Martwy ząb – jak go rozpoznać? Objawy i leczenie martwego zęba

Czym jest martwy ząb? 

Martwym zębem określa się ząb, w którym doszło do obumarcia jego miazgi. Miazga zębowa to bogato unerwiona i unaczyniona tkanka. Wypełnia ona komorę koronową i korzeniową, które znajdują się wewnątrz zęba. Za główne zadanie miazgi uznaje się jej funkcje odżywcze dla zęba. Odpowiada ona za dostarczanie strukturom zęba substancji odżywczych i tlenu. Przez zaopatrzenie w różnego rodzaju substancje miazga bierze udział w procesach naprawczych zęba. Jest to także struktura mocno unerwiona, przez co umożliwia rejestrację bodźców czuciowych oddziałujących na ząb, czyli np. bólu. Brak możliwości spełniania przez miazgę wyżej wymienionych funkcji określa się mianem zęba martwego. 

Przyczyny martwego zęba 

Przyczyn wystąpienia martwego zęba jest kilka. Za kluczową przyjmuje się próchnicę powstałą np. w wyniku nieprawidłowej higieny jamy ustnej lub złych nawyków żywieniowych. Poprzez rozwój bakterii próchnicowych może dojść do infekcji miazgi zębowej, co w konsekwencji może prowadzić do rozwoju zgorzeli miazgi. Bakterie próchnicowe rozwijające się w zainfekowanej miazdze mogą doprowadzić do jej całkowitego zajęcia. W konsekwencji może dojść do zaprzestania zaopatrywania zęba w substancje odżywcze i zerwania połączeń nerwowych.  

Kolejną przyczyną, w wyniku której ząb może stać się martwy, jest uszkodzenie jego struktur okołowierzchołkowych. Dzieje się tak na skutek działania sił mechanicznych o niewielkim nasileniu przez dłuższy czas. Poprzez długotrwałe oddziaływanie sił na pęczek naczyniowo-nerwowy może dojść do jego uszkodzenia. Taki stan prowadzi do braku unaczynienia i unerwienia komórek miazgi, które bez substancji dostarczanych z krwi tracą swoje właściwości odżywcze i czuciowe. Siły, o których mowa, mogą powstawać na skutek np. obgryzania paznokci czy gryzienia długopisu lub ołówka. Nawyki te, choć wydają się niepozorne, mogą prowadzić do nieodwracalnych zmian. Również nieprawidłowe leczenie ortodontyczne wykorzystujące długotrwałe działanie niewielkich sił w celach terapeutycznych może przyczyniać się do uszkodzenia omawianych struktur. 

Czy ząb jest martwy po leczeniu kanałowym? 

Ząb, w którym stwierdzono zajęcie miazgi bakteriami próchnicowymi i rozwój zgorzeli, może być poddany leczeniu. Metodą pozwalającą na zachowanie twardych struktur zęba jest leczenie kanałowe. W skrócie polega ono na oczyszczeniu komory miazgi i korzeni z zainfekowanej bądź martwej tkanki i zastąpienie jej inną biokompatybilną substancją. Usunięcie miazgi nie spowoduje zatem, że tkanki twarde, takie jak szkliwo czy zębina, staną się bezużyteczne.  

Ząb pozbawiony czucia i możliwości odżywiania dalej może pełnić swoje funkcje zgryzowe. 

Martwy ząb – najczęstsze objawy 

Najczęstszymi objawami świadczącymi o tym, że ząb może być martwy, są m.in.: 

• brak reakcji zęba na bodźce termiczne, zarówno na ciepło, jak i zimno; 
• możliwa do zaobserwowania zmiana koloru zęba manifestująca się jako sinawo-ciemniejący odcień szkliwa; 
• brak czucia bodźców, np. podczas ucisku lub opukiwania zęba; 
• powstanie ropnia w okolicy wierzchołka korzenia martwego zęba; 
• stan zapalny, który może objawiać się opuchlizną; 
• ból struktur kostnych (żuchwy bądź szczeki) zlokalizowany w obrębie martwego zęba; 
• czasami podwyższona temperatura ciała, a nawet gorączka. 

Powyższe objawy pomimo zaistnienia stanu martwiczego zęba mogą przez dłuższy czas pozostać niezauważone. Martwica miazgi zęba w początkowym okresie rozwoju może być niedostrzegana i przez to bagatelizowana.  

