Deficyty poznawcze – jakim schorzeniom mogą towarzyszyć?

Jakim schorzeniom towarzyszą zaburzenia poznawcze? 

Deficyty poznawcze (lub niekiedy odwracalne zespoły otępienne), które są spowodowane występowaniem innych zaburzeń i chorób, zwykle dają dobre rokowania. W praktyce oznacza to, że przy wyeliminowaniu pierwotnej przyczyny i wdrożeniu odpowiedniego leczenia możliwy jest powrót do prawidłowego funkcjonowania.

Do schorzeń i sytuacji, które mogą powodować wystąpienie u danej osoby zaburzeń poznawczych, należą: 

• zmiany nowotworowe mózgu – guzy pierwotne i przerzutowe; 
• zespół Hakima (wodogłowie normotensyjne); 
• ropne zakażenie ośrodkowego układu nerwowego; 
• krwiaki podtwardówkowe; 
• niedobory witaminowe (np. witamina B12); 
• zaburzenia hormonalne np. Niedoczynność lub nadczynność tarczycy; 
• zaburzenia stężenia sodu; 
• hipoglikemia; 
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP); 
• powtarzające się w czasie epizody bezdechu sennego; 
• zaburzenia nastroju (depresja); 
• stosowanie niektórych leków, np. steroidów, leków przeciwpsychotycznych, antydepresantów, leków na nadciśnienie; 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych; 
• zatrucia, np. tlenkiem węgla, rtęcią, pestycydami; 
• infekcje (wirus HIV, kiła); 
• przewlekłe układowe choroby tkanki łącznej (kolagenozy); 
• encefalopatia wątrobowa; 
• sarkoidoza. 

Objawy zaburzeń poznawczych 

Zaburzenia poznawcze charakteryzują się objawami wskazującymi na upośledzenie funkcji umysłowych, do których zalicza się pamięć, uwagę, myślenie, percepcję, język, funkcje wykonawcze i kontrolę poznawczą. 

Do objawów świadczących o zaburzeniu procesów poznawczych należą m.in.: 

• z zakresu uwagi – niemożność skupienia uwagi (dekoncentracja), szybka męczliwość podczas wykonywania pracy umysłowej, niezdolność do podejmowania w tym samym czasie dwóch aktywności (wielozadaniowość); 
• z zakresu pamięci – trudności w zapamiętywaniu nowych informacji, problemy z przywoływaniem z pamięci zapamiętanych już informacji;
• z zakresu funkcji wykonawczych – kłopoty z planowaniem i podejmowanie decyzji, utrata motywacji, problemy z wykonywaniem podstawowych czynności, np. samodzielne ubieranie się, przygotowanie posiłku;
• z zakresu mowy – problemy z budowanie wypowiedzi (doborem właściwych słów), zapominanie pojęć, trudności w rozumieniu wypowiedzi innych osób, obniżona zdolność do uczestnictwa w rozmowie – prowadzenia dialogu, ustosunkowania się do wypowiedzi innych, budowania długich zdań;
• z zakresu myślenia – zaburzenia zdolności abstrakcyjnego myślenia, spowolnienie toku myślenia, perseweracje;
• z zakresu percepcji – niezdolność do rozpoznawania twarzy lub przedmiotów znanych pacjentowi, niemożność odnalezienia przedmiotu znajdującego się w polu widzenia pacjenta niespowodowana dysfunkcją narządu wzroku.

Leczenie zaburzeń poznawczych 

Zaburzenia poznawcze mogą być uleczalne, gdy zmiany w mózgu są niewielkie lub gdy spowodowane są występowaniem innego schorzenia, którego wyleczenie niweluje te objawy. 

Ważne, aby leczenie pierwotnej choroby rozpocząć jak najwcześniej, gdyż zaburzenia poznawcze obniżają jakość życia, mogą powodować liczne problemy zawodowe i społeczne. 

Ponadto są męczące również dla rodziny i najbliższego otoczenia.  

Diagnoza zaburzeń poznawczych może być problematyczna, gdyż stanowią one element obrazu klinicznego licznych schorzeń, a prawidłowe rozpoznanie pierwotnej przyczyny jest kluczowe dla ich wyeliminowania. Błędna diagnoza może więc skutkować nieskutecznym leczeniem i utrzymywaniem się objawów.

Przeczytaj również:
Diagnoza neuropsychologiczna – czym jest?