Mleko kobiece – po co je odciągać i jak to robić? 

Bez wątpienia najszybszą i najwygodniejszą metodą karmienia niemowlęcia jest przystawienie dziecka do piersi. W takim przypadku nie potrzebujemy butelek, wyparzonych smoczków ani podgrzewaczy i innych akcesoriów tego typu. Maluszka możemy nakarmić w dowolnym momencie i miejscu, gdy tylko będzie tego potrzebował.   

Według wszelkich rekomendacji światowych organizacji dotyczących żywienia niemowląt karmienie pokarmem matki przez przynajmniej pierwszych sześć miesięcy życia dziecka jest najlepszym wyborem.   

Jednak w sytuacjach, gdy np. mama i dziecko muszą rozstać się na dłuższą chwilę, należy znaleźć złoty środek na karmienie mlekiem kobiecym, którym jest odciąganie pokarmu.

Przeczytaj również:
W czym przechowywać odciągnięty pokarm?
Jak długo można przechowywać mleko matki?

Odciąganie pokarmu w pierwszych dobach życia dziecka

Odciąganie pokarmu jest niezwykle cenną umiejętnością. W pierwszych godzinach po porodzie, jeżeli przystawienie dziecka bezpośrednio do piersi nie jest możliwe z powodu określonych sytuacji, tj. stanu noworodka – wcześniactwo, problemy adaptacyjne, wady wrodzone, warto wspomóc noworodka, podając mu odciągniętą siarę. 

Siara to pierwszy pokarm matki, który jest wydzielany w ciągu pierwszych dni po porodzie.  

Następnie siara zastępowana jest przez mleko przejściowe, stając się w końcu mlekiem dojrzałym. Siara to gęsty płyn o żółtawej barwie, która wynika z wysokiej ilości beta-karotenu.  

Bardzo często wśród matek bezpośrednio po porodzie pojawiają się wątpliwości, czy posiadają pokarm. Mleko kobiece w początkowym okresie zazwyczaj nie wypływa z brodawek w widocznych ilościach. Oczywiście w trakcie karmienia jedną brodawką można zaobserwować zjawisko polegające na wypływie pokarmu z drugiej brodawki, jednak zazwyczaj można tego doświadczyć w późniejszych okresach laktacji – objętość siary po porodzie jest stosunkowo niewielka. Noworodek podczas karmienia w pierwszych godzinach życia jednorazowo przyjmuje od 2 do 10 ml siary, a w ciągu doby łącznie od 50 do 100 ml. Taka ilość jest w zupełności wystarczająca.   

W skład siary wchodzi bardzo duża ilość immunoglobulin oraz leukocytów, które stanowią ochronę immunologiczną już od pierwszych godzin życia. W przeciwieństwie do składu mleka dojrzałego siara wyróżnia się wyższą zawartością: 

• białka,  
• sodu,  
• potasu,  
• chlorków,  
• witamin A i E,  
• karotenu, 
• cynku.  

Natomiast w składzie siary w stosunku do mleka dojrzałego obserwuje się niższą zawartość tłuszczu, laktozy oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie. Ponadto w składzie siary znajdują się czynniki wzrostu, które powlekając przewód pokarmowy, stymulują wzrost enterocytów oraz zwiększają powierzchnię wchłaniania. Siara jest także bardziej kaloryczna niż mleko dojrzałe, ponieważ przeciętnie zawiera od 58 do 67 kcal/dl, zatem dostarcza noworodkowi odpowiednio dużą dawkę energii w pierwszych godzinach życia.  

Odciąganie pokarmu – wskazania  

W niektórych sytuacjach odciąganie pokarmu kobiecego jest wskazane ze względu na uniknięcie powikłań w czasie laktacji albo jej podtrzymanie. Do wskazań należy:  

• rozpoczęcie i utrzymanie laktacji w przypadku problemów ze ssaniem piersi przez dziecko. Może być to wynikiem:  

• • stanu dziecka – wcześniactwo,  
  • odseparowania matki od dziecka,  
  • czasowych przeciwwskazań takich jak: przyjmowanie przez matkę leków przeciwwskazanych podczas karmienia piersią,  
  • niechęci dziecka do ssania piersi bądź nieefektywnego ssania (w pierwszych dobach po urodzeniu z nasiloną żółtaczką);  

• potrzeby  zwiększenia produkcji pokarmu z powodu:  

