Zaburzenia adaptacyjne – definicja, przyczyny, objawy, leczenie

Zaburzenia adaptacyjne – definicja 

Jak sama nazwa wskazuje, zaburzenia adaptacyjne to rozwijające się na tle emocjonalnym reakcje będące odpowiedzią na wyjątkowo trudną sytuację, wydarzenie, zmiany życiowe, które są dla danej osoby zaskoczeniem. Są one odbierane przez jednostkę jako przekraczające jej siły i zdolności poradzenia sobie z nimi. 

Zaburzenia te mogą rozwinąć się zarówno w przypadku doświadczenia jednorazowego stresu, np. operacja, jak i w sytuacjach przewlekłego stresu wynikającego ze zmiany sytuacji życiowej, np. emigracja z kraju. 

Pojawienie się u danej osoby zaburzeń adaptacyjnych jest związane z indywidualnymi czynnikami i predyspozycjami. W przypadku, gdy obie osoby przeżyły to samo doświadczenie, np. wypadek samochodowy, u jednej z nich mogą pojawić się objawy zaburzeń adaptacyjnych, a u drugiej objawy depresji.

Przyczyny zaburzeń adaptacyjnych 

Źródła zaburzeń adaptacyjnych są bardzo zróżnicowane, jednak ich cechą wspólną z pewnością jest obserwowany u danej osoby brak umiejętności poradzenia sobie z trudną sytuacją. 

Sytuacje, które mogą powodować zaburzenia adaptacyjne, to np.: 

• strata kogoś bliskiego, np. rozstanie, rozwód rodziców, śmierć;  
• problemy finansowe, bezrobocie, zwolnienie z pracy; 
• zachorowanie, szczególnie na choroby ciężkie i przewlekłe; 
• zmiana miejsca zamieszkania, zmiana szkoły; 
• długa rozłąka wynikająca np. z emigracji zarobkowej rodzica/ów; 
• przejście na emeryturę. 

Objawy zaburzeń adaptacyjnych 

Do objawów zaburzeń adaptacyjnych zaliczamy szereg dolegliwości o charakterze psychologicznym i fizycznym. Możemy do nich zaliczyć m.in.: 

• wycofanie z życia społecznego, unikanie bliskich, niechęć do aktywności grupowych; 
• trudności związane ze snem – problem z zaśnięciem, zbyt szybkie wybudzanie się, przebudzanie się w nocy; 
• obniżenie motywacji i chęci do podejmowania aktywności np. zawodowej; 
• uporczywe, nawracające stany przypominające ataki paniki z silnym lękiem i niepokojem; 
• zaburzenia nastroju – obniżenie nastoju, chwiejność nastroju, drażliwość; 
• silny strach przed jakimś konkretnym czynnikiem (może przypominać fobię), np. zatłoczonymi i ciasnymi pomieszczeniami, samochodami – często może mieć związek ze stresującym wydarzeniem, które doprowadziło do rozwinięcia się zaburzeń adaptacyjnych; 
• ciągłe martwienie się, lęki związane z przyszłością, widzenie wszystkiego w czarnych barwach, pesymizm; 
• dolegliwości fizyczne, np. bóle brzucha, głowy, nudności, kołatanie serca, ucisk w klatce piersiowej. 

Przy diagnozowaniu zaburzeń adaptacyjnych mogą wystąpić pomyłki w rozpoznaniu ze względu na podobieństwo symptomów do objawów innych zaburzeń psychicznych np. depresji, zaburzeń lękowych. W przypadku zaburzeń adaptacyjnych objawy te są jednak mniej nasilone. Nie oznacza to jednak, że te zaburzenia są mniej poważne, gdyż znacząco utrudniają normalne funkcjonowanie i nieleczone mogą prowadzić do rozwoju innych schorzeń, w tym nawet PTSD (zespół stresu pourazowego). 

Zaburzenia adaptacyjne – leczenie 

Bardzo ważny w przypadku leczenia zaburzeń adaptacyjnych jest czas.  

Im szybciej osoba dotknięta zaburzeniami adaptacyjnymi zgłosi się po pomoc po doświadczeniu sytuacji stresowej, tym lepiej.  

Formą leczenia zaburzeń adaptacyjnych jest przede wszystkim wsparcie psychologiczne i psychoterapia. Do metod terapeutycznych pomagających osobom z zaburzeniami adaptacyjnymi zalicza się m.in. psychoterapię poznawczo-behawioralną i interwencję kryzysową.  

Terapia może odbywać się zarówno w systemie grupowym, jak i mieć charakter indywidualnej pracy pacjenta z psychoterapeutą.  

Długość sesji psychoterapeutycznych jest kwestią indywidualną. Zdarza się tak, że wystarczy kilka spotkań, mających na celu przepracowanie problemów, wypracowanie ich rozwiązań i wsparcie osoby cierpiącej na zaburzenia adaptacyjne w powrocie do codziennego funkcjonowania. Są również sytuacje, w których wskazane jest odbycie terapii długoterminowej. Dzieje się tak zwykle w przypadku, gdy u pacjenta występują także inne zaburzenia psychiczne lub traumatyczna sytuacja wiąże się z występowaniem w życiu pacjenta innych trudności i problemów. 

Przeczytaj również:
Hormon stresu – jak wpływa na nasz organizm?