Czy problemy z zajściem w ciążę mogą mieć związek z odpornością?

Fizjologia człowieka nastawiona jest na przedłużenie gatunku, dlatego proces prokreacji powinien przebiegać bez większych problemów. Warto się jednak zastanowić, dlaczego czasami jest to utrudnione. 

Zgodnie z danymi WHO: 

• Ok. 60-80 mln par na świecie jest dotkniętych problemem niepłodności (okresowo lub stale). 
• Problem niepłodności w krajach, które są wysoko rozwinięte, dotyka 10-12% par będących w wieku prokreacyjnym.  
• Szacuje się, że w Polsce niepłodnością dotkniętych jest około 3 milionów osób. Problem ten dotyczy 15-20% par (1–1,5 miliona par), które znajdują się w wieku prokreacyjnym. 

Przyczyny niepłodności 

Problemy anatomiczne, takie jak brak macicy lub jajników, wady wrodzone, brak jąder, usunięcie nasieniowodów z zasady prowadzą do bezpłodności. 

Skupimy się jednak na przypadkach matek i ojców, których badania hormonalne i inne, oceniające zdolności rozrodcze, wskazują na prawidłowy wynik, a próby prokreacji nie dają rezultatu. W takich przypadkach powinniśmy dokonać oceny stanu zdrowia, zarówno przyszłej mamy, jak i taty oraz doprowadzić do wyrównania wykrytych zaburzeń. Pomocy należy szukać u kilku specjalistów jednocześnie, którzy powinni ze sobą współpracować – specjalisty chorób wewnętrznych, ginekologa, immunologa i psychologa.  

Prawidłowo funkcjonujący organizm ma większą szansę się rozmnożyć niż organizm obciążony zdrowotnie. Organizm zmagający się z chorobą nie jest nastawiony na rozmnażanie, lecz na rozwiązywanie nieprawidłowości, dlatego przyszli rodzice w pierwszej kolejności powinni zadbać o dobrą kontrolę występujących u nich chorób, a następnie starać się o dziecko. Według mnie na takie zmiany potrzeba minimum 6 miesięcy. 

Wśród potencjalnych przyczyn niepłodności, które należy brać pod uwagę, znajdują się: 

• stres, 
• zaburzenia odżywiania (niedobory składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego działania komórki), 
• przewlekły ogólny stan zapalny, 
• zaburzenia metaboliczne, np. cukrzyca, osteoporoza, dna moczanowa, hiperlipidemia, hiperhomocysteinemia, 
• przyjmowane leki (niektóre leki hormonalne czy leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego, glikokortykosteroidy, antybiotyki, niektóre leki moczopędne, leki antydepresyjne, leki stosowane w chemioterapii nowotworów, izotretynoina i inne), 
• choroby współistniejące (wszystkie o ciężkim przebiegu), 
• używki (papierosy, narkotyki, alkohol), 
• narażenie na kontakt ze środkami chemicznymi (farby, lakiery, terpentyna, rozpuszczalniki organiczne i inne) i metalami ciężkimi, 
• dysbioza jelitowa, 
• choroby autoimmunologiczne – czytaj więcej >>KLIK<< 

Wszystkie wymienione powyżej przyczyny wpływają na funkcjonowanie układu odpornościowego. Zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, u których układ immunologiczny nie działa prawidłowo, może dochodzić do zaburzeń funkcji komórek rozrodczych, utrudnionego zapłodnienia czy poronień.  

Stres to nie tylko jedna z ważniejszych przyczyn problemów z zajściem w ciążę, ale przyczyna wielu innych zaburzeń wpływających na proces rozmnażania i okresu ciąży. Dlatego wykonanie odpowiednich badań (neurotransmitery) i prawidłowe przygotowanie do ciąży może zminimalizować stres, co jest bardzo pomocne w czasie starań o dziecko. 

Zaburzenia w odżywianiu wynikają z zaburzeń we wchłanianiu pokarmów lub diety ograniczonej w składniki odżywcze (kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone, witaminy, minerały, pierwiastki śladowe, proteiny). 

Każdy przewlekły stan zapalny jest motorem do produkcji wolnych rodników, które zawsze działają destrukcyjnie na organizm. 

Wszelkie zaburzenia metaboliczne takie jak zaburzenia lipidowe, cukrzyca, insulinooporność czy otyłość zawsze pogarszają lub uniemożliwiają zajście w ciążę. Towarzyszą im często liczne zaburzenia hormonalne.  

Większość przyjmowanych leków wpływa niekorzystnie na zajście w ciążę (leki zażywane przez kobietę i mężczyznę). Należą do nich m.in.: 

• niektóre leki hormonalne,
• leki stosowane w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, 
• leki moczopędne,  
• niektóre antybiotyki,  
• duże dawki glikokortykosteroidów,  
• leki przeciwdepresyjne, 
• leki przeciwnowotworowe, 
• leki przeciwzapalne stosowane w nieswoistych zapaleniach jelit. 

Choroby współistniejące, w zależności od stopnia zaawansowania, wpływają na ogólny stan zdrowia, funkcję układu odpornościowego, a pośrednio także na zapłodnienie i rozwój zarodka oraz cały przebieg ciąży. 

