Wypadnięcie dysku. Jak je rozpoznać?

Czym jest wypadnięcie dysku? 

Wypadnięcie dysku to potoczne określenie na wystąpienie przepukliny jądra miażdżystego krążka międzykręgowego. Kręgosłup zbudowany jest z kręgów kostnych, które są ze sobą połączone poprzez łącznotkankowe krążki. Nadają one elastyczności kręgosłupowi, ponieważ pozwalają na jego zginanie, prostowanie i ruchy na boki.  

Dysk (krążek międzykręgowy) składa się z 2 głównych elementów: 

• jądra miażdżystego, 
• pierścienia włóknistego. 

Jądro miażdżyste dzięki dużej zawartości wody ma galaretowatą strukturę i jest otoczone przez silny pierścień włóknisty zbudowany z włókien kolagenu (tkanki łącznej).  

W normalnych warunkach jądro miażdżyste pozostaje w środku dysku. Niekiedy jednak dochodzi do uszkodzenia pierścienia włóknistego i przerwania jego ciągłości, co powoduje wydostanie się jądra na zewnątrz i powstanie przepukliny (określanej mianem wypadnięcia dysku). 

Wypadnięcie dysku – przyczyny 

Bezpośrednią przyczyną wypadnięcia dysku jest przerwanie ciągłości pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego. Powoduje to uwypuklenie się jądra miażdżystego poza dysk i ucisk na nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego. Nie bez znaczenia jest także utrata naturalnego uwodnienia przez krążki międzykręgowe w wyniku upływu lat oraz powstawania zmian zwyrodnieniowych. To bezpośredni ucisk przez jądro miażdżyste na nerwy jest przyczyną występowania objawów. Do uszkodzenia pierścienia włóknistego mogą prowadzić różne przyczyny.  

Najważniejsze czynniki ryzyka wypadnięcia dysku to: 

• Wiek – wraz ze starzeniem się dochodzi do utraty elastyczności dysków, co sprzyja ich uszkodzeniu; 
• Predyspozycje genetyczne – istnieje zwiększone ryzyko wypadnięcia dysku u osób, które mają przypadki tej choroby w rodzinie (zwłaszcza jeżeli są to rodzice, dziadkowie czy rodzeństwo). Może to wynikać z wrodzonych właściwości tkanki łącznej, która jest słabsza i bardziej podatna na uszkodzenia; 
• Otyłość – nadmiar kilogramów stanowi dodatkowe obciążenie dla kręgosłupa, co sprzyja powstawaniu zmian zwyrodnieniowych i zwiększa ryzyko wypadnięcia dysku; 
• Wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej – regularne podnoszenie ciężkich przedmiotów sprzyja rozwojowi zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i może prowadzić do dyskopatii; 
• Przebyte urazy kręgosłupa (np. wypadek samochodowy) – naruszają prawidłową strukturę kręgosłupa, co może prowadzić do choroby; 
• Słaby stopień wytrenowania – brak treningu fizycznego powoduje osłabienie siły mięśni zaangażowanych w stabilizację kręgosłupa, co sprzyja wypadnięciu dysku; 
• Osteoporoza – choroba ta prowadzi do utraty naturalnej wytrzymałości kości, co sprzyja ich złamaniom i występowaniu przepukliny jądra miażdżystego; 
• Nieprawidłowa postawa. 

Wypadnięcie dysku – objawy 

Objawy wypadnięcia dysku są różnorodne w zależności od odcinka kręgosłupa, w którym do tego doszło. Najczęściej obserwuje się wypadnięcie dysku w odcinku lędźwiowo-krzyżowym i szyjnym. W przypadku dolnego odcinka kręgosłupa głównym objawem jest ból w tej okolicy (tzw. ból krzyża). Może on mieć charakter opasujący i promieniować do niższych części ciała – pośladka, pachwiny, a nawet uda, podudzia, stopy. Ból zwykle pojawia się nagle, chociaż może także stopniowo narastać w czasie. W zależności od pozycji ciała czy pory dnia ból może mieć różne nasilenie. 

