Czym jest zaśniad groniasty?

Jak tworzy się zaśniad groniasty? 

Komórki trofoblastu jako pierwsze różnicują się z zapłodnionego jaja – odżywiają zarodek i w końcu tworzą część łożyska. Zaśniad groniasty powstaje z komórek trofoblastu po nieprawidłowo zapłodnionej komórce jajowej. Nazwa pochodzi od wyglądu obrzękniętych kosmków łożyskowych, niekiedy torbielowato poszerzonych, przypominających winogrona. 

Zaśniad groniasty dzielimy na: 

• całkowity – występuje po zapłodnieniu plemnikiem pustego jaja (pozbawionego matczynego materiału genetycznego). Prowadzi to do patologicznego rozwinięcia się kosmków łożyskowych, a płód nie rozwija się z powodu braku chromosomów matki; 
• częściowy – to zapłodnienie komórki jajowej dwoma plemnikami; jest zgodny z wczesnym powstawaniem zarodka, więc płód może się rozwinąć, ale najczęściej ma liczne wady morfologiczne; występują zarówno patologiczne jak i prawidłowe kosmki łożyska. 

Zaśniad groniasty – diagnostyka 

Głównym narzędziem służącym do diagnostyki jest badanie USG. Zaśniad całkowity ma charakterystyczny obraz kosmków, widoczny jest również brak rozwoju zarodka. Najczęściej wykrywany jest około 9. tygodnia ciąży. Zaśniad groniasty częściowy może sprawić większą trudność w diagnostyce, ponieważ płody z matczynymi chromosomami wykazują lepszy wzrost i możliwy jest ich dalszy rozwój w II trymestrze. 

Zdarza się, że płód rozwija się prawidłowo przy współistniejącym zaśniadzie, a dziecko rodzi się zdrowe po 30. tygodniu ciąży. 

Pomocnym narzędziem diagnostycznym jest stężenie β-hCG, czyli gonadotropiny kosmówkowej, wytwarzanej przez komórki trofoblastu. Stężenie to przy wystąpieniu zaśniadu całkowitego jest dużo wyższe niż podczas tego samego etapu ciąży fizjologicznej. W przypadku zaśniadu groniastego częściowego stężenie β-hCG nie jest tak drastycznie powiększone, dlatego decydujące jest tu badanie histopatologiczne. 

Zaśniad groniasty – objawy 

Większość kobiet z zaśniadem groniastym całkowitym w momencie diagnozy nie ma żadnych objawów.

Mogą wystąpić jednak:

• spontaniczne poronienia,
• krwawienia między 6. a 16. tygodniem ciąży,
• powiększona w stosunku do wieku ciąży macica,
• torbiele tekaluteinowe w jajnikach,
• nadmierne wymioty,
• nadciśnienie indukowane ciążą,
• objawy nadczynności tarczycy,
• niewydolność oddechowa jako efekt zatorowości płucnej fragmentami trofoblastu. 

Zaśniad groniasty – leczenie  

Zaśniad całkowity powinien być usunięty z macicy jak najszybciej po rozpoznaniu. Zazwyczaj jest to zabieg przeprowadzany za pomocą ssaka po mechanicznym rozszerzeniu kanału szyjki macicy. Niekiedy wykonuje się łyżeczkowanie. Po zabiegu pacjentce podaje się oksytocynę lub prostaglandyny w celu obkurczenia macicy i zahamowania rozsiewu patologicznych komórek trofoblastu. U kobiet powyżej 40. roku życia lekarz może rozpatrzyć histerektomię, czyli usunięcie macicy. Przeprowadzenie tego zabiegu niweluje ryzyko wystąpienia kosmówczaka w przyszłości. 

W zaśniadzie groniastym częściowym, jeśli USG potwierdzi wielkość płodu uniemożliwiającą zastosowanie metody podciśnieniowej,, ciąża powinna być zakończona farmakologicznie – za pomocą oksytocyny i prostaglandyn. Następnie, jeśli jest taka potrzeba, mechanicznie usuwa się zaśniad z macicy.  

Po usunięciu zaśniadu należy kontrolować stężenie gonadotropiny kosmówkowej co 7 dni (w tym samym laboratorium, aby wynik był jak najbardziej wiarygodny), aż poziom β-hCG nie będzie wykrywalny. Dodatkowo u wszystkich zalecana jest skuteczna antykoncepcja – do czasu unormowania poziomu β-hCG barierowa, następnie można wprowadzić antykoncepcję hormonalną. .   

Kiedy można się ponownie starać o dziecko? 

Kiedy poziom gonadotropiny kosmówkowej spadnie do prawidłowej wartości lekarz prawdopodobnie da zielone światło, aby rozpocząć starania o dziecko. U kobiet z zaśniadem w wywiadzie prawdopodobieństwo jego wystąpienia w kolejnej ciąży sięga nawet 2%. Dwukrotne rozpoznanie zaśniadu w przeszłości znacznie podwyższa to ryzyko. 

Zaśniad groniasty – powikłania 

Jeśli poziom β-hCG będzie wzrastał po zabiegu, może oznaczać to, że zaśniad rozwinął się w postać złośliwą – kosmówczaka. Zdarza się to u 2,5-4% pacjentek z zaśniadem całkowitym i praktycznie nie występuje w przypadku zaśniadu częściowego. Kosmówczak powstaje najczęściej z pozostałości zaśniadu groniastego, ale może być również spowodowany poronieniem i ciążą. Tak samo jak inne choroby nowotworowe może tworzyć przerzuty. Leczy się go chirurgicznie oraz za pomocą chemioterapii. 

Zaśniad groniasty może zostać wykryty podczas rutynowych badań, które przechodzi każda ciężarna. Dlatego tak ważna jest opieka lekarza ginekologa podczas trwania ciąży. Leczenie zaśniadu polega najczęściej na mechanicznym usunięciu go z macicy. Nieleczony może doprowadzić do zezłośliwienia i przerzutów do innych narządów.