Negatywny wpływ soli na organizm
Sól kuchenna, czyli chlorek sodu, jest przyprawą stosowaną od wieków. Odgrywa ona istotną rolę w technologii przetwarzania żywności – nadaje smak, działa utrwalająco, wpływa na teksturę wyrobów mięsnych, umożliwia prawidłowy przebieg fermentacji oraz ułatwia wytwarzanie serów. W organizmie człowieka sól odgrywa kluczową rolę w regulowaniu gospodarki wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej. Sód znajdujący się w soli jest pierwiastkiem niezbędnym do życia, jednak dostarczany w nadmiarze może działać negatywnie.
Zalecane spożycie soli
Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) spożycie soli nie powinno przekraczać 5 g dziennie. Ta ilość odpowiada mniej więcej jednej małej łyżeczce. Niestety nadmierne spożycie soli w diecie obserwuje się w większości krajów na całym świecie. Z badań przeprowadzonych w Polsce wynika, że Polacy spożywają zdecydowanie więcej soli, niż wskazują zalecenia WHO.
Źródła soli w diecie
Głównym źródłem soli w codziennej diecie jest spożywanie przetworzonych produktów oraz dodawanie jej podczas gotowania i doprawiania potraw. Pozostała sól, którą dostarcza się do organizmu, pochodzi np. z leków i wody. Proces przetwarzania żywności wiąże się ze znaczącym dodatkiem soli do przetwarzanych produktów. Żywność typu fast food, która w ostatnich latach zyskała na popularności, cechuje się bardzo wysoką jej zawartością.
Zestaw lunchowy składający się z hamburgera, frytek i sosu może zawierać nawet około 4,5 g soli, czyli aż 90% zalecanego dziennego spożycia.
Dużą zawartością soli cechują się także:
- konserwy,
- wędliny,
- sery,
- wędzonki,
- marynaty,
- zupy w proszku,
- słone przekąski,
- niektóre przyprawy.
Szkodliwy wpływ soli na organizm
Dowody pochodzące z wielu różnych badań potwierdzają bezpośrednią korelację między spożyciem soli a wartością ciśnienia krwi. Głównym mechanizmem szkodliwego wpływu sodu na zdrowie jest fakt, że podnosi on ciśnienie krwi, co może prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia innych poważnych chorób sercowo-naczyniowych. Zwiększenie spożycia soli o 5 g dziennie wiąże z wyższym ryzykiem udaru, może prowadzić do uszkodzenia nerek, a także do powikłań ze strony układu nerwowego.
Jak ograniczyć negatywny wpływ soli na organizm?
Przede wszystkim warto wybierać jak najmniej przetworzone produkty, ograniczyć wizyty w restauracjach szybkiej obsługi, a zamiast fast foodów wybierać zdrowsze, mniej przetworzone przekąski, takie jak owoce, kanapki z warzywami czy orzechy. Podczas gotowania warto zmniejszyć ilość soli dodawanej do posiłku, a także używać suszonych ziół lub przypraw zamiast nadmiernej ilości soli. Warto także solić posiłki pod koniec gotowania, kiedy potrawa nabierze smaku pozostałych składników, sięgać po produkty o obniżonej zawartości soli oraz czytać składy kupowanych produktów. Należy pamiętać, że sód jest pierwiastkiem niezbędnym do życia i musimy dostarczać jego określone ilości do organizmu wraz z pożywieniem, dlatego nie powinno się całkowicie rezygnować z soli jako jego źródła. Warto jednak wiedzieć, że nadmiar sodu może powodować poważne konsekwencje zdrowotne. Wybieranie produktów o obniżonej zawartości soli i samodzielnie przygotowywanie potraw może być skuteczną metodą obniżenia spożycia sodu i szansą na zmniejszenie ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego oraz chorób będących jego następstwem.
Źródła:
- Surma S, Romańczyk M, Bańkowski E. The role of limiting sodium intake in the diet — from theory to practice. Folia Cardiologica 2020; 15, 3: 227–235.
- Czerwinska D. Produkty o obniżonej zawartości sodu. Przemysł Spożywczy 2011, T. 65, nr 12, str. 14-17.
- Wojciechowska M., Izdebska E. Profilaktyka nadciśnienia tętniczego. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 4.