Mokry kaszel. Jak go wyleczyć?

Na czym polega mokry kaszel? 

Głównym zadaniem kaszlu jest usunięcie wydzieliny z dróg oddechowych i niedopuszczenie do jej przedostania się w kierunku płuc. Zalegający w drzewie oskrzelowym śluz podrażnia receptory, które wywołują ich skurcz. Powoduje to usunięcie nadmiaru wydzieliny z gardła i oskrzeli, zapobiega jej zaleganiu i chroni przed powikłaniami w postaci infekcji. Mówimy wówczas o kaszlu produktywnym, wilgotnym, czyli mokrym. Utrudnia on oddychanie z powodu obecności gęstej flegmy (plwociny), która jest trudna do odkrztuszenia.

W przeciwieństwie do kaszlu suchego kaszel mokry nie ma charakteru napadowego. Charakteryzuje się odkasływaniem zalegającej wydzieliny, najczęściej rano po przebudzeniu (tzw. odrywanie się kaszlu). 

Mokry kaszel – przyczyny

Kaszel, który pojawia się sporadycznie, jest postrzegany jako naturalny odruch obronny. Jeśli występuje częściej, może świadczyć o chorobie, zwykle w obrębie układu oddechowego. 

Kaszel mokry występuje najczęściej w:

• bakteryjnych zakażeniach dróg oddechowych,
• rozstrzeniach oskrzeli,
• astmie,
• przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP),
• przewlekłym eozynofilowym zapaleniu oskrzeli.  

Kaszel mokry – na co wskazuje?

Kaszel mokry może świadczyć o toczącej się infekcji. Jest objawem nieżytu dróg oddechowych, częściej towarzyszy przeziębieniu niż grypie. Jeśli wydzielina ma charakter ropny, kaszel wskazuje na bakteryjne zapalenie zatok, oskrzeli lub płuc.  

Inną jednostką chorobową, w której występuje kaszel mokry, jest rozstrzenie oskrzeli. W jego przebiegu charakterystyczne są nawracające stany zapalne oskrzeli, które uszkadzają ich ściany.  

Kaszel z odkrztuszaniem gęstej plwociny, zwłaszcza rano po przebudzeniu, towarzyszy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP). Schorzenie to jest powszechne wśród palaczy.  

Produkcja gęstego śluzu oraz jego zaleganie w układzie oddechowym i pokarmowym jest charakterystyczne dla mukowiscydozy – nieuleczalnej choroby genetycznej.   Niepokojącym objawem jest odkrztuszanie plwociny z zawartością krwi. Wymaga to pilnej diagnostyki pod kątem nowotworu płuc, gruźlicy, urazu płuc lub niewydolności lewokomorowej. 

Co na kaszel mokry – jakie leki stosować?

W kaszlu mokrym zastosowanie znajdują leki mukoaktywne.

Zależnie od podstawowego mechanizmu działania dzielimy je na:  

Leki wykrztuśne

Poprzez nasilenie kaszlu zwiększają efektywność wykrztuszania wydzieliny. Jest to grupa leków o działaniu odruchowym, które drażnią receptory znajdujące się w ścianie żołądka. Powoduje to zwiększenie wydzielania i rozrzedzanie śluzu w oskrzelach.

Do leków wykrztuśnych należą:

• • leki pochodzenia roślinnego – korzenie wymiotnicy, senegi, lukrecji, wyciąg z liści bluszczu, tymianku, pierwiosnka, brodziuszki wiechowatej; 
  • jodek potasu.

Drugą grupę stanowią leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe. Powodują one zmniejszenie lepkości wydzieliny.

Należą do nich m.in.:

• hipertoniczne roztwory soli chlorku sodowego (NaCL),
• mannitol,
• jodek potasowy,
• gwajafenezyna i sulfogwajakol. 

