Meteopata. Kim jest i jakie są objawy meteopatii?

Kim jest meteopata? 

Natura przystosowała zwierzęta do wyczuwania zbliżających się zmian pogody. Niektóre z nich potrafią przeczuć trzęsienie ziemi czy powódź, co daje im możliwość ucieczki w bezpieczne miejsce. Człowiek też jest w stanie przeczuć nadciągające zmiany pogody. Szczególnie nasiloną podatnością cechują się meteopaci, czyli osoby wrażliwe na zjawiska atmosferyczne. Meteopata to człowiek, którego organizm intensywniej reaguje na zmiany elementów pogody, np. szybki spadek/wzrost ciśnienia atmosferycznego, wysoką lub niską temperaturę powietrza. Niestety bywa tak, że meteopaci są uznawani przez społeczeństwo za osoby z urojeniami lub za hipochondryków, co jest bardzo krzywdzące. Meteopata odczuwa zmiany pogody poprzez realne dolegliwości. U wielu osób nadwrażliwych na pogodę pomimo dokładnych badań nie udaje się odnaleźć somatycznych czy psychicznych przyczyn choroby. Przyjmuje się wtedy, że przyczyną choroby jest nadwrażliwość wegetatywnego układu nerwowego połączona z podwyższoną wrażliwością psychiczną. 

Czym jest meteopatia? 

Organizm człowieka jest stale narażony na bodźce atmosferyczne. Człowiek zdrowy, niewrażliwy na pogodę, podświadomie dostrzega te bodźce, ewentualnie odczuwa jakieś nieznaczne dolegliwości. Człowiek chory lub w starszym wieku reaguje na pogodę znacznym nasileniem swoich dolegliwości i pogorszeniem samopoczucia.  Pod pojęciem meteopatii rozumie się pogorszenie samopoczucia, nastroju i zdolności działania człowieka pod wpływem bodźców atmosferycznych. Już Hipokrates odnotował, że „należy szczególnie mieć się na baczności w czasie zmian pogody i unikać w tym czasie puszczania krwi z żył, wszelkich wypalań i stosowania noża”. Zaobserwował, że powietrze zwrotnikowe powoduje nasilenie alergii i stanów zapalnych, a powietrze polarne wywołuje skurcze i różnego rodzaju kolki. 

Jakie czynniki atmosferyczne na nas wpływają? 

Każdy klimat, który cechuje się trudnymi warunkami jest niekorzystny dla meteopaty. Przyjmuje się, że najbardziej sprzyjające warunki dla człowieka wrażliwego na czynniki pogodowe panują w niezbyt wysokich górach (ok. 300 m n.p.m.), lecz nie jest to reguła. Zwykle meteopaci z wyprzedzeniem odczuwają nadchodzące pogorszenie aury. Tłumaczy się to oddziaływaniem długich fal elektromagnetycznych zwiastujących załamanie pogody. U meteopatów pojawia się znużenie, nerwowość, rozdrażnienie, obniżenie sprawności umysłowej i zdolności do reakcji. Co najbardziej wpływa na organizm? 

Wilgotność powietrza 

Człowiek najlepiej czuje się, gdy względna wilgotność powietrza wynosi 40-60%. Przy zbyt dużej wilgotności dochodzi do silnego obciążenia układu sercowo-naczyniowego, z kolei za suche powietrze może podrażniać błony śluzowe dróg oddechowych i wysuszać skórę. Duże znaczenie dla organizmu ma również ciśnienie atmosferyczne. Spadek ciśnienia powoduje zmniejszone wchłanianie tlenu przez organizm, dlatego np. u himalaistów tak ważne jest przygotowanie do przebywania na znacznych wysokościach. 

