Wodnista biegunka. Jak sobie z nią poradzić?

Wodnista biegunka – przyczyny 

Biegunka jest stolcem o nadmiernie luźnej konsystencji – od półpłynnej, przez płynną aż po wodnistą. Charakterystyczna jest także wzmożona częstotliwość wypróżnień (powyżej trzech dziennie). Ilość oddawania stolca jest sprawą indywidualną, jednak za normę przyjmuje się do trzech razy na dobę.

Przyczyn pojawienia się wodnistej biegunki może być kilka.

Do najczęstszych powodów można zaliczyć: 

• infekcję bakteryjną (np. Salmonellą); 
• grypę żołądkową spowodowaną zakażeniami wirusowymi; 
• pojawienie się produktów metabolizmu bakterii (np. toksyny gronkowca), 
• infekcję pierwotniakową (np. Giardią lamblią); 
• reakcję na spożywane leki, np. nadmierna ilość środków przeczyszczających, stosowanie leków moczopędnych, na cukrzycę i innych; 
• biegunkę poantybiotykową – spowodowaną zmianą we florze bakteryjnej lub skolonizowaniem wyjałowionego jelita bakterią powodującą rzekomobłoniaste zapalenie jelit (Clostridium difficile); 
• reakcję nadwrażliwości na pokarm; 
• spożycie pokarmu znacznie obciążającego układ trawienny; 
• współistnienie innych chorób, np. cukrzycy, nadczynności tarczycy; 
• spożycie fruktozy lub sorbitolu w zbyt dużych ilościach; 
• zespół jelita drażliwego; 
• występowanie czynników emocjonalnych, np. stresu; 
• spożycie substancji toksycznych, np. niektórych trujących grzybów, preparatów owadobójczych; 
• niedokrwienne zapalenie okrężnicy lub ostre zapalenie uchyłków okrężnicy; 
• nadużywanie alkoholu; 
• istnienie niektórych typów nowotworów. 

W przypadku pojawienia się biegunki z wysiękiem, przyczyną może być występowanie stanu zapalnego jelit, wrzodziejącego zapalenia okrężnicy lub choroby Leśniowskiego-Crohna. Czasami przy rozwolnieniu może pojawić się także gorączka, nudności i wymioty. W najgorszym przypadku może dojść do odwodnienia organizmu, które w skrajnych przypadkach prowadzi do zagrożenia życia. 

Wodnista biegunka – co oznacza? 

Pojawienie się wodnistej biegunki zazwyczaj ma na celu pozbycie się toksyn znajdujących się w organizmie. Rozwolnienie zazwyczaj nie jest groźną dolegliwością i zwykle mija po krótkim czasie, więc nie wymaga specjalistycznego leczenia.  

Jeśli jednak w stolcu pojawiają się resztki niestrawionego jedzenia, śluz lub krew, powinno to być powodem do niepokoju.  

Także znaczny spadek masy ciała i wysoka gorączka należą do groźnych objawów. Jeśli powyższe symptomy nie ustąpią po 24 godzinach, niezbędna jest wizyta u lekarza. Wodnista biegunka może doprowadzić do niedoboru witamin, aminokwasów, żelaza, elektrolitów i innych substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. 

Wodnista biegunka – objawy 

Wodnista biegunka charakteryzuje się potrzebą częstego oddawania stolca. Konsystencja kału jest luźna i wodnista. Dolegliwości towarzyszy często ból brzucha, podwyższona temperatura ciała oraz parcie na stolec. 

Biegunka, w zależności od czasu trwania, może być zakwalifikowana jako:  

• biegunka ostra – trwająca do 14 dni, zazwyczaj nie daje groźnych powikłań, leczenie jest głównie objawowe; 
• biegunka przetrwała – trwająca 14-29 dni; 
• biegunka przewlekła – utrzymująca się powyżej 29 dni, może doprowadzić do niedoborów składników mineralnych organizmu i wyniszczenia. 

Wodnista biegunka – kolor 

Prawidłowy stolec powinien mieć kolor od jasno- do ciemnobrązowego. Barwa może zmieniać się pod wpływem spożywanych pokarmów lub przyjmowanych leków, ale może również świadczyć o chorobie. 

• Żółty kolor stolca – barwa pochodzi od żółci, która przedostaje się do jelita i kału; powodem mogą być wirusowe zapalenie wątroby, kamica pęcherzyka żółciowego, zapalenie dróg żółciowych lub niedobór enzymów trzustkowych; 
• Zielony kolor stolca – powstaje przez zaburzenie mikroflory jelitowej, przez zażycie środków przeczyszczających, przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, chorobie Leśniowskiego-Crohna, zespole jelita drażliwego lub zaburzeniu wchłaniania, alergiach pokarmowych, celiakii lub infekcji pokarmowej; zielony stolec u dziecka – jeśli nie jest spowodowany chorobą (np. infekcją wirusową, alergią pokarmową, grzybicą czy żółtaczką), może być wynikiem karmienia mlekiem modyfikowanym bogatym w żelazo; 
• Czarny kolor stolca – jest spowodowany pojawieniem się krwawienia w przewodzie pokarmowym, którego przyczyną mogą być choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, owrzodzenia przełyku, pęknięcie błony śluzowej żołądka lub pojawienie się żylaków przełyku; 
• Czerwony kolor stolca – jeśli widoczna krew jest jasnoczerwona, najczęściej jest związana z hemoroidami; im ciemniejszy kolor, tym źródło krwawienia znajduje się wyżej w przewodzie pokarmowym. 

Wodnista biegunka – jak ją leczyć? 

Najważniejsze w leczeniu wodnistej biegunki jest prawidłowe nawodnienie organizmu. Istotne jest przyjmowanie dużej ilości płynów, szczególnie wody zawierającej elektrolity i glukozę. Kluczowa jest także lekkostrawna dieta, która nie będzie obciążać zbytnio układu pokarmowego. Warto spożywać posiłki bogate w skrobię, która zagęszcza stolec. Szczególnie polecany jest ryż, makaron i ugotowane ziemniaki. Można spożywać także gotowaną marchewkę herbatniki czy suchary. Trzeba unikać spożywania świeżych owoców, warzyw i soków, gdyż mogą one nasilić objawy.  

Podczas wodnistej biegunki można przyjmować probiotyki, a w niektórych przypadkach leki przeciwbiegunkowe, które zmniejszają ilość wypróżnień (np. loperamid). Podawanie środków zapierających jest kontrowersyjne, ponieważ pojawienie się rozwolnienia zazwyczaj ma na celu wydalenie toksyn z organizmu i nie powinno się ograniczać tego procesu. 

Podczas biegunki stosuje się także środki absorbujące, np. węgiel leczniczy lub diosmektyt, które wiążą toksyny powodujące rozwolnienie. Zastosowanie znajdują także leki zmniejszające sekrecję jelitową – racekadotril i środki ściągające, które stosowane są w leczeniu objawowym. Czasami stosuje się leki przeciwbakteryjne, jeśli infekcja się przedłuża lub stwierdzono zakażenie durem brzusznym (tyfusem), cholerą lub czerwonką pełzakowatą.  

Najczęściej jednak wodnista biegunka ustępuje samoistnie i nie jest konieczne przyjmowanie żadnych środków leczniczych.

Przeczytaj również:
Biegunka z krwią – co ją powoduje i co oznacza?