W co się bawić z dzieckiem? W zabawy paluszkowe i wierszyki-masażyki!

Zabawy paluszkowe, czyli ćwiczymy motorykę małą 

Motoryka mała w najogólniejszym ujęciu to sprawność dłoni i palców. To dzięki niej jesteśmy w stanie wykonywać wszelkie czynności związane z ruchem rąk, a więc pisać, malować, układać koraliki, chwytać przedmioty czy przekładać je z ręki do ręki. Potrafimy również skoordynować ruchy obu rąk jednocześnie, chociażby podczas pisania na klawiaturze.

Motoryka mała nie przychodzi na świat wraz z dzieckiem. Maluch musi ją nabyć poprzez ćwiczenie i doskonalenie pracy rąk i palców. Trening motoryki małej obejmuje wiele ćwiczeń, a wśród nich zabawy paluszkowe. Możemy je wykorzystać przy młodszych, jak i starszych dzieciach. Co więcej, możemy bawić się z dzieckiem w ten sposób dosłownie wszędzie i tak często, jak tylko mamy na to ochotę.

Zabawy paluszkowe – na czym polegają? 

Zabawy paluszkowe są formą zabawy z dziećmi w każdym wieku, a jedyne czego potrzeba do ich realizacji to ręce i znajomość wierszyka lub wyliczanki itp. Zabawy paluszkowe bazują na wzajemnym dotyku lub – jeśli dotyczy to małego dziecka – dotyku osoby prowadzącej zabawę. W trakcie zabawy dorosły dotyka określonych części ciała dziecka – nóg, rąk, brzucha, pleców i głowy, jednocześnie recytując wierszyk, mówiąc wyliczankę czy śpiewając piosenkę.

Większość z nas na pewno zna zabawy paluszkowe, np. wyliczankę: Idzie rak, nieborak. Jak uszczypnie, będzie znak. Taka forma zabawy jest uwielbiana przez dzieci, szczególnie te najmłodsze. Dla nich zabawy paluszkowe są nie tylko formą bliskiego kontaktu z dorosłym, ale również stymulacją zmysłów, takich jak dotyk, słuch i wzrok.  

Zabawy paluszkowe – jak wpływają na dziecko? 

Zabawy paluszkowe, choć banalnie proste, mają znaczny wpływ na ogólny rozwój dziecka.

W trakcie tego typu zabawy dzieci: 

• uczą się koncentracji uwagi wzrokowej i słuchowej, 
• doskonalą motorykę małą i rozwijają zdolności manualne,
• ćwiczą zręczność, refleks i pamięć, 
• zwiększają zasób słownictwa, zarówno biernego, jak i czynnego, 
• budują więź emocjonalną z dorosłym i nawiązują z nim kontakt, 
• szybciej rozwijają mowę, 
• mają poczucie bezpieczeństwa. 

Zabawom paluszkowym powinna towarzyszyć miła i spokojna atmosfera. Wierszyki powinny być wesołe i radosne, a przy tym krótkie, aby szybko się nie znudziły.  

Zabawy paluszkowe – dla kogo? 

Zabawy paluszkowe najczęściej wykorzystujemy w kontaktach z najmłodszymi. Możemy jednak bawić się w ten sposób z dziećmi w każdym wieku, w tym również z tymi niemówiącymi i niepełnosprawnymi intelektualnie. Aby posługiwać się zabawami paluszkowymi, nie musimy posiadać specjalnego wykształcenia ani umiejętności. Są one przeznaczone dla każdego i do pracy z każdym dzieckiem, niezależnie od wieku, płci czy stanu zdrowia.  

Zabawy paluszkowe – przykłady 

Podczas zabaw paluszkowych recytujemy krótki wierszyk lub wyliczankę-rymowankę, które łatwo wpadają w ucho i szybko zostają zapamiętywane przez obie strony.

Oto kilka prostych przykładów: 

Kosi, kosi łapci

Kosi, kosi łapci, pojedziem do babci. 
Babcia da nam mleczka, a dziadek jajeczka. 
Kosi, kosi łapci pojedziem do babci, 
od babci do cioci, ciocia da łakoci. 
Kosi, kosi łapci, pojedziem do babci, 
od babci do mamy, mama da śmietany. 

Kominiarz

Idzie kominiarz po drabinie,
fiku-miku już w kominie!  