Ciśnienie powietrza 

Ciśnienie powietrza zmienia się wraz z pogodą, a niże i wyże atmosferyczne znacząco wpływają na samopoczucie meteopatów. Wynika to częściowo z wspomnianego już zjawiska zmniejszenia lub zwiększenia wchłaniania tlenu w zależności od wysokości ciśnienia, a także od nacisku wywieranego przez ciśnienie atmosferyczne na naczynia krwionośne skóry, co odbija się na systemie sercowo-naczyniowym. Nawet niewielki, lecz nagły skok ciśnienia atmosferycznego przekłada się na złe samopoczucie meteopaty i obciąża serce oraz naczynia krwionośne, a także zwiększa ryzyko wystąpienia migreny. 

Temperatura powietrza 

Podobnie układ sercowo-naczyniowy ulega obciążeniu w czasie upałów. Wysoka temperatura, często połączona ze znaczną wilgotnością powietrza powoduje dyskomfort u meteopatów, którzy silniej odczuwają dolegliwości ze strony układu krążenia. Niektóre osoby skarżą się na zawroty głowy, duszności i pogorszenie samopoczucia. 

Wyż czy niż? 

Wielu meteopatów dobrze czuje się, gdy pojawia się stabilny wyż. W naszej szerokości geograficznej stabilny wyż przynosi stałe, wysokie ciśnienie i zmniejszoną wilgotność powietrza oraz bezchmurne niebo. Jest to zjawisko korzystne także dla osób z reumatyzmem, które źle znoszą wilgotne zimno, ale już niska temperatura z towarzyszącą małą wilgotnością sprawia, że chorzy czują zmniejszenie dolegliwości.   Z kolei niepogodę niżową odczuwają nawet osoby, które nie są meteopatami. Pojawia się ociężałość, wyczerpanie, rozdrażnienie i przygnębienie. Jest to efekt niskiego ciśnienia, które przekłada się na zaburzenia regulacji krążenia krwi.  

Niepogoda niżowa sprzyja także powstawaniu kolek narządów układu pokarmowego. Uważa się, że przyczyną tych dolegliwości są zakłócenia w pracy wątroby, które polegają na zmniejszeniu komórkowej przemiany materii nawet o 42%.  W czasie bezwietrznej pogody powietrze jest nieruchome, a wilgotność duża. Latem pojawia się upał i zaduch, a zimą chłód i mgły. To idealne warunki do powstania zanieczyszczeń powietrza, smogu i koncentracji alergenów, co przekłada się na pojawienie się dolegliwości oddechowych u meteopatów. Mogą pojawić się także wzmożone odczyny alergiczne, zaburzenia krzepnięcia krwi, nerwowość, rozdrażnienie i zaburzenia snu. Z kolei w czasie silnych wiatrów np. halnego, niektóre osoby odczuwają pogorszenie stanu zdrowia. 

W jaki sposób pogoda oddziałuje na organizm? 

Wegetatywny układ nerwowy pracuje niezależnie od naszej woli. Steruje on m.in. krążeniem krwi, trawieniem, biciem serca czy metabolizmem. Różne czynniki pogodowe mogą wpływać pozytywnie lub negatywnie na pracę wegetatywnego układu nerwowego. W czasie pięknej pogody czujemy się lepiej – wegetatywny układ nerwowy jest zharmonizowany. I odwrotnie, przy załamaniu pogody następuje obciążenie naszego układu nerwowego.  Układami, które reagują na zmianę pogody są: 

• Układ krążenia: reakcje wywoływane są przez zmiany ciśnienia atmosferycznego, warunki temperaturowe i wilgotność powietrza. Objawy to zakłócenia regulacji ciśnienia krwi, zawroty głowy, zaburzenia czucia w kończynach, zwiększone ryzyko udaru, zatoru i zawału; 
• Układ wydzielania wewnętrznego: przypuszcza się, że pogoda oddziałuje na wydzielanie hormonów pośrednio przez wpływ na wegetatywny układ nerwowy. Obserwuje się również wpływ warunków atmosferycznych na neurohormony, co może tłumaczyć stany depresyjne i zaburzenia snu u meteopatów; 
• Mięśnie: zmiany napięcia mięśni mogą prowadzić do skurczów i kolek; 
• Układ odpornościowy: wzrost podatności na infekcje lub nasilenie reakcji alergicznych; 
• Układ pokarmowy: dolegliwości żołądkowo-jelitowe, a czasem niesprawność trzustki (szczególnie niebezpieczne u cukrzyków); 
• Mózg: obniżenie sprawności umysłowej i zdolność do reakcji, stany depresyjne.

