Wkładka domaciczna. Czy powoduje skutki uboczne?

Jak działa wkładka domaciczna (wewnątrzmaciczna)? 

Mechanizm wkładki domacicznej polega głównie na zapobieganiu zapłodnieniu. Po umieszczeniu wkładki występuje reakcja macicy na obecność ciała obcego, polegająca na wytworzeniu się miejscowej reakcji zapalnej.

Wkładka miedziana stopniowo uwalnia jony miedzi, które upośledzają ruch plemników i powodują nasilenie skurczów macicy, co przyspiesza transport i wydalenie komórki jajowej. Wkładka hormonalna zamiast jonów miedzi stopniowo uwalnia hormon – lewonorgestrel, który zagęszcza śluz szyjkowy, zapobiegając przedostawaniu się plemników przez kanał szyjki macicy. Zachodzące w endometrium zmiany (zmniejszenie ilości receptorów estrogenowych i progesteronowych, niska wrażliwość na krążący estradiol) uniemożliwiają zapłodnienie lub ewentualne zagnieżdżenie się zarodka. 

Wkładka domaciczna – skuteczność 

Skuteczność antykoncepcji określa wskaźnik Pearla. Mówi on o liczbie ciąż na 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji. Wskaźnik ten osiąga najniższą, czyli najbardziej pożądaną wartość, przy stosowaniu metod długodziałających, takich jak wkładka wewnątrzmaciczna. Istnieje wtedy niewielkie ryzyko błędu w stosowaniu danej metody. Wkładki domaciczne (zarówno miedziane, jak i hormonalne) są skuteczne w ponad 99%. Wskaźnik Pearla dla wkładki miedzianej wynosi 0,16-1,26, a dla wkładki hormonalnej 0,09-0,33. 

Wkładka domaciczna nie chroni przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową. Dlatego warto stosować dodatkowo antykoncepcję barierową, np. prezerwatywy. 

Rodzaje wkładek domacicznych  

Istnieją dwa rodzaje wkładek domacicznych: 

• miedziane – małe, w kształcie litery T, zbudowane z plastiku i miedzi, których jony są stale wydzielane do macicy. Założenie wkładki nie zaburza rytmu miesiączkowania i owulacji. Powrót do płodności następuje w kolejnym cyklu po wyjęciu wkładki. Nie powinno się jednak jej zakładać u kobiet, które mają obfite i długie miesiączki, ponieważ wkładka miedziana może nasilić krwawienie; 
• hormonalne (system domaciczny z lewonorgestrelem) – plastikowe wkładki, które nie zawierają miedzi. Mogą być różnej wielkości i mieć różną zawartość hormonu (13,5 mg, 19,5 mg, 52 mg), dlatego mogą być stosowane przez kobiety, które nigdy nie rodziły. Wkładka hormonalna jest skuteczna od 3 do 5 lat – w zależności od rodzaju i producenta. U większości kobiet krwawienie menstruacyjne zmniejsza się, a u niektórych zupełnie ustaje. W następnym naturalnym cyklu po usunięciu wkładki następuje powrót płodności. 

Wkładka domaciczna – jak ją stosować? 

Wkładkę wewnątrz macicy aplikuje lekarz. Najlepszy moment na założenie wkładki to ostatnie dni miesiączki lub około 6 tygodni po porodzie. Wtedy kanał szyjki macicy jest najszerszy i najłatwiej założyć system. Po okresie ustalonym przez producenta wkładka musi zostać wyjęta. 

Czy wkładka wewnątrzmaciczna może wypaść? 

Wkładka domaciczna może wypaść, jednak nie zdarza się to często. Ryzyko wypadnięcia rośnie podczas miesiączki. Jeśli wkładka wysunęła się tylko częściowo, to i tak musi zostać usunięta przez lekarza. Częściej zdarza się to u młodych kobiet (poniżej 20. roku życia), u kobiet z obfitymi miesiączkami oraz tych, które nigdy nie rodziły.

