Badanie podologiczne – czym jest i jak przebiega?

Kim jest podolog? 

Podolog to specjalista zajmujący się problematyką leczenia schorzeń stóp. Zawód ten jest profesją rozwijaną głównie przez kosmetologów, ale również pielęgniarki, fizjoterapeutów i lekarzy.  Aby pacjent został należycie zdiagnozowany i leczony, niejednokrotnie niezbędna jest współpraca wszystkich powyższych specjalistów. 

Choroby stóp – jakie są ich przyczyny? 

Problemy, z którymi najczęściej udajemy się do gabinetu podologicznego, to deformacje stóp i ich skutki. Powyższe zaburzenia są pochodnymi wad wrodzonych lub nabytych.  

Wady wrodzone najczęściej leczone są przez ortopedów i fizjoterapeutów. Specjaliści jednak coraz częściej delegują pacjentów do odbycia wizyty u podologa, celem wykonania wkładek ortopedycznych i odciążeń specjalistycznych.  

Wady nabyte zależne są m.in. od działania czynników zewnętrznych, takich jak: 

• niewłaściwie dobrane obuwie (wąski nosek, za mały rozmiar, tworzywo sztuczne), 
• osłabienie mięśni kończyn dolnych, 
• chodzenie boso lub w źle dopasowanym obuwiu po twardych powierzchniach, 
• nadwaga, otyłość, 
• choroby współistniejące. 

Jak przebiega wizyta u podologa? 

Podczas wizyty u podologa wykonuje się badanie podologiczne. Składa się ono z dwóch etapów. Pierwszy z nich to badanie podmiotowe, czyli wywiad. Kolejny to badanie przedmiotowe, w którym podolog: 

• ogląda kończyny dolne, 
• sprawdza ruchomość stawów, 
• ocenia palpacyjnie stan skóry, bolesność i tętno.  

Badanie stóp – badanie podmiotowe 

Badanie rozpoczyna się od zebrania informacji o pacjencie. Pytania dotyczą m.in.: 

• prowadzonego trybu życia: 
  • bierny/aktywny, 
  • dodatkowa aktywność fizyczna,  
  • rodzaj obuwia, np. szpilki, buty przemysłowe i czas noszenia go w ciągu dnia; 
• wykonywanej pracy (siedząca/stojąca/fizyczna oraz przez ile godzin jest wykonywana); 
• chorób współistniejących: 
  • cukrzyca, 
  • przewlekła choroba żylna,  
  • choroby tarczycy,  
  • nadciśnienie,  
  • reumatoidalne zapalenie stawów,  
  • skazy krwotoczne,  
  • hemofilia,  
  • choroby skóry, np. łuszczyca, atopowe zapalenie skóry; 
• leków przyjmowanych na stałe; 
• przebytych urazów kończyn dolnych (złamania, pęknięcia kości, skręcenia stawów oraz kiedy wystąpiły i jak były leczone); 
• alergii (na leki i kosmetyki); 
• obrzęki (umiejscowienie, reakcja na ucisk); 
• dokładny opis dolegliwości, z którymi zgłasza się chory: 
  • kiedy pojawiły się objawy, 
  • lokalizacja,  
  • opis bólu,  
  • co go nasila, a co łagodzi,  
  • czy problem wcześniej był leczony. 

Często dzięki wnikliwemu wywiadowi podolog na tym etapie badania jest w stanie postawić odpowiednią diagnozę, ale przede wszystkim może ukierunkować dalszą część postępowania. 

Badanie stóp – badanie przedmiotowe 

Badanie przedmiotowe jest kolejną częścią wizyty. W jego trakcie pacjent proszony jest o zdjęcie obuwia. W pierwszej fazie podolog dokonuje oględzin stóp. Ocenia wówczas stan skóry pod względem: 

• nawilżenia (nadmiernie sucha lub wilgotna skóra),  
• zasinienia,  
• zaczerwienienia,  
• poziomu ukrwienia w dwóch pozycjach (kończyna opuszczona i uniesiona),  
• zrogowacenia (hiperkeratozy: modzele, nagniotki, pękające pięty),  
• zmian międzypalcowych (zmacerowany naskórek, serowaty nalot, otarcia),  
• brodawek,  
• blizn.  

Ważnym elementem jest również ocena przydatków skóry (paznokcie, owłosienie). Kolor, grubość i kształt płytki paznokcia mogą świadczyć o aktualnej infekcji grzybiczej lub bakteryjnej. 

• Wrastający paznokieć – jego oznaki to zaczerwienienie wału okołopaznokciowego, ropna wydzielina czy ziarnina.  
• Onycholiza – jest to odwarstwienie się płytki paznokcia od łożyska; może być skutkiem urazu mechanicznego lub infekcji grzybiczej.  
• Deformacje stóp – tutaj ważne są: 
  • odchylenia stóp od fizjologicznych krzywizn (stopa wydrążona lub plaska), 
  • nieprawidłowe ustawienie (stopa koślawa lub szpotawa), 
  • deformacje palców (hallux, palce młotkowate i młoteczkowate, paluch szpotawy), 
  • lokalizacja obrzęków, 
  • ucieplenie kończyny dolnej, 
  • ścieńczenie skóry, 
  • utrata owłosienia.
    