Najczęstsze objawy meteopatii 

• Silne wyczerpanie i zmęczenie, które na ogół same przemijają. Nie zaleca się stosowania środków pobudzających, które dodatkowo dysharmonizują wegetatywny układ nerwowy. Polecane są ćwiczenia odprężające i relaks; 
• Osłabienie sprawności: ogólne osłabienie sprawności fizycznej i intelektualnej jest konsekwencją pobudzenia nerwowego, zaburzeń snu, wyczerpania i zmęczenia,. Również zalecane są ćwiczenia odprężające i relaks, a także (w miarę możliwości) unikanie przemęczenia; 
• Kłopoty z pamięcią i koncentracją, wydłużenie czasu reakcji; 
• Nerwowość, nadwrażliwość, niepokój: warto zauważyć, że nerwowość wzmaga objawy meteopatii. Można zastosować techniki relaksacyjne lub zażyć środki uspokajające i ułatwiające zasypianie zawierające wyciągi ziołowe (na bazie np. korzenia kozłka lekarskiego, liścia melisy, szyszek chmielu, ziela męczennicy). W cięższych przypadkach warto udać się na konsultacje do psychologa, który poprzez terapię pomoże ograniczyć lęki i nerwowość; 
• Bóle stawów i głowy, migrena: głównie u osób cierpiących na reumatyzm i migrenowe bóle głowy. Pomocne mogą się okazać preparaty przeciwbólowe na receptę (stosowane z przepisu lekarza) lub też dostępne bez recepty o działaniu przeciwbólowym i/lub przeciwzapalnym (np. ibuprofen, paracetamol, metamizol, naproksen). Przy bólach głowy wskazane są także masaże i ciepłe okłady, np. z borowiny;  
• Bóle blizn, bóle fantomowe: zmiany pogody wywołują bolesność w miejscach dawnych urazów, od niewielkich uszkodzeń skóry, po miejsca złamania kości. Może także dochodzić do odczuwania swędzenia bądź bólu we wcześniej amputowanej kończynie; 
• Dolegliwości sercowo-naczyniowe: wahania ciśnienia tętniczego krwi, objawy sercowe (ucisk, ból w okolicach serca), zawroty głowy, duszności. W przypadku częstego i znacznego nasilenia tych dolegliwości należy skonsultować się z lekarzem; 
• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: kolki, wzdęcia, biegunki bądź zaparcia, zgaga, brak apetytu. Pomocne mogą okazać się preparaty celowane w daną dolegliwość: kapsułki na wzdęcia, ziołowe tabletki i herbatki wspomagające trawienie (na bazie np. mięty, kopru włoskiego, ostropestu plamistego, rumianku), środki zobojętniające sok żołądkowy i hamujące jego wydzielanie. 
• Reakcje alergiczne: wysypki, katar sienny, kaszel, ataki astmy. Oprócz stosowania oczyszczaczy powietrza można posiłkować się preparatami przeciwalergicznymi o działaniu ogólnym (np. loratadyna, cetyryzyna, desloratadyna, feksofenadyna) lub miejscowym w formie żelu lub kremu (dimetinden, hydrokortyzon). 

Po wykluczeniu wpływu innych jednostek chorobowych na samopoczucie, trzeba skupić się na łagodzeniu objawów meteopatii. Samej przyczyny choroby nie da się wyeliminować, gdyż jest ona ściśle związana z osobowością. Warto też zadbać o higieniczny, zdrowy styl życia, aby jak najlepiej przystosować organizm do walki z pojawiającymi się dolegliwościami i zmniejszyć wrażliwość na pogodę.

Przeczytaj również:
Domowe sposoby na ból głowy