Trądzik noworodkowy i niemowlęcy – czy wymaga leczenia?

Skóra dziecka jest niezwykle delikatna i wymaga specjalnego traktowania. Charakteryzuje się cienką warstwą rogową oraz słabo wykształconą warstwą ziarnistą. W dodatku gruczoły potowe i łojowe nie są w pełni wykształcone. Zmiany fizjologiczne, działanie promieni słonecznych czy zwykłe wahania temperatury otoczenia mogą wywołać szereg zmian w skórze maluszka, do których można zaliczyć trądzik noworodkowy i niemowlęcy. 

Trądzik dzielimy ze względu na wiek, w którym występuje: 

• trądzik noworodkowy (neonatal acne): przez pierwsze 6 tygodni po urodzeniu, 
• trądzik niemowlęcy (infantile acne): od 6. tygodnia do 12. miesiąca życia, 
• trądzik wieku dziecięcego (mid-childhood acne): od 1 do 6 lat, 
• trądzik występujący w okresie przedpokwitaniowym (prepubertal acne): od 7 do 12 lat (lub do pierwszej miesiączki u dziewcząt), 
• trądzik młodzieńczy (juvenile acne): od 12 do 19 lat. 

Trądzik noworodkowy – czym się charakteryzuje? 

Trądzik noworodkowy może występować w okresie pierwszych 4-6 tygodni życia i według statystyk dotyka aż 20% noworodków. Zmiany skórne mają postać małych grudek zlokalizowanych na czole, policzkach oraz nosie, a takim objawom towarzyszy zazwyczaj przerost gruczołów łojowych. 

Przyczyna trądziku u noworodka nie jest w pełni poznana. Jego pojawienie się na skórze maluszka jest najprawdopodobniej związane z zaburzeniami równowagi hormonalnej, wywołanymi matczynymi hormonami androgenowymi, przekazanymi wraz z mlekiem lub jeszcze w okresie prenatalnym. Drugą prawdopodobną przyczyną jest nadmierne wytwarzanie przez korę nadnerczy noworodka hormonu zwanego dehydroepiandrosteronem (DHEA).  

W efekcie zmian hormonalnych w skórze maluszka dochodzi do nadmiernej produkcji sebum w powiększonych gruczołach łojowych, a to z kolei skutkuje pojawieniem się krostek.  

Na szczęście przebieg trądziku u noworodka jest zazwyczaj łagodny i nie wymaga leczenia, a jedynie odpowiedniej pielęgnacji. Objawy powinny ustąpić samoistnie, ale warto skonsultować problem z pediatrą, by wykluczyć infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze, lub niektóre choroby, np. melanozę krostkową czy toksyczny rumień noworodkowy.

Trądzik niemowlęcy  (Acne infantum) 

Trądzik niemowlęcy – objawy 

Trądzik niemowlęcy może mieć bardziej nasilony przebieg niż noworodkowy. Do głównych objawów możemy zaliczyć grudki, krosty i torbiele. Trądzik niemowlęcy pojawia się zwykle na twarzy – na policzkach. Występujące wykwity mogą powodować blizny, dlatego tak ważna jest szybka konsultacja medyczna i wprowadzenie odpowiedniego leczenia. 

Przyczyną trądziku u niemowlaka są zazwyczaj zaburzenia endogennego wydzielania androgenów, np. DHEA, przez korę nadnerczy u dzieci.  

Warto zaznaczyć, że trądzik niemowlęcy pojawia się głównie u chłopców. Dzieje się tak ze względu na zwiększone wydzielanie LH (hormon luteinizujący, lutropina), co z kolei stymuluje syntezę androgenów w jądrach. Cały mechanizm jest prawdopodobnie wynikiem niedojrzałości hormonalnego sprzężenia zwrotnego między gonadami a przysadką mózgową. 

