Oliguria. Jakie mogą być przyczyny skąpomoczu?

Oliguria – co to jest? 

Oliguria (skąpomocz) to stan, w którym nerki wydalają w ciągu doby poniżej 500 ml moczu. Oddawanie moczu (diureza) jest niezbędne, aby organizm skutecznie pozbywał się produktów przemian metabolicznych. Dobowa diureza w dużej mierze zależy od stanu nawodnienia pacjenta. Nie powinna jednak spadać poniżej 500 ml. Taki spadek może świadczyć o uszkodzeniu lub chorobie nerek i wymaga pilnej diagnostyki. 

Skąpomocz – przyczyny 

Obniżone wydalanie moczu może być wynikiem picia niewystarczającej ilości płynów czy intensywnego wysiłku. Wówczas jednak skąpomocz jest odwracalny i nie niesie ze sobą ryzyka uszkodzenia nerek.  

Skąpomocz u dzieci występuje najczęściej w przebiegu odwodnienia. Po dostarczeniu odpowiedniej ilości płynów prawidłowe zdolności filtracyjne nerek powracają. 

Do najczęstszych przednerkowych przyczyn skąpomoczu należą: 

• zmniejszona ilość płynów w organizmie spowodowana np. przez znaczną utratę krwi, intensywną biegunkę, wymioty, urazy, oparzenia, stany pooperacyjne, niewydolność wątroby, sepsę; 
• wstrząs anafilaktyczny, septyczny, kardiogenny; 
• niewydolność serca; 
• zatorowość płucna; 
• niedrożność w obrębie naczyń doprowadzających krew do nerek; 
• leki obniżające przepływ przez nerki, np. sartany. 

Przyczyny skąpomoczu związane z uszkodzeniem struktury nerek: 

• choroby nerek, w tym kłębuszkowe zapalenie nerek, toczeń układowy, mikroangiopatia zakrzepowa, twardzina układowa, nadciśnienie tętnicze złośliwe; 
• ostre uszkodzenie cewek nerkowych, spowodowane np. substancjami toksycznymi, przedłużającym się obniżonym przepływem krwi przez nerki; 
• inne ostre zapalenia wynikające ze stosowania leków, np. niektórych antybiotyków, w przebiegu infekcji wirusowych i grzybiczych, sarkoidozy, nowotworu; 
• odrzucenie przeszczepu nerki. 

Przyczyną skąpomoczu w ciąży mogą być rzucawka lub stan przedrzucawkowy. 

Przyczyny pozanerkowe wiążą się z wystąpieniem przeszkody na drodze odpływu moczu z nerek.

Dochodzi do tego najczęściej w wyniku: 

• niedrożności moczowodów, która może być spowodowana kamicą lub uciskiem z zewnątrz przez guz nowotworowy, ale też przez inne złogi czy skrzepy krwi; 
• nieprawidłowości w obrębie pęcherza moczowego, np. nowotworu pęcherza moczowego, którego lokalizacja uniemożliwia odpływ moczu; 
• łagodnego rozrostu lub raka prostaty; 
• nieprawidłowości w obrębie cewki moczowej, np. złogu, ciała obcego. 

Skąpomocz – diagnostyka i postępowanie 

Na wizycie u lekarza urologa opowiedz o ilości spożywanych płynów, przyjmowanych lekach i suplementach, przebytych niedawno chorobach, innych towarzyszących objawach. Po przeprowadzeniu badania fizykalnego, na podstawie zebranych informacji, lekarz może zlecić Ci badania dodatkowe.  

Do podstawowych badań w przypadku oligurii należą:  

• badanie ogólne moczu,  
• badania krwi,  
• w razie konieczności USG jamy brzusznej i tomografia komputerowa.  

Forma leczenia skąpomoczu zależy od przyczyny jego powstania – zatem stosowane jest leczenie przyczynowe.  

W przypadku utrzymującego się skąpomoczu, mimo przyjmowania odpowiedniej ilości płynów, zgłoś się niezwłocznie do lekarza. Podobnie w przypadku, gdy oligurii towarzyszą dodatkowe objawy, np. gorączka, ból brzucha, splątanie, znaczne osłabienie. 

Przeczytaj również:
Jak pobudzić oddawanie moczu? Domowe sposoby