Dlatego bardzo ważne są kontrolne wizyty u stomatologa w celu zbadania kondycji uzębienia i wdrożenia odpowiedniego leczenia, jeżeli jest taka konieczność. 

Martwy – ząb ja k go rozpoznać? Jak wygląda? 

Cechą mówiącą, że miazga zęba została objęta stanem martwiczym, jest często zmiana jego zabarwienia. Objawia się to zmatowieniem i poszarzeniem szkliwa w porównaniu do innych sąsiadujących zębów. Jednakże, aby w pełni stwierdzić, czy ząb faktycznie został objęty martwicą miazgi, należy udać się do stomatologa. Może on zlecić badanie obrazowe RTG i wykonać kilka testów w celu wykluczenia innych jednostek chorobowych. 

Co robić po zaobserwowaniu niepokojących zmian w zębie? 

Kiedy zaobserwujemy u siebie zmianę odcienia zęba, brak reakcji na bodźce termiczne lub wręcz przeciwnie – bardzo silny ból i opuchliznę, należy zgłosić się do lekarza stomatologa, który określi, czy taki stan wynika z rozwoju zgorzeli miazgi i wymaga wdrożenia specjalistycznego leczenia.

Wybielanie martwego zęba – czy warto to robić? 

Wygląd estetyczny uzębienia jest istotny dla lepszego samopoczucia i komfortu psychicznego. Zęby można poddać wybielaniu, nawet jeśli w jedynym z zębów rozwinął się stan bakteryjny doprowadzający do nieodwracalnych zmian w miazdze. 

Standardowym sposobem wybielania zębów jest działanie na ich zewnętrzne struktury. Polega to na stosowaniu specjalnych past zawierających substancje o działaniu wybielającym.  

Niestety w przypadku martwego zęba sposób ten może być niewystarczający.  

W tym przypadku przebarwienie nie jest wynikiem gromadzenia się zabrudzeń i osadu na zewnątrz zęba, lecz problemu zaistniałego w jego wnętrzu, co powoduje zmatowienie i zmianę odcienia szkliwa. 

Wybielanie martwego zęba polega na wprowadzeniu do wcześniej wyleczonego zęba środka wybielającego. Należy otworzyć komorę zęba i zaaplikować „wybielacz”.  Procedurę należy powtarzać aż do osiągnięcia satysfakcjonującego efektu. Zazwyczaj wizyty w gabinecie stomatologicznym na kolejnych etapach wybielania powinny odbywać się co kilka dni, a cała procedura powinna zająć maksymalne 2 tygodnie. 

Jeżeli zaistnieje konieczność powtórzenia zabiegów wybielania, całą procedurę można wykonać ponownie aż do momentu uzyskania pożądanego efektu. Po zakończeniu procesu środek wybielający należy całkowicie usunąć, a następnie zabezpieczyć koronę zęba standardowym wypełnieniem kompozytowym. 

Na czym polega leczenie martwego zęba? 

Leczenie zęba, w którym zaistniało podejrzenie martwicy miazgi, polega na przeprowadzeniu w gabinecie stomatologicznym testów pozwalających określić stan zęba. Jeżeli miazga jest martwa, pacjent podczas badań nie powinien czuć bólu. Testy wykonywane w tym celu to m.in. potraktowanie zęba chlorkiem etylu czy gorącą gutaperką (substancja pochodzenia naturalnego wykazująca podobne właściwości do kauczuku; jest wykorzystywana w stomatologii w przypadku leczenia zachowawczego). 

Jeżeli ząb nie reaguje na bodźce, lekarz stomatolog może zaordynować leczenie endodontyczne zęba, które nazywa się także leczeniem kanałowym. Jest to metoda polegająca na otwarciu komory korony i korzeni zęba, w których znajduje się chorobowo zmieniona miazga. Następny krok to jej usunięcie oraz oczyszczenie i dezynfekcja kanałów. Tak opracowany ząb zostaje wypełniony materiałem zapewniającym trwałość i wytrzymałość. Końcowym etapem jest jego odbudowa, w zależności od rozległości uszkodzenia korony. Warto wspomnieć, że cała procedura wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym. 

