Łysienie bliznowaciejące – przyczyny, objawy i leczenie

Łysienie bliznowaciejące – na czym polega? 

Utrata włosów w przypadku łysienia bliznowaciejącego polega na nieodwracalnym wypadaniu włosa wraz z zarośnięciem mieszka włosowego tkanką włóknistą i zeszkliwiałym kolagenem. Na skórze tworzy się wyraźna zmiana, przypominająca bliznę. Łysienie bliznowaciejące występuję głównie na łuku czołowo-skroniowym, choć może się również pojawić na innych częściach owłosionej skóry głowy, na twarzy (w okolicach rzęs i brwi) oraz np. pod pachami.  

Zmiany skórne pojawiające się poza łukiem czołowo-skroniowym są stosunkowo rzadko obserwowane. Jednak jeśli wystąpią, należy pamiętać, że przebieg choroby może być wówczas znacznie przyspieszony. Zajęta chorobowo skóra głowy nie ulega zmianom tak szybko.  

Im wcześniej pacjent zgłosi się do lekarza, tym szybciej zostanie podjęte leczenie, które jest w stanie wyciszyć chorobę i zatrzymać jej dalsze rozprzestrzenianie.

Rodzaje łysienia bliznowaciejącego – jakie są? 

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje łysienia bliznowaciejącego: 

• pierwotne – jest spowodowane czynnikami genetycznymi, w tym chorobami autoimmunologicznymi. Choroba autoimmunologiczna to stan, w którym układ immunologiczny atakuje własny organizm, wysyłając przeciwko sobie przeciwciała. Mechanizm łysienia bliznowaciejącego pierwotnego polega na powstawaniu specyficznego stanu zapalnego, który nieodwracalnie niszczy mieszki włosowe; 
• wtórne – jest wywołane czynnikami zewnętrznymi, infekcjami i może powstawać w przebiegu innych chorób atakujących organizm. Mechanizm jego wystąpienia polega na uszkodzeniu mieszków włosowych, które jest jedynie efektem ubocznym stanów toczących się w organizmie lub jest wywołane przez uszkodzenia fizyczne, mechaniczne, chemiczne czy termiczne. 

Łysienie bliznowaciejące – przyczyny powstania 

Główne przyczyny występowania łysienia bliznowaciejącego to: 

• zaburzenia genetyczne: 
  • rogowacenie mieszkowe wyłysiające, 
  • rybia łuska, 
  • nietrzymanie barwnika, 
  • choroba Dariera, 
  • wrodzony niedorozwój skóry, 
  • pęcherzowe oddzielenie naskórka; 
• zewnętrzne czynniki fizyczne: 
  • uszkodzenia mechaniczne, 
  • uszkodzenia termiczne, 
  • uszkodzenia chemiczne, 
  • promieniowanie UV, 
  • zła higiena; 
• nowotwory; 
• choroby zakaźne, np. czyrak, trąd, kiła; 
• choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty, liszaj, sarkoidoza; 
• inne choroby, np. łupież azbestowy. 

Zaburzenia genetyczne, choroby autoimmunologiczne, które również mogą wywodzić się z zaburzeń genetycznych (dokładna etiologia chorób autoimmunologicznych nie została poznana) oraz niektóre nowotwory to przede wszystkim przyczyny pierwotnego łupieżu bliznowaciejącego. 

Natomiast choroby zakaźne, zewnętrzne czynniki fizyczne i pozostałe choroby to przyczyny wtórnego łysienia bliznowaciejącego.  

W przypadku infekcji może dochodzić do zapalenia skóry, które jest powikłaniem po przebytych zakażeniach bakteryjnych czy grzybiczych i infekcjach wirusowych. Jest to skutek uboczny zbyt intenstywnej pracy układu odpornościowego. Przykładowymi chorobami, które mogą doprowadzić do takiego stanu, są półpasiec i czyrak. Czynniki fizyczne, takie jak promieniowanie UV, mechaniczne uszkodzenie owłosionej skóry, poparzenie termiczne czy chemiczne również mogą prowadzić do nieodwracalnego procesu bliznowacenia mieszka włosowego. 

Nowotwory, w przypadku których dochodzi do przerzutów na skórę głowy, to również czynnik indukujący łysienie bliznowaciejące. Przykładami takich nowotworów są raki kolczystokomórkowe, nabłoniaki podstawnokomórkowe i naczyniaki krwionośne. 

Objawy łysienia bliznowaciejącego – jakie są? 

Początkowe objawy choroby mogą być niespecyficzne – ból skóry głowy, któremu towarzyszy świąd i pieczenie oraz wypadanie włosów. Są to częste objawy wielu dermatologicznych chorób skóry głowy. Pacjenci skarżą się również na ból podczas dotykania skóry. 

Charakterystyczną cechą łysienia bliznowaciejącego jest fakt, że koncentruje się ono głównie w okolicy czołowo-skroniowej. Powstające tam zmiany rumieniowe powoli przekształcają się w stan zapalny, który ostatecznie nabiera cech blizn i można w nich zaobserwować zarośnięte mieszki włosowe. Cały proces prowadzi do nieodwracalnej utraty włosów. 

Przebieg choroby jest zazwyczaj powolny, dzięki czemu można w porę wdrożyć leczenie i spowodować remisję choroby. Niemniej jednak szacuje się, że nawet u co czwartego pacjenta dochodzi do utraty włosów również w pozostałych częściach ciała. Przebieg takiego wariantu choroby jest zazwyczaj przyspieszony, a łysienie może objąć nawet całe ciało. 

