Pielęgnacja pępka noworodka. Jak robić to prawidłowo?

Pępowina a pępek noworodka

Pępek noworodka to pozostałość po pępowinie, przez którą w okresie płodowym dziecko otrzymywało tlen i substancje odżywcze oraz wydalało produkty przemiany materii. Kiedy maluszek przychodzi na świat, pępowina zostaje odcięta około 2-3 centymetry nad brzuszkiem. Na to miejsce na kilka dni zakładana jest specjalna plastikowa klamra.

Po wyjściu ze szpitala, dalsza pielęgnacja pępka noworodka należy do rodziców. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby zachować wszelkie środki ostrożności. Jeśli jesteś rodzicem niemowlaka, zapewne zastanawiasz się, jak pielęgnować pępek noworodka. Nie jest to trudne, jednak wielu rodziców przeraża zajmowanie się świeżą raną malucha w obawie przed powikłaniami. Jedno jest pewne – trzeba pilnować, aby pępek był suchy i czysty, pozbawiony zanieczyszczeń oraz miał dostęp do świeżego powietrza.

Kikut pępowinowy

W pierwszych dniach życia kikut pępowinowy ma zwykle biało-niebieską barwę. Stopniowo będzie wysychał i stawał się coraz ciemniejszy – najpierw szary, później czarnobrązowy. Z czasem twardnieje i kurczy się, aż w końcu odpada. Proces ten przypomina gojenie się niewielkiej rany ze strupkiem. Dla wielu rodziców wygląd kikuta może być zaskakujący, ale zmiany barwy i wysychanie są całkowicie naturalne.

Nie bój się, że miejsce, w którym jest jeszcze ranka, boli. Nic bardziej mylnego, gdyż kikut pępowinowy nie jest unerwiony. Zachowaj jedynie ostrożność, aby za mocno nie pocierać ani nie zahaczyć niczym pępka noworodka, gdyż strupek może się oderwać za wcześnie. Jeżeli strupek odpadnie zbyt szybko, rana może goić się dłużej i wymagać dodatkowej opieki. W tym okresie lepiej układać maluszka na plecach i bacznie obserwować kikut pępowinowy, aby nie wdało się w niego zakażenie.

Po jakim czasie odpada kikut pępowinowy?

Prawidłowo gojący się kikut pępowinowy odpada zwykle między 7. a 14. dniem życia dziecka. Zdarza się, że okres ten wydłuża się do około 30 dni, choć są to bardzo rzadkie sytuacje. Jeśli jednak po tym czasie kikut wciąż się utrzymuje, warto skonsultować się z pediatrą. Lekarz oceni, czy proces gojenia przebiega prawidłowo i czy nie ma oznak infekcji.

Po odpadnięciu kikuta w pępku dziecka często widoczny jest mały strupek. Jest to naturalna część procesu gojenia – podobnie jak przy innych drobnych ranach na skórze. Strupek po odpadnięciu kikuta powinien być suchy i stopniowo odpadać samoistnie, nie wymaga więc żadnych dodatkowych zabiegów ze strony rodziców. Najlepiej pozostawić go w spokoju, pamiętając o utrzymywaniu prawidłowej higieny.

Podkrwawiony pępek u noworodka – kiedy się niepokoić?

Niewielkie podkrwawienie pępka u noworodka tuż po odpadnięciu kikuta nie jest powodem do paniki. To naturalny etap gojenia, który u większości dzieci ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Zdarza się też tak, że kiedy odpada kikut, rana nie goi się prawidłowo i powstaje na jego miejscu ziarnina pępka (przerastająca, zakażona, niegojąca się tkanka), czyli czerwony sączący się guzek ulokowany na dnie pępka. Wtedy również udaj się niezwłocznie do lekarza. Takie sytuacje na szczęście nie zdarzają się często.

Po pomoc medyczną zgłoś się niezwłocznie również wtedy, gdy zauważysz, że wokół pępka malucha skóra stała się zaczerwieniona i ciepła, pojawił się obrzęk, ropna wydzielina o przykrym zapachu lub z rany sączy się krew. Zapewne konieczne będzie podanie miejscowo antybiotyku oraz zmiana pielęgnacji kikuta pępowinowego, a w niektórych przypadkach leczenie szpitalne.

Pielęgnacja kikuta pępowinowego

Jak prawidłowo pielęgnować pępek noworodka?

• Nie smaruj kikuta pępowinowego kremami i maściami, ponieważ rana będzie się trudniej goiła.
• Nie przykrywaj go również pieluszką, nie zaklejaj plastrami i nie rób opatrunków, żeby nie blokować dostępu świeżego powietrza do skóry.
• Uważaj, aby podczas kąpieli nie zmoczyć kikuta. Przemywaj go raz na dobę wodą z mydłem, delikatnie wytrzyj i pozostaw nieosłonięty aż do całkowitego wysuszenia.
• Dokładnie umyj ręce przed rozpoczęciem zabiegów pielęgnacyjnych (przemywania i osuszania pępka) 
• Nie przesadzaj z oczyszczaniem pępka noworodka, gdyż nadmierna antyseptyka niszczy niechorobotwórczą florę bakteryjną znajdującą się na skórze przy pępku. Kikut pępowinowy odpadnie po jakimś czasie sam, dlatego nigdy go nie odrywaj, nawet gdy jest już mocno zaschnięty i naderwany.

Do pielęgnacji pępka nie stosuj alkoholu etylowego, fioletu gencjanowego i jodyny. Możesz sięgnąć po środek antyseptyczny, gdy w pomieszczeniu panuje duża wilgoć lub występują inne nieodpowiednie warunki.

Proces gojenia się kikuta pępowinowego i formowania pępka u noworodka jest naturalny i zazwyczaj nie wymaga interwencji medycznej. Rodzice powinni uzbroić się w cierpliwość i pozwolić, by natura zrobiła swoje. Kluczem do sukcesu jest obserwacja i odpowiednia higiena – kikut sam odpadnie, strupek się zagoi, a na brzuszku dziecka pozostanie niewielka blizna w postaci pępka.

Jeśli masz wątpliwości dotyczące wyglądu kikuta, strupka po odpadnięciu kikuta lub martwi Cię podkrwawiony pępek u noworodka, najlepiej skonsultować się z pediatrą. Dzięki temu zyskasz spokój i pewność, że proces gojenia przebiega prawidłowo.

Przeczytaj również:
Jak wykąpać noworodka?