Przetacznik lekarski – właściwości i zastosowanie
Przetacznik lekarski (z łac. Veronica officinalis) to bylina z rodziny przetacznikowatych. Pokryty jest w całości włoskami. Jego owocem jest torebka w kształcie serca z nasionami. Występuje na znacznej części półkuli północnej i w wielu częściach półkuli południowej. Rośnie na wrzosowiskach i pastwiskach, w suchych lasach, a także na gliniastych glebach. Należy go zbierać od czerwca do lipca w okresie kwitnienia.
Przetacznik lekarski – właściwości
Przetacznik ma kilka działań farmakologicznych: przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe i przeciwbakteryjne. Zawiera m.in.:
- flawonoidy,
- kwasy fenolowe,
- saponiny,
- garbniki.
Saponiny mają działanie wykrztuśne. Garbniki i kwasy fenolowe mają działanie antybakteryjne. Natomiast irydoidy zawarte w przetaczniku działają przeciwreumatycznie.
Przetacznik pobudza produkcję żółci. Działa moczopędnie i pomaga w regulacji wypróżnień. Ponadto cechuje się właściwościami napotnymi. Według badań przetacznik wpływa także na obniżenie cholesterolu we krwi.
Przetacznik lekarski – zastosowanie
Przetacznik sprawdzi się u osób z problemami trawiennymi – pobudza wydzielanie żółci, co ułatwia trawienie.
Ponadto po przetacznik warto sięgnąć w okresie jesienno-zimowym – sprawdzi się podczas kaszlu, odblokowuje drogi oddechowe i upłynnia zalegającą wydzielinę (działanie wykrztuśne).
Przetacznik wspomaga także oczyszczanie organizmu, zatem sprawdzi się podczas odchudzania. Po jego zastosowaniu wraz z moczem i potem usunięte zostaną toksyny zalegające w organizmie.
Macerat lub odwar z przetacznika można także zastosować zewnętrznie, np. aby zredukować cienie pod oczami. Przetacznik zastosowany jako tonik łagodzi alergiczne zmiany skórne, nawilża i regeneruje skórę, a także zmniejsza wypryski i trądzik.
Jak stosować przetacznik lekarski?
Przetacznik lekarski jest uznawany za stosunkowo bezpieczną roślinę.
Można go zastosować wewnętrznie jako napar. Ziele przetacznika (1-2 łyżeczki) zalać wrzątkiem (ok. 250 ml) i parzyć przez 10-15 minut. Taką herbatę można pić kilka razy dziennie. Nie udowodniono działań niepożądanych i zagrożenia przedawkowaniem.
Przetacznik można także stosować zewnętrznie. Zimny napar można wykorzystać jako okład w okolicach oczu i do przemywania twarzy.
Przy stosowaniu zewnętrznym należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ nie ma wystarczającej informacji o skutkach ubocznych, które może wywołać ta roślina.
Veronica officinalis bardzo dobrze komponuje się z innymi roślinami. W przypadku infekcji ziele przetacznika można połączyć z korzeniem pierwiosnka – odwar z tych roślin będzie miał działanie wykrztuśne.
W celu oczyszczenia nerek i dróg moczowych ziele przetacznika warto połączyć z nawłocią. Taką mieszankę można także wykorzystać do płukania gardła i jamy ustnej.
Przetacznik lekarski – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do stosowania tego ziela jest nadwrażliwości na substancję czynną.
Ze względu na brak danych na temat stosowania przetacznika lekarskiego u kobiet w ciąży i karmiących piersią nie zaleca się jego stosowania w tej grupie.
Źródła:
- http://rozanski.li/334/przetacznik-lesny-veronica-officinalis-l-i-irydoidy/ (dostęp: 15.01.2021).
- Salehi B., Shetty M. i in., Veronica Plants- Drifting from Farm to Traditional Healing, Food Application, and Phytopharmacology, Molecules, 2019, 24 (13).
- Xue H., Chen K. i in., Review of the Ethnopharmacology, Phytochemistry, and Pharmacology of the Genus Veronica, The American Journal od Chinese Medicine, 2019; 47 (6), s. 1193-1221.
- Banaszczak- Witkowska E., Durkiewicz M., Bylka W., Rodzaj Veronica L. – działanie, zastosowanie, stan badań, Post Filoter 2017; 18(1); s. 71-77.
- Scarlat M., Sandor V., Tamas M., Cuparencu B., Experimental anti-ulcer activity of Veronica officinalis L. extracts. J Ethnopharmacol 1985;13:157-63.
- Ożarowski A., Jaroniecki W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
