Rodzaje inhalatorów. Sprawdź, czym się różnią!

Jak działa inhalator? 

Inhalator to urządzenie, które przekształca płyn w aerozol. Dzięki temu zawieszone w gazie krople leku mają szansę dotrzeć do niższych partii dróg oddechowych. Tam działają przeciwzapalnie, rozkurczająco, przeciwbakteryjnie lub mukolitycznie. Jest to działanie miejscowe.

Inhalacje możesz również wykonywać z roztworu chlorku sodu w stężeniach od 0,9 do 3% (czysty roztwór lub z dodatkiem hialuronianu sodu czy ektoiny).  

Na rynku znajdziesz trzy typy inhalatorów:  

• klasyczne (kompresorowe, pneumatyczne), 
• siateczkowe (mesh),
• ultradźwiękowe.

Jakie parametry inhalatora mają znaczenie? 

• MMAD, czyli średnia wielkość cząstek – powinna przyjmować wartość poniżej 5μm (optymalnie 2-3 μm). Dzięki temu lek będzie miał szansę dotrzeć do dolnych dróg oddechowych i tam zadziałać.  
• Frakcja respirabilna (FPF) – mówi o tym, jaki odsetek cząstek produkowanych przez inhalator ma odpowiedni rozmiar (<5 μm). Im większa wartość FPF, tym lepiej. Szukaj inhalatora z frakcją respirabilną powyżej 70%. 
• Prędkość przepływu gazu – im większa, tym krótsza i bardziej efektywna inhalacja. Pożądana wartość to 8-16 l/minutę. Ten parametr dotyczy inhalatorów klasycznych. 
• Szybkość nebulizacji – jest to czas potrzebny na przemianę danej objętości roztworu leku w aerozol. Optymalna wartość to 0,4-0,5 ml/min.  
• Objętość martwa – ilość roztworu, która pozostaje niewykorzystana i podlega utylizacji. Im mniejsza, tym lepiej. 
• Czas pracy urządzenia – rynek oferuje inhalatory do pracy ciągłej lub w trybie przerywanym (np. 30/30 minut). Inhalatory do pracy ciągłej są stabilniejsze i nie ograniczają użytkownika. W przypadku chorób przewlekłych (np. mukowiscydozy) lub kilku chorych domowników w tym samym czasie koniecznie wybierz urządzenie do pracy ciągłej. 
• Czas pracy na jednym naładowaniu – dotyczy urządzeń przenośnych typu mesh i niektórych modeli inhalatorów pneumatycznych.  

Na co jeszcze możesz zwrócić uwagę? 

• Rodzaj maseczki – te z dziurkami zwykle powodują, że część wytworzonego aerozolu ucieka bokiem i nie ma szansy dotrzeć do dróg oddechowych. Niektórzy producenci zastosowali technologię aktywacji wdechem lub bardziej szczelne maski. 
• Hałas – zwykle inhalatory generują hałas w przedziale 50-60 dB. Biorąc pod uwagę średni czas inhalacji (do 10 minut), nie jest to poziom utrudniający normalne funkcjonowanie. Ten parametr może mieć jednak znaczenie u osób z nadwrażliwością słuchową – u nich lepiej sprawdzi się cichy mesh. 
• Akcesoria – prawidłowe użytkowanie inhalatora zakłada wymianę elementów (filtry, nebulizator) minimum raz do roku. Dodatkowo każdy domownik powinien zaopatrzyć się w swoją maskę czy ustnik. Przed wyborem urządzenia sprawdź dostępność części wymiennych. 
• Czas trwania i rodzaj gwarancji – im dłuższy, tym lepiej. Zwykle obejmuje okres od 2 do 5 lat. Niektórzy producenci oferują gwarancję od drzwi do drzwi (dobrowolne zobowiązanie producenta lub dystrybutora sprzętu do wykonania bezpłatnej usługi gwarancyjnej, które umożliwia usunięcie awarii sprzętu bez wychodzenia z domu). 

