Siarka i jej rola w organizmie

Właściwości siarki jako pierwiastka 

Siarka (S, łac. sulphur) jest niemetalem z 16-tej grupy układu okresowego pierwiastków. Razem z sodem, potasem, wapniem, chlorem, magnezem i fosforem tworzy grupę najważniejszych makroelementów. W stanie wolnym jest żółtym ciałem stałym. Jako cząstka elementarna jest słabo reaktywna chemicznie, ale za to mocno reaguje z metalami, tworząc trudno rozpuszczalne w wodzie siarczki.

Funkcje siarki w organizmach żywych 

Razem z wapniem i fosforem siarka tworzy trójkę pierwiastków najczęściej występujących w ludzkim organizmie. Jest niezbędna dla zdrowia i zachowania wszystkich ważnych procesów fizjologicznych. Wchodzi w skład substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Należą do nich m.in.: 

• aminokwasy siarkowe: metionina, cystyna, cysteina; 
• białka i inne składniki aktywne; 
• insulina; 
• cytochromy; 
• witamina B1 (tiamina); 
• biotyna; 
• heparyna; 
• koenzym A; 
• kwas liponowy i wiele innych substancji. 

Siarka bierze udział w syntezie kolagenu i keratyny, dzięki czemu ma duży wpływ na wygląd skóry i wytworów rogowych naskórka, takich jak włosy czy paznokcie. 

Niedobór siarki w organizmie 

Do objawów niedoboru siarki należą: 

• poszarzała cera i nadmierne rogowacenie naskórka, 
• łamliwe i rozdwajające się paznokcie, 
• łamliwe i wypadające włosy, 
• problemy ze stawami, 
• obniżenie nastroju i ogólna apatia, 
• zaburzenia pracy wątroby, 
• zaburzenia wzroku (prowadzące do zaćmy). 

Źródła siarki w pożywieniu to głównie mięso, ryby, mleko, jaja, ser żółty, papryka i kapusta. Na rynku znajduje się też wiele suplementów diety zawierających siarkę organiczną. 

Siarka w dermatologii i kosmetologii 

Siarka jest szeroko stosowanym składnikiem preparatów dermatologicznych i kosmetycznych. Ze względu na swoje działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i bakteriobójcze obecna jest w różnego rodzaju zasypkach, pudrach, maściach czy szamponach. Pomaga wyleczyć schorzenia skóry, takie jak łupież, świerzb, wypryski czy łojotok. Niektóre ze związków siarki znajdują również zastosowanie w kosmetologii: 

• hydrat siarczanu (VI) magnezu – ma działanie lekko ściągające i przeciwzapalne, można go znaleźć np. w preparatach łagodzących skutki poparzeń słonecznych; 
• siarczan (VI) baru – stosowany jest jako składnik pudrów do twarzy oraz substancja zmętniająca preparaty kosmetyczne; 
• hydrat siarczanu (VI) wapnia – składnik past do zębów. 

Wiele związków siarki (w przeciwieństwie do siarki elementarnej) dobrze rozpuszcza się w wodzie i takie roztwory wykorzystywane są w pielęgnacji skóry jako kąpiele siarkowe. Z uwagi na lekko kwaśne pH delikatnie zmiękczają i złuszczają naskórek. W efekcie skóra jest gładsza i bardziej sprężysta. Kąpiele siarkowe sprawdzą się zatem u osób z nadmiernym rogowaceniem naskórka lub zmianami łuszczycowymi. 

Czy siarka jest toksyczna? 

Siarka jest niezbędna do funkcjonowania ludzkiego organizmu. Powszechne przekonanie o toksyczności siarki wywodzi się z informacji o wpływie kwaśnych deszczy na środowisko i zdrowie człowieka. Tlenek siarki obecny w powietrzu łatwo wiąże cząsteczki wody i w efekcie tej reakcji powstaje silny kwas siarkowy. Ten ostatni, obecny w wodzie atmosferycznej, powoduje zjawisko kwaśnych deszczy. Dodatkowo samo wysokie stężenie tlenku siarki w powietrzu może powodować powstawanie stanów zapalnych błon śluzowych u ludzi i zwierząt. Dzieje się tak, kiedy opisywany tlenek wejdzie w reakcję z wodą obecną na błonach śluzowych organizmów i w konsekwencji powstanie niebezpieczny kwas siarkowy. Do atmosfery tlenki siarki trafiają w wyniku spalania ropy naftowej lub węgla kamiennego.

Przeczytaj również:
Chlor i jego rola w organizmie