Do wkładki przyczepiony jest nylonowy sznurek, który wystaje z kanału szyjki macicy i jest wyczuwalny. Warto po każdej miesiączce sprawdzać jego lokalizację. Jeśli sznurek jest krótszy lub dłuższy niż zwykle (albo zupełnie niewyczuwalny), może to świadczyć o przemieszczeniu się wkładki.  

Innymi objawami związanymi z wypadaniem wkładki są obfite krwawienie, bóle podbrzusza i gorączka.

Jeśli podejrzewasz, że wkładka mogła wypaść, niezwłocznie zgłoś się do lekarza. Nie próbuj usuwać jej samodzielnie.

Wkładka wewnątrzmaciczna – przeciwwskazania 

Wkładka domaciczna może nie być opcją dla każdego.

Założenie jej jest przeciwwskazane przy: 

• ciąży,  
• niewyjaśnionych krwawieniach z dróg rodnych, 
• nowotworach (piersi, endometrium, szyjki macicy, jajnika), 
• wadach anatomicznych macicy, 
• mięśniakach macicy, 
• stanach zapalnych narządów miednicy mniejszej i dróg rodnych, 
• zaburzeniach układu odpornościowego. 

Istnieją także przeciwwskazania do założenia konkretnego rodzaju wkładki. Wkładki miedzianej nie zakłada się, jeśli pacjentka ma obfite miesiączki, niedokrwistość, endometriozę lub jest uczulona na miedź. Wkładki hormonalnej nie zakłada się w przypadku ostrych chorób wątroby i nowotworów hormonozależnych. 

Wkładka domaciczna – skutki uboczne 

Najczęstszymi skutkami ubocznymi w pierwszych dniach po założeniu wkładki wewnątrzmacicznej są bóle przypominające bóle menstruacyjne oraz plamienia śródcykliczne. 

Przez kilka tygodni po umieszczeniu wkładki istnieje zwiększone ryzyko infekcji. Zdarza się to u 1 na 300 kobiet i wymaga leczenia antybiotykami.  

Jeszcze rzadszym skutkiem ubocznym jest perforacja macicy, która może wystąpić u 1 na 500 kobiet z założoną wkładką. W takim przypadku niezbędna jest operacja w celu wyjęcia wkładki.  

Po założeniu hormonalnej wkładki, przez pierwsze 3-6 miesięcy zmienia się charakter menstruacji i możliwe są częste plamienia i krwawienia. Pół roku po założeniu wkładki u 95% kobiet okres będzie lżejszy niż zwykle lub nie będzie go w ogóle. Ze względu na zawartość hormonów, na początku stosowania wkładki można odczuwać tkliwość piersi, bóle głowy i wahania nastroju. Zmiany te prawie zawsze ustępują z czasem.  

Przy wkładce miedzianej okres może być bardziej obfity niż zwykle przez kilka miesięcy po jej założeniu. 

Wkładka domaciczna – cena 

Do zakupu wkładki wewnątrzmacicznej hormonalnej niezbędna jest recepta. Oba rodzaje wkładek można zakupić w aptece, a na aplikację należy umówić się do gabinetu ginekologicznego. Najczęściej ośrodki medyczne mają wkładki w swojej ofercie i mogą je od razu założyć.

Ceny wkładki miedzianej wraz z jej założeniem wahają się między 600 a 900 zł, a wkładki z lewonorgestrelem między 1000 a 1400 zł – w zależności od producenta oraz ośrodka wykonującego usługę. 

Wkładka wewnątrzmaciczna a ciąża  

Istnieje mała szansa na zajście w ciążę w trakcie używania wkładki wewnątrzmacicznej. Jeśli jednak tak się zdarzy, wkładkę należy pilnie usunąć. W przeciwnym razie rośnie ryzyko poronienia i porodu przedwczesnego. 

Obecność wkładki wewnątrzmacicznej zwiększa również ryzyko wystąpienia ciąży ektopowej, czyli pozamacicznej. Ciąża taka nie ma szans na rozwój i stanowi zagrożenie dla życia matki, dlatego niezbędna jest interwencja medyczna. 

Przeczytaj również:
Tabletki „dzień po” – sposób działania, przeciwwskazania, skutki uboczne