Przegląd inhalatorów 

Inhalator pneumatyczny (kompresorowy) 

Jest to przenośne lub stacjonarne urządzenie. Najczęściej wymaga dostępu do prądu. Ma wbudowany kompresor gazu połączony przewodem powietrznym z nebulizatorem, czyli pojemnikiem na lek lub roztwór soli. Przepływ sprężonego gazu przez dysze nebulizatora sprawia, że płyn zmienia się w aerozol, w którym są zawieszone kropelki leku. Urządzenie jest tak skonstruowane, że jedynie najmniejsze cząsteczki opuszczają nebulizator w postaci mgiełki. Następnie wdychamy ją z wykorzystaniem maski, ustnika lub końcówki do nosa. Większe frakcje ulegają skropleniu i powracają do pojemnika.

W zależności od właściwości inhalatora i wielkości cząsteczek lek dociera do jamy ustnej, gardła, krtani, oskrzeli czy płuc. Z założenia jednak powinien trafić do niższych partii dróg oddechowych.

Po zakończeniu inhalacji w nebulizatorze zostaje pewna ilość płynu – tzw. objętość martwa, którą musimy wylać.  

Pamiętaj, że rozprężający się u wlotu dyszy gaz ochładza roztwór o 10-15 stopni. Jeśli zmagasz się z nadreaktywnością oskrzeli, może to spowodować ich skurcz. Zastosowanie termostatu w konstrukcji inhalatora pozwala zniwelować ten efekt i jego potencjalne konsekwencje.  

Inhalator pneumatyczny może pracować w trybie ciągłym lub przerywanym. Poza domowym użytkiem stanowi także wyposażenie oddziałów szpitalnych i izb przyjęć. Jest najpopularniejszym i najbardziej uniwersalnym inhalatorem, w którym możemy stosować każdego rodzaju leki wziewne.  

Z uwagi na dostępne końcówki i wymienne akcesoria inhalator pneumatyczny nadaje się dla całej rodziny. Jeśli przypuszczasz, że Twój maluch będzie niechętnie wykonywać nebulizacje, możesz wybrać urządzenie w kształcie misia, pieska czy biedronki. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby korzystali z niego także pozostali domownicy.  

• maska dla dorosłych, 
• maska dla dzieci, 
• ustnik, 
• końcówka do nosa, 
• nebulizator (pojemnik na lek),  
• przewód powietrzny. 

Opcjonalnie mogą być dołączone wymienne filtry, etui czy zasilacz sieciowy. 

Inhalator siateczkowy (membranowy, mesh) 

Roztwór do inhalacji umieszczony w komorze jest pompowany przez drgającą membranę (siateczkę). Dzięki temu powstaje aerozol zawierający cząstki o jednakowych wymiarach. Ich wielkość zależy nie tylko od rozmiaru i kształtu otworów w siateczce, ale również od lepkości cieczy i jej napięcia powierzchniowego.  

Ogromną zaletą tego typu inhalatora jest cicha, prawie niesłyszalna praca i niewielki rozmiar. Najnowsze modele charakteryzują się szybkim przepływem. Dzięki temu czas inhalacji jest znacznie krótszy, co ma znaczenie zwłaszcza w przypadku najmłodszych pacjentów. To urządzenie świetnie sprawdzi się w podróży, ponieważ może być zasilane zarówno sieciowo, jak i za pomocą baterii. 

Do inhalacji z użyciem inhalatora siateczkowego nie możesz stosować olejków eterycznych, substancji tłustych i zawiesin. Ograniczenie to dotyczy także soli z dodatkiem hialuronianu sodu.  

Membrana stanowi najsłabsze ogniwo tego urządzenia. Nieprawidłowe korzystanie z inhalatora może spowodować zapchanie się siateczki lub jej uszkodzenie. Jeśli chcesz, aby Twój mesh służył Ci przez wiele lat, przestrzegaj zaleceń producenta dotyczących czyszczenia i dezynfekcji.  

W zestawie standardowo znajdują się mniejsza maska dla dzieci i większa dla dorosłych, ustnik oraz kabel zasilający.  

Inhalator ultradźwiękowy 

W tym rodzaju inhalatora sercem urządzenia jest generator fal ultradźwiękowych wykonany z tytanianu baru, kwarcu lub materiału ceramicznego. Zogniskowane fale o odpowiedniej częstotliwości powodują tzw. fontanny akustyczne. Z ich powierzchni są odrywane cząsteczki leku. W ten sposób powstaje aerozol o dużej gęstości. Oznacza to, że dawka leku trafiająca do dróg oddechowych będzie wyższa niż w przypadku np. inhalatora pneumatycznego. Niektóre modele mają zdolność wytwarzania wibroaerozoli, czyli aerozoli o zwiększonej ruchliwości cząsteczek. Dzięki temu mogą one docierać do trudno dostępnych miejsc, np. zatok przynosowych. 

