Wysokie ciśnienie rozkurczowe. Co oznacza? Jak je obniżyć?

Czym jest ciśnienie rozkurczowe? 

Ciśnienie tętnicze krwi ma zmienną wartość zależną od fazy skurczu serca. Najwyższą osiąga w momencie maksymalnego wyrzutu krwi z lewej komory do aorty, najniższą zaś tuż przed otwarciem zastawki aortalnej i rozpoczęciem wyrzutu. Pierwszą wartością jest ciśnienie skurczowe, drugą zaś właśnie ciśnienie rozkurczowe. 

Jaka jest prawidłowa wartość ciśnienia rozkurczowego? 

Ciśnienie rozkurczowe powinno mieć wartość poniżej 90 mmHg.

Można je też przyporządkować do jednej z trzech kategorii: 

• Ciśnienie optymalne rozkurczowe: poniżej 80 mmHg; 
• Ciśnienie prawidłowe rozkurczowe: 80-84 mmHg; 
• Ciśnienie wysokie prawidłowe rozkurczowe: 85-89 mmHg.  

Ciśnienie wysokie prawidłowe zależnie od obecności czynników ryzyka może wymagać wdrożenia leczenia niefarmakologicznego, a w niektórych przypadkach nawet farmakoterapii. Klasyfikacja ta dotyczy pomiarów wykonywanych w gabinecie lekarskim.  

W przypadku pomiarów domowych średnia wartość z co najmniej 3 dni nie powinna przekraczać 84 mmHg. 

W przypadku oceny wyników całodobowego automatycznego pomiaru ciśnienia tętniczego wartość średnia z całej doby powinna być niższa niż 80 mmHg, z dnia niższa niż 85 mmHg, z nocy zaś niższa niż 70 mmHg.

Najczęściej podwyższonemu ciśnieniu rozkurczowemu towarzyszy również podwyższone ciśnienie skurczowe: równe lub przekraczające 140 mmHg dla pomiarów gabinetowych. Stanem występującym rzadko jest izolowane nadciśnienie skurczowe. Stwierdza się je, gdy wartości ciśnienia rozkurczowego osiągają lub przekraczają 90 mmHg, przy jednoczesnym odnotowywaniu wartości ciśnienia skurczowego w granicach normy, czyli poniżej 140 mmHg. 

Izolowane nadciśnienie rozkurczowe występuje zwykle u chorych młodszych, w wieku do około 50 lat i często stanowi stan poprzedzający rozwój nadciśnienia skurczowo-rozkurczowego. 

Wysokie ciśnienie rozkurczowe – przyczyny 

W 90% nadciśnienie tętnicze, w tym podwyższenie ciśnienia rozkurczowego, jest chorobą wieloczynnikową. Mówi się tu o nadciśnieniu pierwotnym. Na jego rozwój wpływają zarówno predyspozycje genetyczne, jak i oddziaływania środowiskowe.

Pośród tych drugich, modyfikowalnych, wymienia się:

• otyłość, 
• nieprawidłową dietę,
• zbyt małą aktywność fizyczną, 
• palenie tytoniu, 
• nadmierne spożycie alkoholu.

Zdecydowanie mniejsza część przypadków nadciśnienia tętniczego jest wtórna do innych chorób.

Pośród takich schorzeń wymienia się między innymi:

• zwężenie lub ucisk tętnic nerkowych, 
• zmiany ogniskowe nerek, 
• guz chromochłonny, 
• hiperaldosteronizm pierwotny i wtórny.

Podwyższenie ciśnienia tętniczego może być również wynikiem działania niektórych leków, używek i substancji toksycznych. 

Jakie są objawy wysokiego ciśnienia rozkurczowego? 

Nadciśnienie tętnicze najczęściej przez długi czas przebiega bezobjawowo.

Wraz z postępem uszkodzeń narządowych mogą pojawiać się ich symptomy, takie jak:  

• duszność w lewokomorowej niewydolności serca,  
• obrzęki w zaawansowanej przewlekłej chorobie nerek, 
• kołatania serca w zaburzeniach rytmu. 

W przypadku znacznych zwyżek ciśnienia tętniczego mogą wystąpić ostre objawy, takie jak bóle głowy, a w przypadku zagrażających życiu powikłań: bóle w klatce piersiowej, ostra duszność czy zaburzenia neurologiczne. Konieczna jest wówczas natychmiastowa pomoc lekarska. 

Podwyższenie wartości rozkurczowego ciśnienia tętniczego w wielu przypadkach poprzedza wzrost również jego wartości skurczowych i rozwój nadciśnienia skurczowo-rozkurczowego. Może to być ważnym sygnałem ostrzegawczym dla chorego i bodźcem do podjęcia decyzji o zmianie stylu życia.  Kiedy wartości ciśnienia rozkurczowego są znacznie podwyższone, lekarz może wdrożyć diagnostykę w kierunku wtórnego nadciśnienia tętniczego, będącego konsekwencją innej toczącej się w organizmie choroby, np. endokrynologicznej, naczyniowej czy dotyczącej nerek. 

W każdym przypadku zaobserwowanie podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego wymaga konsultacji z lekarzem rodzinnym, który podejmie decyzję o koniecznym w jego przypadku postępowaniu. 

Jak obniżyć wysokie ciśnienie rozkurczowe? 

Jeśli zaobserwujesz u siebie podwyższone wartości ciśnienia rozkurczowego, skonsultuj się ze swoim lekarzem rodzinnym. Przeprowadzi on pomiary gabinetowe, zleci potrzebne badania laboratoryjne i oceni występujące ryzyko sercowo-naczyniowe. Na tej podstawie podejmie decyzję o ewentualnym włączeniu leczenia farmakologicznego, a w razie potrzeby poszerzeniu diagnostyki. 

U wszystkich osób, u których wartości ciśnienia przekraczają te prawidłowe, konieczne jest wdrożenie postępowania niefarmakologicznego. Ma ono udowodnioną skuteczność w obniżaniu wartości ciśnienia tętniczego i zmniejszeniu ryzyka odległych powikłań choroby.

Na postępowanie niefarmakologiczne składają się: 

• redukcja masy ciała u osób z nadwagą (BMI >25) lub otyłością (BMI >30); 
• redukcja ilości spożywanej soli: do 5 g na dobę;  
• ograniczenie ilości spożywanego alkoholu: u mężczyzn do 20-30 g czystego etanolu dziennie, u kobiet do 10-20 g; 
• zaprzestanie palenia papierosów i innych wyrobów tytoniowych; 
• regularna aktywność fizyczna, np. ćwiczenia aerobowe o umiarkowanej intensywności 30 min 5-7 razy w tygodniu, a optymalnie 5 godzin takiej aktywności tygodniowo.

Przeczytaj również:
Skoki ciśnienia. Objawy, przyczyny, profilaktyka