Szok termiczny. Zachowaj rozsądek nad wodą!

Szok termiczny – co to?

Szok termiczny to szybka zmiana temperatury ciała. Najczęściej występuje po nagłym kontakcie rozgrzanego organizmu z zimną wodą. Może do niego dojść np. gdy wypadniemy z kajaka podczas spływu lub skoczymy z pomostu wprost do lodowatej wody.

Jednak nie tylko wpadnięcie pod powierzchnię wody może wywołać szok. Do wstrząsu bardzo często dochodzi, gdy chcemy się zanurzyć w wodzie zaraz po opalaniu. Nasze ciało jest wówczas mocno rozgrzane i może źle znieść próbę nagłego schłodzenia. Proces obniżania temperatury zachodzi błyskawicznie, ponieważ woda wyziębia nasz organizm około 20 razy szybciej niż powietrze.

Aby doszło do szoku termicznego, woda wcale nie musi być lodowata. Największe ryzyko jego wystąpienia niesie zanurzenie w wodzie o temperaturze już poniżej 13°C.

Szok termiczny – objawy

Pierwszym niekontrolowanym objawem szoku termicznego jest nagła próba złapania powietrza. Jest to szczególnie niebezpieczne, jeśli nagle wpadliśmy do wody, bo może skończyć się utonięciem. Nerwowe łapanie oddechu prowadzi do hiperwentylacji, czyli niekontrolowanego, szybkiego i głębokiego oddychania. W efekcie następuje nadmierne usuwanie dwutlenku węgla z organizmu. Powoduje to zasadowicę oddechową, czyli wzrost pH krwi wywołany hiperwentylacją.

Jej objawami są:

• mroczki przed oczami,
• zawroty głowy,
• drętwienie twarzy,
• dłoni i stóp.

Może też wystąpić obkurczenie naczyń mózgowych, skutkujące omdleniem. W momencie nagłego kontaktu z zimną wodą naczynia krwionośne także gwałtownie się kurczą. Następuje przez to szybki transport dużej ilości krwi do serca. Nie jest ono w stanie jej przepompować, co może doprowadzić do jego zatrzymania.

Naturalną konsekwencją szoku termicznego jest także panika, a czasem utrata orientacji – szczególnie jeśli woda dostanie się do nosa i uszu.

Po dłuższym czasie przebywania w zimnej wodzie zaczynają się pojawiać inne objawy. Nie są one już konsekwencją szoku, ale są równie niebezpieczne. Coraz większe obniżenie temperatury ciała odbiera siły, mogą także pojawić się skurcze mięśni, które często są przyczyną utonięć.

Uwaga! Ryzyko wystąpienia szoku termicznego znacznie wzrasta po wypiciu nawet niewielkiej ilości alkoholu.

Szczególną ostrożność powinny zachować także osoby skrajnie zmęczone oraz kobiety podczas menstruacji.

Szok termiczny – pierwsza pomoc

Pomoc poszkodowanemu zacznij od ustabilizowania temperatury jego ciała. Przenieś go w ciepłe, suche i bezwietrzne miejsce. Zdejmij przemoczone ubrania i przykryj kocem ratunkowym. Najczęściej nie mamy go przy sobie, dlatego wystarczy też zwykły koc plażowy, ręcznik, a nawet suche ubrania. Dzięki temu temperatura powinna powoli wracać do normy. Pamiętaj, by nie ogrzewać poszkodowanego zbyt szybko. Należy robić to stopniowo.

Jeśli po wystąpieniu szoku nastąpiło zatrzymanie pracy serca, przystąp do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Najpierw wykonaj 5 wstępnych wdechów (u osób, które zachłysnęły się wodą), a potem na zmianę 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 wdechy.

Aby zdarzenie nie skończyło się tragicznie, w obu przypadkach powinieneś także zadzwonić po pogotowie ratunkowe (999 lub 112).

Jak uniknąć szoku termicznego?

1. Przebywając na plaży, unikaj nagłego wbiegania do wody. Po opalaniu Twoje ciało jest bardzo nagrzane i należy ją powoli schładzać. Najlepiej na początku wejść do wody do kostek i potem zmoczyć kolejne części ciała: nogi, twarz, kark, klatkę piersiową. Dopiero po pewnym czasie zanurz całe ciało.
2. Nie pij alkoholu, jeśli zamierzasz wejść do wody. Zwiększa on ryzyko doznania szoku termicznego, a dodatkowo zaburza sprawność psychofizyczną.
3. Do wody wejdź wypoczęty i dobrze nawodniony.
4. Jeśli korzystasz z pojazdów wodnych (kajak, rower wodny, żaglówka, motorówka itp.) zawsze zakładaj kamizelkę ratunkową. Osoby pływające na desce powinny ubierać pianki neoprenowe, które chronią przed nagłym wyziębieniem. Warto też przypiąć się do deski. Dzięki temu w razie niekontrolowanego upadku do wody i utraty orientacji łatwo na nią wrócisz. Przed pływaniem zawsze sprawdzaj stan techniczny sprzętu.
5. Temperatura wody może spaść bardzo szybko, nawet jeśli temperatura powietrza jest stała. Powodem są prądy wodne, które nie występują tylko w morzu czy rzekach, ale także w jeziorach.

Przeczytaj również:
Udar słoneczny. Uważaj na te objawy!