Inhalator ultradźwiękowy jest uznawany za bardziej wydajny i cichszy od pneumatycznego.

Nie możemy jednak za jego pomocą podawać pewnych substancji, ponieważ fale ultradźwiękowe mogą uszkadzać ich cząsteczki.

Zaliczamy tutaj: 

• niektóre antybiotyki,  
• glikokortykosteroidy,  
• dornazę alfa.  

Jego stosowanie nie jest wskazane w leczeniu chorób z towarzyszącą niedrożnością dróg oddechowych oraz u dzieci poniżej 1. roku życia.  

Zestaw, poza inhalatorem, zawiera maskę dla dzieci i dorosłych, ustnik i komorę na lek.  

Obecnie odchodzi się od ich stosowania, ponieważ podgrzewają leki, co może niekorzystanie wpłynąć na ich działanie.

Komora inhalacyjna 

Komory nie są typowymi inhalatorami. To akcesoria umożliwiające efektywne podanie gotowego leku w postaci aerozolu. Zostały stworzone z myślą o osobach, które mają problem ze skoordynowaniem momentu wdechu i uwolnienia leku z pojemnika. Zastosowanie komory inhalacyjnej zwiększa efektywność inhalacji i sprawia, że lek dociera do docelowego miejsca działania. 

Komora z jednej strony jest zakończona miękką silikonową maską obejmującą usta i nos, a z drugiej otworem, do którego wkładamy ustnik leku. Po wydechu i uwolnieniu dawki leku musimy wykonać kilka spokojnych oddechów. Komora jest mała, lekka i łatwa w utrzymaniu czystości. Bez problemu zabierzesz ją w podróż. Wielkość maski jest dostosowana do naszego wieku. Jest to przedmiot do indywidualnego użytku. Nie możemy się nią dzielić z innymi domownikami.

Co jeszcze kryje się pod pojęciem inhalator? 

Inhalatorami powszechnie nazywamy leki wziewne w opakowaniach umożliwiających ich podanie bez użycia dodatkowego sprzętu. Mowa tu o wszelkiego rodzaju inhalatorach proszkowych w różnych postaciach i formach oraz aerozolach. Wszystkie są wydawane na receptę do stosowania w określonych wskazaniach. 

Jakie akcesoria można dokupić do inhalatora? 

Większość producentów inhalatorów oferuje szereg elementów wymiennych, które możemy dokupić do inhalatora: 

• maski dla dzieci i dorosłych, 
• smoczki, 
• nebulizatory (pojemniki na lek), 
• przewody powietrzne, 
• filtry, 
• całe zestawy: maski, przewód, nebulizator. 

Przed zakupem akcesoriów upewnij się, czy będą one pasować do Twojego inhalatora.

Kilka wskazówek dotyczących korzystania z inhalatora 

• Przed pierwszym użyciem zapoznaj się z instrukcją obsługi. Zawsze stosuj się do zaleceń producenta. W przeciwnym razie inhalator może nie posłużyć Ci zbyt długo, a reklamacja nie zostanie uwzględniona. 
• Zwróć szczególną uwagę na to, jakie płyny możesz stosować w Twoim inhalatorze. Ograniczenia dotyczą oleistych cieczy, olejków eterycznych, naparów roślinnych, a w niektórych modelach także soli z dodatkiem hialuronianu sodu. 
• Wymieniaj filtry zgodnie z częstotliwością zalecaną przez producenta (jeśli dotyczy). 
• Wymieniaj nebulizatory i maski (zwykle raz do roku). 
• Jeśli z urządzenia korzystasz wraz z domownikami, zaopatrz każdego członka rodziny we własny zestaw akcesoriów, zwłaszcza maskę lub ustnik. 
• U dzieci poniżej 3. roku życia inhalacje wykonuj przez maskę pediatryczną. U niemowląt możesz wypróbować końcówkę w kształcie smoczka. 
• Po każdym użyciu umyj maskę i nebulizator. W przypadku inhalatorów typu mesh osusz elementy wskazane przez producenta. 
• Sprzęt i leki przechowuj w miejscu niedostępnym dla dzieci. 

Przeczytaj również:
Jak używać inhalatora?