Bezoary – przyczyny, objawy, leczenie

Czym są bezoary? 

Bezoary to konglomeraty niestrawionych substancji, formujących podobne do kamieni struktury zalegające w żołądku pacjentów. Dzieli się je na cztery podstawowe grupy: 

• Fitobezoary – składają się z niestrawionych włókien roślinnych, pochodzących z bogatych w błonnik warzyw i owoców. 
• Trichobezoary – wytworzone ze spożytych przez pacjenta, zwykle cierpiącego na zaburzenia psychiczne, włosów. 
• Laktobezoary – wytworzone z niestrawionych produktów mlecznych, występujące głównie u małych dzieci z czynnikami ryzyka, karmionych mlekiem zastępczym. 
• Farmakobezoary – złożone z nierozpuszczonych oraz niewchłoniętych leków. 

Bezoary – czynniki ryzyka 

Do powstania bezoarów dochodzi w przypadku zaistnienia sprzyjających temu procesowi warunków. Istotną rolę odgrywają: 

• zaburzenia motoryki żołądka, powodujące zaleganie w nim treści pokarmowej, występujące na przykład w przebiegu wieloletniej cukrzycy, 
• zaburzenia opróżniania żołądka wynikające z zaburzeń jego budowy – stan po operacjach, takich jak częściowa gastrektomia, plastyka odźwiernika czy jego pozapalne zwężenie, a także obecność wad wrodzonych i rozwojowych przewodu pokarmowego, 
• zaburzenia psychicznie powodujące wystąpienie zaburzeń odżywiania i spożywanie substancji niejadalnych, nietrawionych przez ludzki organizm, 
• spożywanie owoców i warzyw o wysokiej zawartości błonnika, takich jak na przykład dynia, suszone śliwki czy por, przez osoby obarczone czynnikami ryzyka utrudnionego opróżniania żołądka, 
• zaburzenia żucia i formowania kęsa pokarmowego, szczególnie u pacjentów ze znacznymi ubytkami w uzębieniu oraz z niedostatecznymi lub nieprawidłowo dopasowanymi uzupełnieniami protetycznymi, należących do grup ryzyka, 
• niedostateczna ilość przyjmowanych płynów, 
• spożywanie elementów plastrów miodu, 
• bezkwaśność soku żołądkowego, występująca w wyniku choroby, jako konsekwencja zabiegów na przewodzie pokarmowym lub w wyniku długotrwałego przyjmowania, a nawet nadużywania leków z grupy inhibitorów pompy protonowej, takich jak na przykład pantoprazol, omeprazol czy esomeprazol. 

W żołądku, w którym zalegają niestrawione substancje, wydzielana jest nadmierna ilość śluzu, który zlepia je, powodując powstawanie struktur podobnych do kamieni. 

Bezoary – objawy 

Stosunkowo często pacjenci nie odczuwają żadnych objawów obecności bezoarów w przewodzie pokarmowym. U części występować mogą: 

• nudności, 
• wymioty, 
• ból nadbrzusza, 
• uczucie wczesnej pełności w czasie posiłku, 
• utrata masy ciała. 

Obecność bezoarów może również doprowadzić do wystąpienia powikłań, takich jak owrzodzenia błony śluzowej wynikające z ucisku, krwawienia z przewodu pokarmowego, a także niedrożność przewodu pokarmowego, wymagająca pilnej interwencji chirurgicznej. 

Bezoary – diagnostyka i leczenie 

Obecność bezoaru w przewodzie pokarmowym można wykryć za pomocą badania endoskopowego – gastroskopii oraz w badaniach obrazowych, na przykład w tomografii komputerowej jamy brzusznej. 

W leczeniu zastosowanie znajduje również endoskopia, pozwalająca na usuwanie małych bezoarów w całości oraz rozkruszanie i usuwanie rozdrobnionych większych bezoarów. W niektórych przypadkach, szczególnie twardych i dużych bezoarów, oraz gdy wystąpią powikłania ich obecności, konieczna może się okazać interwencja chirurgiczna i ich operacyjne usunięcie. 

W przypadku małych bezoarów możliwe jest działanie ukierunkowane na ich rozpuszczenie, do którego używa się na przykład coli. 

Stosuje się tu również leki zwiększające intensywność motoryki przewodu pokarmowego w celu usunięcia najmniejszych bezoarów przez ich przepasażowanie, ale także jako profilaktykę powstawania nowych. 

Źródła: 

• Samiullah Khan, Kui Jiang, Lan-ping Zhu, Iftikhar-ahmad Khan, Kifayat Ullah, Saima Khan, Xin Chen ,  and Bang-mao Wang; „Upper Gastrointestinal Manifestation of Bezoars and the Etiological Factors: A Literature Review” , Hindawi Gastroenterology Research and Practice Volume 2019, Article ID 5698532, 13 pages, 
• K. Marlicz, M. Wiszniewski „Bezoary” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, ISBN 978-83-7430-568-6  s.1020-1021.