• • niewystarczającej produkcji pokarmu w stosunku do potrzeb dziecka;  

• chęci uzyskania pokarmu w przypadku:  
  • pozostawienia dziecka pod opieką innej osoby,  
  • dokarmiania dziecka o nieprawidłowym przyroście masy ciała z powodu nieefektywnego ssania,  
  • decyzji o oddaniu nadwyżek mleka do banku mleka kobiecego;  
• potrzeby odbarczenia piersi podczas:  
  • nawału pokarmu i przepełnienia piersi,  
  • obrzęku piersi,  
  • zapalenia piersi;
• chęci przygotowania dziecka do karmienia piersią; odciąganie pokarmu:  

• • spowoduje zmiękczenie otoczki brodawki,  
  • przyczyni się do ułatwienia wypływu pokarmu, gdy po chwili odciągania przystawimy dziecko (jest to przydatne w przypadku dzieci, które mają problem ze ssaniem piersi),  
  • w przypadku silnego wypływu mleka umożliwi dziecku ssanie. Wzmożony wypływ pokarmu może stać się przyczyną niechęci dziecka do ssania piersi, ponieważ maluch może po prostu zakrztusić się nadmiernym wypływem mleka i w konsekwencji nie wykazywać chęci ssania piersi.  

Odciąganie pokarmu w okresie karmienia pokarmem kobiecym jest w niektórych przypadkach niezbędne, aby rozwój maluszka przebiegał prawidłowo. Nie ma określonych granic, od którego dnia po porodzie możemy zacząć ten proces. Zazwyczaj odciąganie pokarmu w pierwszych dniach po porodzie jest związane z fizjologiczną nadprodukcją pokarmu kobiecego około 3-4 dnia połogu, tzw. nawał pokarmowy. Jednak w tym przypadku sesje odciągania są krótkie i ich celem nie jest zgromadzenie jak największej ilości pokarmu, a jedynie odbarczenie obrzękniętych i przepełnionych piersi. Odciąganie zbyt dużych ilości mleka w tym okresie może wiązać się z pogłębieniem problemu przepełnienia. Organizm mamy otrzyma zbyt dużo „powiadomień” o potrzebie produkcji pokarmu, którego wciąż z piersi ubywa bardzo dużo. Dlatego należy jednie odciągnąć taką objętość pokarmu, która przyniesie ulgę obolałym piersią i jednocześnie nie będzie pobudzała piersi do dalszej produkcji. W późniejszym czasie odciąganie będzie spełniało nowe funkcje i przyczyniało się do ułatwienia opieki sprawowanej nad maluszkiem.  

Jak odciągać pokarm? 

Ręczne odciąganie pokarmu wymaga delikatności. Forsowne uciskanie piersi może być przyczyną nie tylko nieprzyjemnego bólu, ale także przyczynić się do uszkodzenia wrażliwych struktur takich jak przewody mleczne. Ponadto mocniejszy uścisk piersi wbrew pozorom nie spowoduje „wyciśnięcia” większej ilości pokarmu, a wręcz przeciwnie – sprawi, że odciąganie będzie nieefektywne i frustrujące.  

Najbardziej popularną metodą odciągania ręcznego jest metoda „C”. Polega ona na uchwyceniu piersi całą dłonią złożoną na kształt litery C.  Kciuk należy ułożyć nad brodawką, a resztę palców dłoni ułożyć zgodnie z kształtem litery C tak, aby podtrzymywały pierś od dołu. Delikatny ucisk z jednoczasowym lekkim unoszeniem piersi ku górze spowoduje wypływ pokarmu. W celu osiągnięcia lepszych rezultatów należy rozluźniać uchwyt i delikatnie zmieniać położenie dłoni na piersi. Każda pierś jest inna, dlatego sposób ułożenia litery C u danej kobiety może się nieco różnić.   

WAŻNE! Podczas odciągania pokarmu dłoń ułożona w literę C obejmuje pierś nad oraz pod brodawką, jednak w trakcie odciągania palce nie powinny się zsuwać. NIE UCISKAMY BRODAWKI.  

Źródła:  

• Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A. (red.): Karmienie piersią  
  w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.  
• Łepecka-Klusek C., Bucholc M., Laktacja i karmienie piersią, w: Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii, red. Łepecka-Klusek C. Wydawnictwo CZELEJ, Lublin 2003.  
• Gaskin I.M. Karmienie piersią. Wydawnictwo CoJaNaTo, Warszawa 2012.