Leki mukolityczne

Leki tego typu zmniejszają lepkość śluzu. Najczęściej zalecanymi klasycznymi mukolitykami są N-acetylocysteina, erdosteina i dornaza-α. Stosowane są głównie u chorych na POChP, ostre i przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozstrzenie oskrzeli. Mukolityki powodują redukcję ryzyka zaostrzeń tych schorzeń i wpływają na poprawę jakości życia pacjentów.  

Leki mukokinetyczne

Mechanizm działania tych leków polega na przyspieszeniu transportu śluzowo-rzęskowego.

Należą do nich:

• bromheksyna i ambroksol, który jest czynnym metabolitem bromheksyny,
• surfaktant,
• β2-mimetyki. 

Leki mukoregulujące

Mechanizm ich działania polega na zmniejszeniu nadmiernego wydzielania śluzu w sposób pośredni.

Do tej grupy leków należą:

• karbocysteina,
• antycholinergiki,
• makrolidy,
• glikokortykosteroidy. 

Kaszel mokry – domowe sposoby  

Domowe sposoby walki z kaszlem mokrym są skuteczne i łatwo dostępne. Najlepiej jednak skorzystać z nich po konsultacji z lekarzem, który po osłuchaniu klatki piersiowej i postawieniu diagnozy dobierze odpowiedni sposób leczenia. 

W łagodzeniu mokrego kaszlu dobrze sprawdzają się inhalacje. Rozrzedzają one gęstą wydzielinę, co ułatwia jej odkrztuszenie. Ponadto nawilżają i oczyszczają gardło z drażniących cząsteczek. Dzięki inhalacjom na nabłonku dróg oddechowych tworzy się ochronna warstwa, co wpływa na jego szybszą regenerację.

Inhalacje możesz przeprowadzić, stosując inhalator lub garnek z gorącą wodą i ręcznika. Przydatna będzie też sól izotoniczna (0,9% NaCl), np. z dodatkiem ektoiny albo kwasu hialuronowego, a także sól hipertoniczna (3% NaCl). Popularne są również inhalacje z wykorzystaniem olejków eterycznych: miętowego, eukaliptusowego, tymiankowego lub sosnowego.

Inną metodą pozwalającą usunąć zalegającą flegmę jest nacieranie klatki piersiowej olejkami eterycznymi (np. mentolowym, terpentynowym) lub kamforą. Chory powinien się położyć, a wcieranie olejków rozpocznij od okolicy łuków żebrowych, zmierzając w stronę szyi. 

Po wykonanej inhalacji i natarciu klatki piersiowej wskazane jest oklepywanie pleców. Chory powinien usiąść lub położyć się na boku. Oklepywanie należy wykonywać energicznymi ruchami z dołu do góry pleców. Zalegająca wydzielina będzie wówczas łatwiej odrywać się od nabłonka wyściełającego drogi oddechowe.

Aby proces rekonwalescencji trwał jak najkrócej, należy zadbaj również o odpowiednie nawodnienie organizmu. Przyjmowanie powyżej 2,5 litra płynów dziennie spowoduje, że zalegająca wydzielina się rozrzedzi. Do wody możesz dodać np. sok malinowy. Dobrze sprawdzą się tutaj także herbaty ziołowe. 

Aby złagodzić kaszel, zastosuj czosnek, miód oraz syrop z cebuli lub pędów sosny. 

Zmniejszeniu lepkości śluzu sprzyja wyższa temperatura ciała. Warto zatem wygrzać się pod kołdrą lub kocem w systematycznie wietrzonym i nawilżanym pomieszczeniu. Suche powietrze zagęszcza wydzielinę w drogach oddechowych i uniemożliwia odkrztuszanie.

Pamiętaj, by domowe i farmakologiczne preparaty na kaszel stosować co najmniej 3 godziny przed snem. Dzięki temu ich działanie nie zakłóci odpoczynku.

Przeczytaj również:
Leki wykrztuśne. Jak zwalczyć mokry kaszel?