Niestety nie każdy ząb, w którym stwierdzono martwicę miazgi, może być poddany leczeniu kanałowemu, a co za tym idzie zachowany w uzębieniu.  Oczywiście najkorzystniejsze dla pacjenta jest pozostawienie zęba.  

Jeśli jednak tkanki twarde zęba są zbyt mocno zajęte próchnicą, a ich odbudowa nie jest możliwa, lekarz czasami musi zdecydować się na bardziej radykalne leczenie i dokonać ekstrakcji zęba. 

Martwy ząb – możliwe powikłania 

Jednym z najbardziej radykalnych powikłań wynikających z rozwoju bakterii, które mogą spowodować martwicę miazgi zęba, jest jego ekstrakcja. Usunięcie zęba wiąże się z utratą kontaktów zgryzowych, co może powodować trudności w przyjmowaniu pokarmów i formowaniu kęsów. Jest to również problem estetyczny, szczególnie wówczas, gdy brak dotyczy zęba w odcinku przednim. 

Innym, ale jakże ważnym powikłaniem, jest możliwość tworzenia się ropni w okolicach wierzchołkowych korzeni. Dzieje się tak na skutek przedostania się bakterii do zdrowych tkanek otaczających korzeń zajętego zęba. Tworzeniu się ropnia może towarzyszyć ból o znacznym nasileniu, podwyższona temperatura ciała, zaczerwienienie i obrzęk, wyczuwalna ciepłota miejsca, w którym rozwija się ropień oraz stan zapalny. 

Bakterie tworzące ropnie mogą także przenikać do ustroju i być bardzo niebezpieczne ze względu na wystąpienie ogólnoustrojowych zakażeń. 

Czy martwy ząb może się psuć? 

Leczenie zęba z infekcją miazgi podjęte w odpowiednim czasie może pozwolić na zachowanie pozostałych twardych struktur zęba. Warunkiem jest prawidłowo przeprowadzone leczenie endodontyczne, a także należyta higiena jamy ustnej.  

Należy pamiętać, że martwe twarde tkanki zęba nawet po leczeniu kanałowym mogą być dalej podatne na działanie bakterii próchnicowych.  

Dlatego tak ważna jest dbałość o higienę uzębienia – szczotkowanie zębów minimum 2 razy dziennie, używanie nici dentystycznej i płukanek. Warto również przynajmniej co pół roku udać się na wizytę kontrolną do stomatologa i ocenić stan jamy ustnej. Dzięki temu odpowiednio szybko można wdrożyć profilaktykę i leczenie. 

Czy martwy ząb może boleć? 

Ból może wystąpić w czasie rozwoju infekcji w nieleczonym zębie. Często określany jest on jako ból pulsujący, który nasila się przy przyjmowaniu pozycji leżącej. Taki stan wiąże się z rozwojem stanu zapalnego i infekcji okołowierzchołkowej. 

Martwy ząb po leczeniu kanałowym nie wykazuje reakcji na bodźce bólowe. Dzieje się to na skutek braku połączenia unerwionej wcześniej miazgi z resztą organizmu. Przemijający ból może wystąpić w niedługim czasie po leczeniu kanałowym jako konsekwencja przeprowadzonego zabiegu. Do jego zniesienia wystarczą leki przeciwbólowe zaordynowane przez lekarza stomatologa. Zazwyczaj czas rekonwalescencji trwa kilka dni, po których pacjent wraca do pełni sił. 

Jeżeli natomiast po pewnym czasie od zabiegu pojawi się ból, należy zgłosić się do stomatologa. Ból może świadczyć o nawrocie infekcji i rozwoju stanu zapalnego mimo przeprowadzonego leczenia lub o braku szczelności kanałów korzeniowych. Niestety w takim przypadku konieczne będzie ponowienie leczenia kanałowego. 

Należy pamiętać, że martwica miazgi jest schorzeniem nieodwracalnym. Dla zachowania zdrowego, pięknego uśmiechu warto zadbać o stan uzębienia. Prawidłowa higiena jamy ustnej może uchronić zęby przed rozwojem bakterii próchnicowych odpowiadających m.in. za infekcje miazgi zębowej. Nie należy bagatelizować sygnałów świadczących o infekcji, co pozwoli ustrzec się przed nieprzyjemnymi dla zdrowia powikłaniami. 

Przeczytaj również:
Próchnica zębów – jak dbać o zęby?