Sroczka

Tu sroczka kaszkę warzyła, 
dzieci swoje karmiła. 
Temu dała na łyżeczce, 
temu dała na miseczce, 
temu dała na spodeczku, 
temu dała w kubeczku, 
a dla tego nic nie miała. 
Frrr! I po więcej poleciała. 

Wierszyki-masażyki – na czym polegają?

Wierszyki-masażyki są najczęściej rymowankami o zróżnicowanej długości, a każdej zwrotce lub wersowi towarzyszy głaskanie, uciskanie, szczypanie i delikatne muskanie określonych części ciała dziecka. Podobnie jak zabawy paluszkowe bazują one na bliskiej relacji rodzica z dzieckiem. Zaspokajają różne dziecięce potrzeby, w tym potrzebę wyciszenia, relaksu czy spokoju.

Wierszyki-masażyki odzwierciedlają czynności ludzi i zwierząt poprzez dotyk. Masujemy najczęściej nogi, ręce, głowę, plecy, ramiona i stopy dziecka.

Wierszyki-masażyki – jak wpływają na dziecko?

Wierszyki-masażyki niosą ze sobą same korzyści dla dziecka i jego prawidłowego rozwoju, np. 

• stymulują zmysły wzroku, słuchu, dotyku,
• zmniejszają nadwrażliwość na bodźce wzrokowe, słuchowe i dotykowe,
• wzmacniają pamięć i koncentrację,
• stabilizują napięcie mięśniowe;
• zapewniają relaks i dobre samopoczucie;
• zmniejszają stres. 

Wierszyki-masażyki – dla kogo? 

Wierszyki-masażyki są świetną zabawą dla wszystkich dzieci w każdym wieku, niezależnie od stanu ich zdrowia.

Oto kilka prostych przykładów: 

Słoń na wycieczce 

Szedł sobie słoń na wycieczkę (z wyczuciem naciskamy plecy dziecka wewnętrzną stroną dłoni na przemian), 
z tyłu miał na plecach teczkę (rysujemy palcem prostokąt), 
nos długi – trąbę słoniową (rysujemy trąbę), 
i kiwał na boki głową (ujmujemy głowę dziecka w ręce i ostrożnie kołyszemy nią na boki). 
Wolno szedł słonik, szurając (naciskamy plecy dziecka wewnętrzną stroną dłoni na przemian) nogami jak wielkie kloce. 
Tak ociężale jak… słonie (naciskamy dłońmi na przemian, wolno przesuwamy je wzdłuż kręgosłupa do góry), 
szedł sobie wolniutko po drodze. 

Tu płynie rzeczka 

Tu płynie rzeczka (wzdłuż kręgosłupa rysujemy z góry na dół falistą linię),
tędy przeszła pani na szpileczkach (szybko kroczymy po plecach opuszkami palców wskazujących),
tu stąpały słonie (powoli kroczymy wewnętrzną stroną dłoni),
i biegały konie (szybko, z wyczuciem stukamy dłońmi zwiniętymi w pięści).
Wtem przemknęła szczypaweczka (delikatnie szczypiąc wędrujemy po plecach na skos),
zaświeciły dwa słoneczka, (powoli zataczamy dłońmi koła, aż poczujemy ciepło),
spadł drobniutki deszczyk. (leciutko stukamy opuszkami palców na dole pleców dziecka).
Czy przeszedł cię dreszczyk? (niespodziewanie, delikatnie szczypiemy dziecko w kark).

Małpy 

Małpy skaczą niedościgle (dłońmi naśladujemy na plecach dziecka skoki, na przemian opierając je na przegubach i na palcach), 
Małpy robią małpie figle (z wyczuciem pociągamy dziecko za ucho lub lekko łaskoczemy). 
Niech pan spojrzy na pawiana (szybko obracamy dziecko na plecy, żartobliwie spoglądamy mu w oczy),
co za małpa, proszę pana!

Zabawy paluszkowe i wierszyki-masażyki są wspaniałą formą zabawy dla wszystkich dzieci, a także doskonałą alternatywą dla komputerów, tabletów i smartfonów. Nie wymagają od rodzica wielkiego zaangażowania, a pozytywnie wpływają na rozwój i samopoczucie dziecka, dlatego warto poświęcić na nie choćby kilka minut każdego dnia.

Przeczytaj również:
Wpływ wyrażeń dźwiękonaśladowczych na rozwój mowy dziecka