W etiopatogenezie trądziku niemowląt mają też udział Propionibacterium acnes. Są to beztlenowe, gram-dodatnie bakterie, które kolonizują łojotokowe obszary skóry. Zwiększona produkcja sebum w czasie występowania trądziku u dzieci jest zatem czynnikiem przyspieszającym namnażanie się Propionibacterium acnes w miejscach występowania zmian chorobowych. W efekcie objawy skórne nasilają się, a dodatkowo dochodzi do stymulowania proliferacji keratynocytów oraz syntezy czynników prozapalnych, do których należy między innymi interleukina-8 (IL-8). 

Trądzik niemowlęcy – leczenie 

U wielu pacjentów trądzik niemowlęcy ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie, a jedynie ciężkie postaci zmian wymagają zastosowania odpowiedniej farmakoterapii. Problemem jest jednak brak zarejestrowanych leków dla dzieci poniżej 12 roku życia, dlatego leczenie trądziku niemowlęcego może być nieco problematyczne i wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta.

W wyjątkowo ciężkich przypadkach może być to miejscowe stosowanie preparatów zawierających nadtlenek benzoilu lub retinoidy. Zdarza się, że konieczna jest antybiotykoterapia, podczas której podaje się erytromycynę, amoksycylinę, cefaleksynę i azytromycynę. Warto wiedzieć, że u najmłodszych pacjentów nie wolno stosować tetracyklin, które zakłócają między innymi rozwój zębów.

Przy bardzo nasilonych objawach konieczne może być zastosowanie doustnej izotretynoiny, która jest syntetyczną pochodną witaminy A. Lek ten zmniejsza aktywność gruczołów łojowych oraz hamuje ich nadmierny rozrost, łagodząc tym samym występowanie wykwitów skórnych.

Należy pamiętać, że o ewentualnym leczeniu decyduje lekarz.

Należy zaznaczyć, że u dzieci w wieku od 1 do 7 lat trądzik jest rzadkim schorzeniem. Jeśli zmianom skórnym towarzyszą inne niepokojące objawy, jak przedwczesne dojrzewanie, należy skorzystać z porady lekarskiej.

Trądzik niemowlęcy a skaza białkowa 

Występowanie krostek na twarzy dziecka jest zazwyczaj utożsamiane ze skazą białkową, czyli alergią na białka mleka krowiego. W rzeczywistości trądzik niemowlęcy i nadwrażliwość na nabiał to dwa różne schorzenia.  

W przypadku alergii na białka mleka krowiego zmiany skórne występują nie tylko na twarzy, ale też na brzuchu, ramionach, udach oraz w zgięciach łokci i kolan. Dodatkowo możemy obserwować wzdęcia, ból brzuszka oraz luźne, pieniste stolce, często z pasmami krwi. Ustąpienie objawów może być zaobserwowane po wprowadzeniu diety eliminacyjnej i odpowiednim natłuszczeniu suchej skóry małego alergika.  

Z kolei w przypadku trądziku niemowlęcego nie należy stosować tłustych maści, a objawy po prostu mijają samoistnie. Trądzik niemowlęcy jest najczęściej efektem zmian hormonalnych, więc stosowanie diety nie ma w tym wypadku większego uzasadnienia, jednak prawidłowe postępowanie powinno być określone przez lekarza. 

Pielęgnacja skóry trądzikowej u niemowląt 

Skóra dziecka wymaga specjalnego traktowania. Do mycia stosujmy dermokosmetyki, najlepiej z rekomendacją Instytutu Matki i Dziecka. Wybierajmy preparaty o neutralnym pH i bez substancji tłuszczowych, które mogą zapychać pory i nasilać zmiany trądzikowe. Po umyciu skóry powinniśmy ją dokładnie, ale bardzo delikatnie osuszyć.   

Nie bez znaczenia pozostaje też wybór środków piorących. Ubranka maluchów powinny być prane jedynie w delikatnych, hipoalergicznych płynach lub proszkach. 

Pamiętajmy, że trądzik u maluchów jest zwykle niegroźnym i szybko ustępującym schorzeniem. Jeśli jednak zauważymy nasilenie zmian skórnych oraz obecność innych objawów, takich jak przedwczesne dojrzewanie, zawsze należy udać się do specjalisty.