Dodatkowo ze względów estetycznych pacjent może odczuwać dyskomfort psychiczny, a nawet może popaść w depresję. Pacjenci zwracają uwagę na fakt, że tracą pewność siebie i popadają w stany lękowe i fobie społeczne. 

Jak wygląda diagnoza łysienia bliznowaciejącego? 

Diagnostyka łysienia bliznowaciejącego przede wszystkim polega na rozróżnieniu tej jednostki chorobowej od innych potencjalnych dermatoz skórnych. Lekarz przede wszystkim sprawdza, czy jest w stanie zauważyć w skórze obecność pustych mieszków włosowych. Taki obraz skóry od razu dyskwalifikuje diagnozę w kierunku łysienia bliznowaciejącego.  

Głównym sposobem diagnozy jest ocena stanu skóry pacjenta. 

Niezbędne badania do diagnozy łysienia bliznowaciejącego 

Pacjent, u którego objawy wskazują na łysienie bliznowaciejące, poddawany jest kilku podstawowym badaniom: 

• badanie dermatoskopowe – wykorzystuje się tutaj dermatoskop, czyli urządzenie powiększające. Z jego pomocą lekarz sprawdza stan skóry pacjenta. Dzięki temu badaniu lekarz upewnia się, że w skórze doszło do zaniku mieszków włosów oraz sprawdza, czy obecne są zrogowacenia i stany zapalne; 
• badanie histologiczne – inaczej biopsja, czyli badanie wycinka skóry pod mikroskopem. Jest to jeszcze dokładniejsze badanie kondycji skóry i mieszków włosowych; 
• badania krwi. 

Łysienie bliznowaciejące – leczenie. Jak leczyć tę przypadłość? 

Leczenie łysienia bliznowaciejącego powinno odbywać się pod stałą opieką lekarza.  

Nie ma domowych sposobów, dzięki którym zatrzymamy wypadanie włosów w trakcie przebiegu tej choroby.  

Przede wszystkim należy znaleźć przyczynę łysienia bliznowaciejącego i na tej podstawie podjąć odpowiednie leczenie.  

Niemniej jednak nawet leczenie farmakologiczne nie jest w stanie przywrócić pierwotnej kondycji skóry i doprowadzić do wzrostu włosów. Leczenie może jednak zahamować rozwój choroby i utrzymać pacjenta w fazie remisji. 

W przypadku pierwotnego wariantu choroby należy zastosować preparaty immunomodulujące i zwalczające stan zapalny powstały na skutek autoagresji. 

Jeśli choroba ma charakter wtórny i jest spowodowana infekcją, przede wszystkim należy skupić się na jej zahamowaniu, a następnie na higienie skóry głowy. 

Czy konieczny będzie przeszczep włosów? 

Ze względu na nieodwracalny charakter choroby zanik mieszków włosowych jest nieunikniony i niemożliwy do odtworzenia przy pomocy leczenia farmakologicznego. 

Istnieją nieoperacyjne sposoby pozwalające na zatrzymanie przebiegu choroby i wzmocnienie mieszków włosowych, które jeszcze nie przeszły w fazę bliznowacenia. Są to np.: 

• mezoterapia – do skóry dostarczane są substancje odżywcze i witaminy, które mają zregenerować cebulki włosa; 
• kriomasaż – chłodzenie skóry podtlenkiem azotu, co pobudza krążenie skórne i może powstrzymywać wypadanie włosów; 
• naświetlanie promieniami UV – polega na naświetleniu skóry głowy po wcześniejszym podaniu pacjentowi preparatu uwrażliwiającego na światło; 
• karboksyterapia – podawanie dwutlenku węgla pod skórę przy pomocy cienkiej igły, co doprowadza do zakwaszenia skóry i w konsekwencji poprawia krążenie skórne, zwiększając tym samym napływ substancji odżywczych i regenerację mieszków włosowych. 

Metody nie są inwazyjne, jednak mogą nie być w 100% skuteczne – powinny być co jakiś czas powtarzane. W związku z tym w przypadku tego rodzaju łysienia warto się zastanowić nad leczeniem chirurgicznym, które może przynieść bardzo korzystne efekty. 

Pacjent, u którego nastąpiła remisja trwająca co najmniej dwa lata, może wypróbować leczenie chirurgiczne.  

Polega ono na przeszczepieniu płata zdrowej części owłosionej skóry głowy lub zespołu mieszków włosowych.  

Pacjent powinien być regularnie poddawany badaniom kontrolnym, aby zweryfikować, czy nie nawrócił u niego stan zapalny mieszków włosowych, który mógłby doprowadzić do powstania choroby na przeszczepionej części skóry. 

Czy można całkowicie wyleczyć tę przypadłość? 

Łysienie bliznowaciejące ze względu na swój przewlekły charakter i częsty proces autoagresywny jest chorobą nieuleczalną. Jednak dzięki wspomnianej farmakoterapii i zabiegom chirurgicznym lub intensywnym zabiegom kosmetycznym jej przebieg można zatrzymać, a nieodwracalne z pozoru zmiany zregenerować. 

Wypadanie włosów to najczęstsza przyczyna wizyt pacjentów u dermatologów i trychologów. Nie bagatelizujmy nawet najprostszych objawów chorób dermatologicznych. Pamiętajmy, że nawet drobną zmianę stanu zdrowia warto skonsultować ze specjalistą. Wcześnie postawiona diagnoza choroby daje szansę na zatrzymanie jej przebiegu oraz regenerację zmian i powstrzymanie stanu zapalnego. 

Przeczytaj również:
Zioła na wzmocnienie i porost włosów
Łysienie androgenowe – jak je leczyć?