Migotanie przedsionków – objawy, rozpoznanie i leczenie

Czym jest migotanie przedsionków?

Migotanie przedsionków jest arytmią nadkomorową, której istotą jest bardzo szybka i nieskoordynowana stymulacja elektryczna przedsionków – o częstości od 350 do nawet 700 impulsów na minutę. Jej skutkiem jest nieregularna i nieefektywna aktywność mechaniczna przedsionków. Ponadto przez nieregularne przewodzenie impulsów z przedsionków do komór dochodzi do całkowitej utraty regularności pracy komór. Skutkiem wymienionych procesów jest całkowicie niemiarowa akcja serca.

Migotanie przedsionków częściej występuje u mężczyzn. Częstość jego występowania wzrasta również wraz z wiekiem – w ósmej dekadzie życia doświadcza go nawet 10% populacji. 

Ze względu na cechy epizodu migotanie przedsionków dzieli się na: 

• napadowe migotanie przedsionków – migotanie przedsionków trwa w tym przypadku do 7 dni i w tym czasie ustępuje samoistnie lub zostaje przerwane za pomocą kardiowersji; 
• przetrwałe migotanie przedsionków – czas trwania przekracza 7 dni; w obrębie tej grupy wyróżniamy migotanie przedsionków przetrwałe długo trwające (objawy utrzymują się powyżej roku); 
• utrwalone migotanie przedsionków – w tym przypadku migotanie przedsionków trwa stale; nie podejmuje się już prób przywrócenia ich prawidłowego rytmu, a jedynie farmakologicznie reguluje rytm komór i prowadzi się profilaktykę powikłań. 

Migotanie przedsionków – czynniki ryzyka

Migotanie przedsionków zwykle pojawia się w wyniku zmian, które dotykają serca i uchodzących do niego naczyń. Powstają one w przebiegu chorób układu krążenia, w tym samego serca czy układu oddechowego. Predyspozycje do pojawienia się migotania przedsionków stanowią również inne choroby i zaburzenia – metaboliczne, hormonalne lub dotyczące autonomicznego układu nerwowego. 

Przykłady zaburzeń, które mogą wywoływać migotanie przedsionków: 

• nadciśnienie tętnicze, 
• choroba niedokrwienna serca, 
• przewlekła niewydolność serca, 
• wady serca, 
• kardiomiopatie, 
• choroby układu przewodzącego serca, 
• choroby powodujące spichrzanie substancji w obrębie mięśnia serca, 
• zapalenie mięśnia serca, 
• nowotwory serca, 
• stan po operacjach przeprowadzanych na sercu, 
• choroby płuc i obturacyjny bezdech senny, 
• choroby tarczycy – nadczynność i rzadziej niedoczynność, 
• guzy wydzielające aminy katecholowe, 
• cukrzyca, otyłość i zespół metaboliczny, 
• przewlekła choroba nerek. 

Epizod migotania przedsionków może wystąpić także w wyniku działania niektórych leków, w przebiegu zaburzeń elektrolitowych, ciężkich zakażeń czy w trakcie znacznego wysiłku fizycznego, np. biegu maratońskiego.

Migotanie przedsionków – objawy

Migotanie przedsionków może przebiegać bezobjawowo, nie powodując żadnych odczuwalnych dla pacjenta symptomów. Może również powodować występowanie różnie nasilonych objawów – od niewielkich po uniemożliwiające codzienne funkcjonowanie: 

• kołatanie serca, 
• osłabienie, pogorszenie tolerancji wysiłku, 
• bóle i zawroty głowy, 
• duszności, 
• omdlenia. 

 Objawami przedmiotowymi, czyli ujawnianymi w badaniu przedmiotowym są całkowita niemiarowość rytmu serca i towarzyszące jej niemiarowe tętno. 

Migotanie przedsionków – powikłania

Ze względu na nieskoordynowaną aktywność elektryczną przedsionka, a co za tym idzie również mechaniczną, może dojść do powstania w jego świetle skrzepliny. Może ona w całości lub jedynie w części wydostać się z przedsionka i powędrować wraz z krwią do naczyń końcowych. Najpoważniejszą konsekwencją takiej sytuacji jest zatkanie przez skrzeplinę któregoś z naczyń zaopatrujących mózg i wystąpienie udaru niedokrwiennego. 

Migotanie przedsionków – EKG badaniem stosowanym w diagnozie 

Podstawowym badaniem stosowanym w celu rozpoznania migotania przedsionków jest elektrokardiografia (EKG). W krzywej stanowiącej wynik badania lekarz stwierdza charakterystyczny obraz załamków.  

Do postawienia rozpoznania konieczne jest zarejestrowanie w EKG napadu trwającego co najmniej 30 sekund.  

U niektórych pacjentów, szczególnie bezobjawowych, trudne jest jego uchwycenie w badaniu standardowym. Stosuje się wówczas techniki przedłużonej rejestracji – holter EKG, rejestrator zdarzeń lub ciągłą rejestrację z użyciem telemetrii. 

Inne badania, takie jak echokardiografia, zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej czy badania laboratoryjne, są użyteczne w przypadku poszukiwania przyczyn choroby. 

Migotanie przedsionków – leczenie

Leczenie stosowane w migotaniu przedsionków można podzielić na dwie grupy – leczenie stosowane w ostrym napadzie i leczenie stosowane przewlekle. Jakie leki na migotanie przedsionków stosuje się w obu typach? 

W napadzie ostrym leczenie uzależnia się od stanu chorego. Stosuje się leki spowalniające rytm komór oraz w przypadku wskazań wykonuje się kardiowersję – przywrócenie prawidłowego, zatokowego rytmu przedsionków, a co za tym idzie prawidłowego rytmu serca. Kardiowersję dzieli się na farmakologiczną (wykorzystuje się w niej leki) i elektryczną, w której czynnikiem umiarawiającym jest impuls elektryczny podany w odpowiednim momencie. 

W leczeniu przewlekłym w zależności od typu migotania występującego u pacjenta stosuje się leki kontrolujące częstość rytmu komór, leki antyarytmiczne i zależnie od wskazań leki przeciwkrzepliwe, które zapobiegają powikłaniom zakrzepowo-zatorowym. W niektórych przypadkach wdraża się leczenie inwazyjne – ablację oraz u pacjentów z chorobą węzła zatokowego wszczepienie stymulatora serca. 

Bardzo istotne jest leczenie chorób współistniejących, które przyczyniają się do występowania napadów migotania przedsionków. 

Przeczytaj również:
Migotanie przedsionków – groźna przyczyna udaru niedokrwiennego