Zespół Gilberta – co to za choroba?

Co jest przyczyną zespołu Gilberta?

Przyczyną choroby jest mutacja w genie UGT1A1, który koduje enzym UDP – glukuronylotransferazy 1A1 i jest odpowiedzialny za sprzęganie bilirubiny wolnej z kwasem glukuronowym w procesie jej wątrobowego metabolizmu. Najczęstsza mutacja przekazywana jest w sposób autosomalny recesywny, co oznacza, że do zaistnienia schorzenia konieczna jest obecność u pacjenta dwóch wadliwych alleli genu, a jej wynikiem jest zmniejszenie aktywności wymienionego enzymu do około 30% aktywności występującej u zdrowych członków populacji.

W związku z zachowaną w 30% aktywnością UDP – glukuronylotransferazy 1A1, w warunkach prawidłowego funkcjonowania organizmu sprzęganie bilirubiny przebiega w sposób niezaburzony, a pacjent nie obserwuje żadnych objawów. Pojawiają się one w sytuacjach zwiększonego uwalniania bilirubiny, kiedy to jej ilość przekracza ograniczone możliwości aktywności enzymu.

Kto choruje na zespół Gilberta?

Zespół Gilberta jest chorobą stosunkowo częstą, gdyż można go stwierdzić u 3-12% niektórych populacji. Jest też najczęstszą hiperbilirubinemią wrodzoną występującą u człowieka. Choroba ta dotknąć może zarówno kobiety, jak i mężczyzn, jednak u tych drugich występuje częściej.

Jego ujawnienie u chłopców przypada zwykle na początek okresu dojrzewania, kiedy to fizjologicznie wzrasta uwalnianie bilirubiny, co „przeciąża” wadliwy szlak jej metabolizmu.

Jakie objawy występują w zespole Gilberta?

Objawy zespołu Gilberta występują jedynie okresowo, a ich pojawienie poprzedza zadziałanie czynnika wyzwalającego. Do najczęstszych czynników wyzwalających należą:

•       wysiłek fizyczny,
•       gorączka,
•       stres emocjonalny,
•       zabieg operacyjny,
•       głodówka,
•       wypicie alkoholu,
•       okres przedmiesiączkowy u dziewcząt i kobiet.

Po zaistnieniu czynnika wyzwalającego osoba cierpiąca na zespół Gilberta może doświadczyć objawów podobnych do grypy – rozbicia, zmęczenia, rozlanego bólu mięśni, które to czasem, choć nie u wszystkich chorych towarzyszą narastaniu stężenia bilirubiny we krwi. Następnie, po objawach grypopodobnych lub też bez ich wcześniejszego zaistnienia na skórze, błonach śluzowych i białkach oczu pojawia się łagodna lub umiarkowana żółtaczka. Objawowi towarzyszy hiperbilirubinemia wolna we krwi obwodowej. Żółtaczka ustępuje bez podejmowania działań terapeutycznych.

Zespół Gilberta nie powoduje powstawania uszkodzeń miąższu wątroby. Może jednak u niektórych pacjentów sprzyjać rozwojowi kamicy pęcherzyka żółciowego.

Enzym UGT1A1 jest również zaangażowany w metabolizm niektórych leków, na przykład stosowanych w leczeniu przeciwnowotworowym czy w terapii zakażenia wirusem HIV. Przyjmowanie tychże przez pacjentów z zespołem Gilberta zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych preparatów.

Jak diagnozuje się zespół Gilberta?

Diagnostyka zespołu Gilberta rozpoczyna się od obserwacji okresowych wzrostów stężenia bilirubiny wolnej we krwi, przy jednoczesnych prawidłowych wynikach innych badań biochemicznych oceniających ewentualne  uszkodzenia wątroby.

Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie wyniku badania genetycznego, które pozwala zidentyfikować mutację w genie UGT1A1.

Jak leczyć zespół Gilberta?

Zespół Gilberta nie wymaga żadnego leczenia. Pacjenci powinni unikać wymienionych wyżej czynników wyzwalających. Ważne jest także, aby poinformować swojego lekarza o chorobie, by mógł on odpowiednio dobrać leczenie innych schorzeń, w miarę możliwości z pominięciem leków metabolizowanych przez niedoborowy enzym.

Przeczytaj również:
Czym jest choroba Fabry’ego?