Ból głowy. Jakie mogą być przyczyny?

Czym jest ból głowy? Rodzaje

Ból głowy to objaw niemożliwy do obiektywnego zweryfikowania. Może być wynikiem choroby – mówimy wówczas o wtórnym bólu głowy. Może również występować jako samodzielna jednostka. W takiej sytuacji mamy do czynienia z pierwotnym bólem głowy. 

Wtórne bóle głowy 

Wtórny ból głowy może być konsekwencją: 

• stanów zapalnych w obrębie głowy – zapalenie zatok przynosowych, uszu, opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu;
• urazów głowy i szyi;
• chorób obejmujących jamę ustną i zęby;
• obecności patologicznych struktur, np. nowotworów wewnątrz czaszki; 
• działania substancji chemicznych lub nagłego zaprzestania przyjmowania w przypadku stałego ich stosowania;
• nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego, 
• zaburzeń naczyniowych – krwawienie wewnątrzczaszkowe czy podpajęczynówkowe, zakrzepica naczyń doprowadzających krew do mózgu.

Pierwotne bóle głowy 

Zaliczamy do nich: 

• migrenowy ból głowy, 
• napięciowy ból głowy, 
• trójdzielno-autonomiczny ból głowy, 
• inne pierwotne bóle głowy (występujące rzadko). 

Ból głowy – objawy alarmowe

Niekiedy ból głowy jest objawem poważnego, zagrażającego życiu schorzenia. Warto znać symptomy, które mogą sugerować taką właśnie sytuację.

Zaliczamy do nich: 

• nagły początek bólu o znacznym nasileniu – może świadczyć o krwawieniu wewnątrz czaszki i wymaga natychmiastowej interwencji; 
• towarzyszące bólowi objawy takie jak gorączka, dreszcze, sztywność karku – mogą sugerować infekcję zajmującą opony mózgowo-rdzeniowe lub samą tkankę mózgową; 
• ból stały, ciągle nasilający się – może być objawem obecności guza lub powoli dopełniającego się krwiaka wewnątrz czaszki; 
• ból głowy w ciąży lub po porodzie; 
• towarzyszące bólowi objawy neurologiczne takie jak niedowłady lub zaburzenia mowy albo czucia. 

Diagnostyka bólu głowy 

Nie każdy epizod bólu głowy wymaga głębokiej diagnostyki neurologicznej. W przypadku znanej lub bardzo prawdopodobnej przyczyny organicznej trzeba skupić się przede wszystkim na jej leczeniu. 

W pozostałych przypadkach do diagnostyki przyczyn bólu głowy stosuje się badania takie jak: 

• tomografia komputerowa – pomocna w przypadku podejrzenia krwiaka śródczaszkowego, udaru mózgu, obrzęku mózgu, zaburzeń kostnych, a badanie z kontrastem – również w podejrzeniu nowotworów pierwotnych i przerzutowych; 
• rezonans magnetyczny – dokładniejszy, pozwalający w stosownych technikach wykryć udar niedokrwienny mózgu już w kilkanaście minut po jego wystąpieniu oraz pozwalający na wnikliwą ocenę tkanki mózgowej, a także stan innych narządów głowy i szyi; 
• angio-TK i angio-MRI – badania pozwalające na ocenę naczyń śródczaszkowych i domózgowych; 
• doppler tętniczy – oceniający przepływ krwi w naczyniach doprowadzających krew do głowy; 
• nakłucie lędźwiowe – pozwalające ocenić płyn mózgowo-rdzeniowy, przydatne szczególnie w podejrzeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, ale również w krwawieniach; 
• EEG – ocena fal odzwierciedlających aktywność mózgu; 
• RTG zatok – w podejrzeniu ich stanu zapalnego. 

Co na ból głowy?

Paracetamol

Substancja o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Nie działa przeciwzapalnie. Nie podrażnia błony śluzowej żołądka, nie hamuje krzepnięcia krwi, a także nie powoduje działań niepożądanych charakterystycznych dla NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Maksymalna dawka dobowa paracetamolu dla dorosłych i młodzieży powyżej 12. roku życia wynosi 4 g.

Przeciwwskazania do stosowania paracetamolu to:

• nadwrażliwość na substancję czynną,
• niewydolność nerek,
• choroba alkoholowa (może dojść do uszkodzenia wątroby).

