Angina bakteryjna i mononukleoza u dzieci. Jak je odróżnić?

Angina bakteryjna a mononukleoza – dlaczego łatwo je pomylić?

Bakterie i wirusy mogą przyczynić się do zapalenia gardła i migdałków podniebiennych. Angina u dzieci w ponad 80% ma pochodzenie wirusowe. Może wywołać ją wirus Epsteina-Barr (EBV), który powoduje również mononukleozę zakaźną. Angina paciorkowcowa (często zwana ropną) wywoływana jest natomiast przez bakterie Streptococcus pyogenes. Niestety te dwie choroby często są ze sobą mylone, a pacjenci leczeni w niewłaściwy sposób.

Pamiętajmy, że jedynie infekcje bakteryjne leczymy antybiotykami! 

Stosowanie antybiotyków do leczenia mononukleozy zakaźnej jest nieskuteczne i wiąże się z groźnymi powikłaniami. Podstawowe badania laboratoryjne takie jak CRP i wymaz z gardła umożliwiają rozpoznanie typu infekcji, dzięki czemu lekarz może wdrożyć prawidłowe leczenie.

Angina wirusowa – objawy?

U pacjentów chorych na anginę występują takie objawy jak:

• gorączka,
• ból i obrzęk gardła,
• znaczne powiększenie migdałków podniebiennych,
• ropne naloty,
• obrzęk węzłów chłonnych.

Dodatkowo mogą im towarzyszyć:

• kaszel,
• katar,
• bóle mięśni,
• wymioty,
• biegunka.

Objawy anginy wirusowej u dziecka mogą ustępować nieco wcześniej – już po 3-4 dniach. Nie jest to jednak norma. Nieleczona lub nieodpowiednio leczona angina wywołana przez bakterie Streptococcus pyogenes trwa znacznie dłużej – nawet ponad 10 dni – i może prowadzić do bardzo ciężkich powikłań.

Mononukleoza zakaźna – objawy

Infekcje gardła u dzieci są najczęściej wynikiem zakażeń wirusowych. Wśród wirusów wywołujących zapalenie gardła wymienia się rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy Coxsackie (typ A) i herpes simplex virus (typ 1). Szczególnym i częstym typem infekcji wirusowej jest mononukleoza zakaźna, której przyczyną jest wirus Epsteina-Barr (EBV).

Klasyczną triadę objawów mononukleozy tworzą:

• zapalenie gardła,
• gorączka,
• powiększenie węzłów chłonnych (tzw. limfadenopatia szyjna).

Leczenie mononukleozy jest najczęściej jedynie objawowe – z zastosowaniem leków przeciwgorączkowych i łagodzących ból gardła lub inne dolegliwości.

Uwaga! Podanie dziecku antybiotyku podczas infekcji mononukleozą zakaźną zagraża jego zdrowiu.

Ponieważ mononukleoza jest chorobą o podłożu wirusowym, leczenie antybiotykiem nie jest skuteczne i nie powinno być stosowane w żadnym wypadku. Wynika to również z faktu, że wirus EBV należy do tzw. wirusów hepatotropowych, które powodują uszkodzenie komórek wątroby. W tym przypadku podanie antybiotyku nie tylko nie pomoże, ale nawet zaszkodzi dziecku, stanowiąc dodatkowe obciążenie dla wątroby.

Pamiętajmy również, że antybiotyki nie pozostają obojętne dla organizmu. Jak dowiedziono, wyjałowienie naturalnej mikroflory jelit dziecka może prowadzić do rozwoju alergii pokarmowych. Dzieci przyjmujące antybiotyki są także bardziej narażone na rozwój chorób autoimmunologicznych.

Angina bakteryjna u dzieci

Bakteryjne infekcje gardła stanowią tylko 10-30% zapaleń gardła i migdałków. Ich najczęstszym powodem są paciorkowce Streptococcus pyogenes grupy A, odpowiedzialne za 90-95% angin bakteryjnych. Ten rodzaj anginy leczymy antybiotykami.

Do zakażenia Streptococcus pyogenes zazwyczaj dochodzi drogą kropelkową. Okres od zarażenia do wystąpienia objawów infekcji wynosi od 12 godzin do 4 dni. Dzieci najczęściej przynoszą bakterię z przedszkola lub szkoły. Kluczowe jest tu prawidłowe i szybkie rozpoznanie choroby, a rozpoczęcie antybiotykoterapii zmniejsza ryzyko przeniesienia zakażenia na domowników. Pamiętajmy, by wraz z antybiotykiem dziecko przyjmowało również probiotyk.

Jak rozróżnić typ infekcji?

Aby sprawdzić, czy za infekcję odpowiedzialny jest wirus, czy bakteria, konieczne jest wykonanie badań. 

Lekarz może zlecić:

• badanie poziomu białka C-reaktywnego (CRP podnosi się znacznie w chorobach bakteryjnych, przekraczając poziom 40 mg/L),
• szybkie testy z wymazu z gardła wykrywające Streptococcus pyogenes,
• próby wątrobowe (poziomy ALT i AST mogą podnieść się w wyniku zakażenia wirusem EBV),
• badanie obecności przeciwciał EBV,
• wymaz z gardła – pozwala na wykonanie posiewu mikrobiologicznego. Jeśli badanie wykryje bakterię, wykonuje się antybiogram.

Nawet podstawowe badanie CRP z krwi znacznie zwiększa trafność diagnozy, a tym samym pozwala zmniejszyć liczbę stosowanych antybiotyków nawet o 80%. Tylko prawidłowe rozpoznanie choroby umożliwi podjęcie skutecznego leczenia i uniknięcia powikłań.

Przeczytaj również:
Jak wzmocnić odporność u dzieci?