Obok bólu stwierdza się także inne objawy: 

• mrowienie, 
• pieczenie, 
• drętwienie, 
• zaburzenie odczuwania dotyku i temperatury. 

Powyższe objawy dotyczą zwykle kończyny dolnej i/lub okolicy krocza. Przy bardziej zaawansowanej dyskopatii mogą występować także osłabienie siły mięśni i niedowłady oraz problemy z nietrzymaniem lub zatrzymaniem moczu i/lub stolca.  

W przypadku wypadnięcia dysku w odcinku szyjnym obserwuje się występowanie podobnych objawów. Pojawia się ból karku, który promieniować może do ramion, dłoni i palców. Ponadto obserwuje się mrowienia i drętwienia kończyn górnych oraz niekontrolowane skurcze mięśni. Czasem pojawiają się także zawroty głowy, a w zaawansowanych przypadkach osłabienie siły mięśni ramion i rąk. 

Wypadnięcie dysku – diagnostyka  

Diagnostyką i leczeniem wypadnięcia dysku zajmują się zwykle lekarz neurolog, neurochirurg lub ortopeda. Podstawę rozpoznania stanowią dobrze zebrany wywiad i dokładne badanie neurologiczne, które pozwalają na ocenę zgłaszanych dolegliwości i wykrycie objawów neurologicznych świadczących o ucisku na nerwy. Pomocniczo lekarz zwykle zleca także wykonanie badania rezonansu magnetycznego. Jest to bardzo dokładne badanie, które pozwala wykryć nawet niewielkie zmiany w obrębie krążków międzykręgowych.

Wypadnięcie dysku – leczenie 

W przypadku wypadnięcia dysku leczenie może być zachowawcze i operacyjne. W tym pierwszym sposobie terapii ważne jest zarówno postępowanie farmakologiczne, jak i pozafarmakologiczne.  

Jeśli wypadł Ci dysk, obok leczenia postaraj się dużo odpoczywać, najlepiej w pozycji leżącej. Unikaj także pracy fizycznej i noszenia ciężkich przedmiotów. 

Ważne jest jak najwcześniejsze wdrożenie odpowiednio dobranej rehabilitacji i fizjoterapii. Zabiegi rehabilitacyjne i ćwiczenia mają na celu wzmocnienie mięśni stabilizujących kręgosłup.  

W zakresie farmakoterapii stosuje się: 

• leki przeciwbólowe – najczęściej niesterydowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen czy ketoprofen), które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Rzadziej stosuje się mocniejsze leki pochodzenia opioidowego, np. tramadol; 
• leki zmniejszające napięcie mięśni; 
• witaminy z grupy B – witaminy z tej grupy są zaangażowane w regenerację i regulację pracy nerwów. 

Oprócz leczenia zachowawczego stosuje się także leczenie operacyjne, które wdraża się zwykle w sytuacji: 

• braku skuteczności dotychczasowej terapii, 
• pojawienia się niedowładów lub porażenia mięśni, 
• pojawienia się zaburzeń w obrębie zwieraczy – nietrzymania lub zatrzymania moczu/stolca. 

Leczenie operacyjne polega zwykle na odbarczeniu rdzenia kręgowego i nerwów oraz usunięciu uszkodzonego dysku i zastąpieniu go implantem celem zapewnienia odpowiedniej stabilizacji. O typie operacji decyduje lekarz prowadzący. 

Wypadnięcie dysku jest częstym schorzeniem wynikającym zwykle ze zmian zwyrodnieniowych w różnych odcinkach kręgosłupa. Może powodować wiele dolegliwości, które niekiedy są bardzo groźne. Wymaga często agresywnego leczenia, włącznie z operacją. W przypadku dyskopatii ważna jest profilaktyka i unikanie czynników ryzyka.  

Przeczytaj również:
Dyskopatia – przyczyny, objawy, leczenie