Rumień noworodkowy. Dotyka nawet 50% dzieci!

Co to jest rumień noworodkowy? 

Rumień noworodkowy, a właściwie noworodkowy rumień toksyczny (łac. erythema toxicum neonatorum, ETN) to częsta choroba skóry występująca u noworodków. Przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie. Szacuje się, że może ona dotykać nawet ok. 50-70% dzieci urodzonych o czasie. Rzadziej występuje u wcześniaków i noworodków z małą masą urodzeniową (poniżej 2,5 kg). Według niektórych badań częściej występuje u chłopców.  

Przyczyna choroby i jej mechanizm nie został poznany. Prawdopodobnie wynika ona z nadmiernej odpowiedzi układu immunologicznego na czynniki środowiskowe, np. drobnoustroje kolonizujące mieszki włosowe noworodków. Nie zostały one jednak do tej pory zidentyfikowane. 

Jak wygląda rumień noworodkowy? 

Zmiany skórne (wykwity) występujące w przebiegu rumienia noworodkowego mogą przybierać postać: 

• plam rumieniowych (zaczerwienienie skóry związane z rozszerzeniem naczyń), 
• zmian obrzękowych (przypominają bąble pokrzywkowe), 
• grudek (zmiany wyniosłe ponad powierzchnię skóry, różniące się spoistością od otoczenia), 
• krostek (pęcherzyki wypełnione ropą). 

Zmiany te mogą występować w różnych konfiguracjach. Żółto-białe grudki i krostki o średnicy około 1-3 mm zwykle pojawiają się na podłożu plam rumieniowych lub zmian obrzękowych. Daje to obraz „skóry pogryzionej przez pchły” lub „grudki otoczonej morzem rumienia”. Czasem jedynym objawem jest plamisty rumień.  

Wykwity zwykle pojawiają się na skórze twarzy, tułowia, pośladków oraz ramion i ud. Z kolei dłonie i podeszwy stóp prawie zawsze są wolne od zmian chorobowych. 

Wykwitów może być dużo lub mało. Mogą występować w skupieniach lub w rozproszeniu na dużej powierzchni ciała. 

Zmianom skórnym nie towarzyszą objawy ogólnoustrojowe. 

Lekarz rozpoznaje chorobę zwykle na podstawie obrazu klinicznego. Może zlecić też wykonanie morfologii krwi. W przypadku choroby liczba jednego z rodzajów białych krwinek – eozynofilii (granulocytów kwasochłonnych) może wzrosnąć. Większa liczba tych komórek jest również obecna w zmianach skórnych. Aby to wykazać, wykonujemy rozmaz z materiału pobranego z krostek lub badanie histopatologiczne wycinka skórnego. Wycinki ze zmian skórnych pobiera się tylko w nietypowym przebiegu choroby i w przypadku wątpliwości diagnostycznych. 

Rumień noworodkowy – ile trwa? 

Zmiany skórne w rumieniu noworodkowym pojawiają się w różnych miejscach i w różnym czasie. Rzadko są obecne już w chwili narodzin. Zwykle pojawiają się w ciągu 24-48 godzin po porodzie, ale mogą wystąpić nawet w ciągu 2 kolejnych tygodni. 

Zmiany skórne utrzymują się od kilku godzin do 1-2 dni, a następnie znikają bez śladu.  

Mechaniczne drażnienie skóry może sprzyjać powstawaniu nowych wykwitów. Choroba trwa wówczas zwykle około 7-14 dni, po czym ustępuje samoistnie. Opisywane były przypadki nawrotu tego schorzenia w ciągu pierwszego miesiąca życia. 

Rumień noworodkowy – jak go leczyć? 

Rumień noworodkowy przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie.  

Nie zagraża zdrowiu ani życiu dziecka. Nie wymaga zatem leczenia ani specjalnego postępowania. Niemniej jednak lekarz musi odróżnić go od innych, znacznie poważniejszych chorób, np. gronkowcowego zapalenia mieszków włosowych, opryszczki zwykłej, zakażenia wirusem ospy wietrznej – półpaśca, trądziku noworodkowego czy wrodzonej grzybicy.  

Ponadto po przebytym rumieniu noworodkowym może pojawić się eozynofilowe zapalenie przełyku. Rodzic musi mieć to na uwadze, jeśli u dziecka wystąpią problemy ze strony tego narządu. 

Rumień noworodkowy – czym smarować? 

Chociaż rumień noworodkowy nie wymaga leczenia, rodzice powinni pamiętać o codziennej pielęgnacji skóry maluszka. Ciało dziecka smarujemy emulsją lub balsamem przeznaczonym dla dzieci od pierwszych dnia życia. Specjalnie dobrany skład tego typu kosmetyków zmniejsza ryzyko wystąpienia uczulenia lub podrażnienia skóry dziecka. 

W trakcie pielęgnacji skóry zwróćmy uwagę, czy nie doszło do nadkażenia krost – rzadko się to zdarza. Jeśli jednak pojawiło się nadkażenie, lekarz może zalecić kąpiele w roztworze nadmanganianu potasu.