Nie stosuj paracetamolu na kaca.

Na ból głowy w ciąży i podczas karmienia piersią można zastosować paracetamol, jeśli jest to konieczne.

Ibuprofen na ból głowy

Niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ) o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Jego stosowanie przyczynia się do spadku krzepliwości krwi, może uszkadzać błonę śluzową żołądka. Aby zapobiec szkodliwemu działaniu ibuprofenu na błonę śluzową żołądka, najlepiej przyjmować go w trakcie posiłku lub tuż po nim.

Nie stosuj ibuprofenu w przypadku:

• choroby wrzodowej,
• niewydolności wątroby i nerek,
• ciąży (III trymestr).

Szczególną ostrożność powinny zachować osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze i astmę. Maksymalna dobowa dawka wynosi 1200-1800 mg u dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia. 

Kwas acetylosalicylowy na ból głowy

Działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie. Sprawdzi się w przypadku bólu o małym lub umiarkowanym nasileniu. Jego maksymalna dobowa dawka wynosi 4 g. Można go stosować wyłącznie u dorosłych oraz młodzieży powyżej 12. roku życia po konsultacji z lekarzem.

Zachowaj ostrożność, jeśli:

• przyjmujesz preparaty przeciwzakrzepowe,
• masz zaburzenia krążeniowe, niewydolność nerek,
• karmisz piersią.

W pierwszym i drugim trymestrze ciąży nie stosuj kwasu acetylosalicylowego, jeśli nie jest to konieczne.

Kwas acetylosalicylowy wchodzi w interakcje z innymi lekami. Przed jego zastosowaniem dokładnie przeczytaj ulotkę. 

Naproksen na ból głowy

Działa przeciwzapalnie i przeciwreumatycznie. Zazwyczaj stosowany na ból o małym i umiarkowanym nasileniu. Dobowa dawka maksymalna to 660 mg. Wyższe dawki są dozwolone jedynie na polecenie lekarza. Nie może go stosować młodzież poniżej 16. roku życia.

Przeciwwskazaniami do jego stosowania są:

• choroba wrzodowa,
• skaza krwotoczna,
• niewydolność serca,
• niewydolność nerek,
• trzeci trymestr ciąży.

Szczególną ostrożność muszą zachować seniorzy. Wśród tej grupy pacjentów zaobserwowano częstsze działania niepożądane charakterystyczne dla NPLZ po użyciu naproksenu.

Podobnie jak kwas acetylosalicylowy, naproksen wchodzi w szereg interakcji z innymi substancjami leczniczymi.

Metamizol sodu na ból głowy

Działa na ból o dużym nasileniu, szczególnie kłujący, rwący. Działa także przeciwgorączkowo i rozkurczowo. Jego maksymalna dobowa dawka to 3 g, a jednorazowa 1 g. 

Nie stosuj go w przypadku:

• zaburzeń czynności szpiku,
• ostrej niewydolności nerek,
• ciąży i karmienia piersią.

Długotrwałe stosowanie metamizolu sodowego lub zażywanie go w dużych dawkach może prowadzić do niebezpiecznej agranulocytozy i uszkodzenia szpiku kostnego. Zachowaj dużą ostrożność ze względu na ryzyko wystąpienia spadków ciśnienia.

Ketoprofen na ból głowy

Działa przeciwzapalnie i przeciwreumatycznie. Jego stosowanie wskazane jest w leczeniu krótkotrwałym, w bólach objawowych od lekkiego do umiarkowanego nasilenia. Mogą go zażywać dorośli oraz młodzież powyżej 15. roku życia, jednak nie dłużej niż przez 5 dni.

Maksymalna dobowa dawka to 200 mg. Lekarz, przepisując wyższe dawki na receptę, szacuje korzyści płynące z farmakoterapii w odniesieniu do działań niepożądanych.

Lek z ketoprofenem przyjmuj podczas posiłku lub wraz z preparatem zobojętniającym kwas solny w żołądku. Takie działanie ma na celu zmniejszenie jego szkodliwego wpływu na błonę śluzową żołądka.

Zachowaj ostrożność w przypadku:

• niewydolności nerek,
• niewydolności serca,
• nadciśnienia tętniczego,
• choroby wrzodowej.

Nie przyjmuj ketoprofenu w trzecim trymestrze ciąży oraz podczas karmienia piersią.