W drugiej fazie podolog bada czucie, wykluczając tym samym neuropatię, która w głównej mierze jest powikłaniem cukrzycy, jak również współistnieje z chorobami neurologicznymi i nowotworowymi.  

W przebiegu badania wyróżnia się następujące rodzaje czucia: 

• dotyku, które mierzone jest za pomocą monofilamentu,  
• wibracji, do którego użyty jest stroik (128 Hz) zwany inaczej kamertonem; przykładany do palucha i kostki bocznej daje wyczuwalne przez pacjenta wibracje,  
• temperatury, 
• bólu. 

Kolejną fazą badania przedmiotowego jest ocena kontaktu stopy z podłożem. W tym celu podolog prosi pacjenta, aby stanął na podoskopie. Podoskop przypomina szklany stopień z lustrzanym dnem oraz oświetleniem LED, który umożliwia obejrzenia sklepienia i stępu stopy.  

Przebieg tej części diagnozowania rozłożony jest na dwa etapy: 

• statyczny, w którym stopy pacjenta oceniane są podczas stania, 
• dynamiczny – pacjent proszony jest o wspięcie się na palce, aby zasymulować fazy chodu. 

Obraz uzyskany na podoskopie dostarcza informacji o kształcie stóp oraz występowaniu hiperkeratoz (zgrubień na skórze, np. odcisków, modzeli, pękających pięt). Otrzymane wyniki są istotne w przebiegu diagnozowania oraz leczenia schorzeń kończyn dolnych. Dzięki nim jesteśmy w stanie pokazać i wytłumaczyć pacjentowi, jakie nieprawidłowości występują w podparciu stopy i jaki ma to związek z występującymi zmianami. Ponadto skrupulatne przeanalizowanie obrazu podoskopowego umożliwia podologowi wykonanie dopasowanego i skutecznego odciążenia oraz wyposażenie chorego w odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne. 

Badanie komputerowe stóp 

Jednym z ostatnich badań przeprowadzanych u podologa jest komputerowe badanie stóp. Jest nieinwazyjne i bezbolesne, dzięki czemu może być również wykonywane u dzieci. Wyniki przedstawiane są w formie liczbowej i obrazowej. Umożliwia to dobranie odpowiedniej terapii leczenia wad stóp. Badanie komputerowe może być wykonane za pomocą skanera 2D, 3D lub pedobarografu.

Dzięki skanom 2D i 3D można precyzyjnie: 

• zdiagnozować rodzaj płaskostopia,  
• ustalić lokalizację bólu w przypadku ostrogi piętowej,  
• skorygować zdeformowany łuk stopy,  
• odciążyć miejsca najbardziej narażone na ucisk. 

Z punktu widzenia pacjenta badanie to jest bardzo proste. Trwa kilkanaście minut, nie wymaga dużej współpracy, a dla dzieci jest interesujące, ponieważ po wejściu na matę na monitorze ukazuje się obraz stóp. Wraz z badaniem statycznym i dynamicznym obraz zmienia się, ukazując m.in.: 

• powierzchnię stopy przylegającej do podłoża, 
• kąty koślawości i szpotawości palca, 
• długość i szerokość stopy, 
• punkty pomiarowe.  

Skan stóp 3D umożliwia tworzenie projektów indywidualnych butów ortopedycznych oraz wkładek. 

Badanie podometryczne 

Pedografia wykorzystywana jest nie tylko przez podologa, ale również przez innych specjalistów zajmujących się schorzeniami stóp, np. chirurga, fizjoterapeutę czy ortopedę. Jest to wysokospecjalistyczne badanie, podczas którego dokonywany jest pomiar nacisku (ciśnienie + siła). Ukazuje ono, która część podeszwowej części stopy mocniej naciska na podłoże, zarówno podczas chodu, jak i stania oraz przez jaki czas stopa ma kontakt z podłożem. Dodatkowo w przebiegu badania podolog może ocenić utrzymywanie równowagi przez pacjenta oraz oscylację środka ciężkości. Badanie pedobarografem jest uzupełnieniem badania podoskopowego. Dostarcza więcej informacji na temat wad palców, przodostopia, śródstopia i stępu. Podolog może wyznaczyć kąty odwiedzenia i przywiedzenia, ocenić koślawość palucha oraz proporcje stopy.  

Pedobarograf różnicuje takie schorzenia jak:  

• płaska stopa,  
• stopa wydrążona (wklęsła), 
• hallux (valgus, rigidus), 
• palce młotkowate, krogulcze, jeździeckie,  
• rozejście kości śródstopia,  
• stopa koślawa, szpotawa. 

Pedografia jest niezbędnym badaniem w postawieniu diagnozy, ustaleniu planu leczenia oraz w doborze indywidualnych wkładek i odciążeń ortopedycznych.  

Wizyta w gabinecie podologicznym jest często dużym przeżyciem dla pacjenta. Stopy to części ciała, które odkrywamy najrzadziej. Zdarza się, ze względu na estetykę są one przyczyną dyskomfortu i wstydu. Należy pamiętać, że nie powinno się bagatelizować odchyleń i patologii, które po czasie stają się uciążliwym problemem. Profesja, jaką jest podologia, skupia się nie tylko na problematyce kończyn dolnych, ale również na stylu życia pacjenta, dzięki czemu podolog jest w stanie postawić trafną diagnozę i spersonalizować proces leczenia.