Bardzo zły wpływ na prokreację mają środki psychoaktywne czy inne używki (napoje pobudzające, narkotyki), ponieważ powodują zmniejszenie jakości i liczby plemników.  

Dysbioza jelitowa wywołuje duże spustoszenie w całym organizmie. Wiąże się ona z przewlekłym stanem zapalnym jelit, co pośrednio może mieć wpływ na przebieg ciąży. Warto zadbać o prawidłowy skład flory jelitowej, ponieważ to od niej zależy prawidłowe działanie układu immunologicznego. W tym celu należy wykonać odpowiednie badania, m.in.  

• kalprotektynę,  
• beta-defensynę,  
• IgA wydzielnicze,  
• zonulinę,  
• endotoksynę,  
• badanie mikrobioty jelitowej, 
• badanie składników układu immunologicznego. 

Zajście w ciążę a odporność 

Stan autoimmunologiczny nigdy nie sprzyja zagnieżdżeniu zarodka lub donoszeniu ciąży. Zaburzenia autoimmunologiczne mogą odgrywać szczególną rolę w niewyjaśnionych przypadkach niepłodności. W chorobie autoimmunologicznej dochodzi do produkcji przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom organizmu. U osoby z chorobą autoimmunologiczną może dojść do rozwoju innych reakcji autoimmunologicznych, również w zakresie układu rozrodczego. Mechanizmy autoimmunologiczne, a także zwiększona produkcja autoprzeciwciał są często zaangażowane w takie zaburzenia jak przedwczesne wygasanie czynności jajników, endometrioza czy niektóre przypadki zespołów policystycznych jajników, które mogą być przyczynami niepłodności. Jeżeli choroba autoimmunologiczna nie jest dobrze kontrolowana, często wpływa negatywnie na przebieg ciąży. Z drugiej strony ciąża również może mieć wpływ na przebieg choroby autoimmunologicznej. Może dochodzić zarówno do nasilenia, jak i remisji takiej choroby.  

Czasami zakażenia chlamydiami, wirusami lub rzeżączką mogą indukować silną odpowiedź autoimmunologiczną, a ponieważ istnieje silne podobieństwo pomiędzy aminokwasami drobnoustrojowymi i ludzkimi, odpowiedź przeciw drobnoustrojom może wywoływać autoimmunologiczną reakcję zapalną w organizmie, której efektem może być uszkodzenie jajników. Dlatego zawsze przed planowaną ciążą trzeba wykonać badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową i w przypadku ich obecności zastosować skuteczne leczenie.  

U niepłodnych kobiet są wykrywane różnego rodzaju autoprzeciwciała (skierowane przeciwko hormonom, receptorom, czynnikom krzepnięcia, jajnikom, białkom), a ich mechanizm wpływu na niepłodność jest cały czas badany. O zakresie badań decyduje lekarz po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu.  

Autoimmunologiczna choroba tarczycy, nawet przy braku niedoczynności tarczycy, wiąże się z niepłodnością i zmniejszoną skutecznością leczenia niepłodności czy poronieniami.  

Pacjenci z celiakią mogą mieć wiele niedoborów żywieniowych (proteiny, tłuszcze, minerały, witaminy), które prowadzą do bezpłodności.  

Kolejną przyczyną niepłodności może być obecność przeciwciał przeciw plemnikom, które mogą być obecne zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.  

Obecność przeciwciał antyfosfolipidowych obecnych w chorobach ogólnoustrojowych, np. w toczniu lub występujące samodzielnie, prowadzą do zwiększonej krzepliwości i mogą być związane z niewydolnością rozrodczą.  

Ważna jest także równowaga pomiędzy limfocytami Th1 i Th2. Dominacja limfocytów Th1 wiąże się z utratą ciąży lub trudnościami z zajściem w ciążę. Podobna sytuacja może wystąpić w przypadku podwyższonych wartości liczbowych komórek NK.  

Wszelkie zaburzenia autoimmunologiczne związane z metabolizmem witaminy B12 i kwasu foliowego, a prowadzące do hiperhomocysteinemii lub niedoboru kwasu foliowego są również związane z niepłodnością.  

Warto skupić się na tym, czy układ immunologiczny jest nadmiernie pobudzony, czy też pracuje prawidłowo i przywrócić jego równowagę.  

Powyższe przyczyny mogą dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Oczywiście ciało kobiety, która pod swoim sercem będzie nosiła dziecko, musi być pod szczególnym nadzorem diagnostycznym. 

ZAPAMIĘTAJ JAK ZWIĘKSZYĆ SZANSE NA ZAJŚCIE W CIĄŻĘ! 

Podczas planowania dziecka warto przestrzegać poniższych zasad: 

1. Wyeliminowanie stresu minimum na 3-6 miesięcy przed zapłodnieniem (długie wakacje, zmiana pracy na taką, którą się lubi, joga, umiarkowana aktywność fizyczna). 
2. Wyrównanie niedoborów żywieniowych (woda, tłuszcze, minerały, witaminy, proteiny). 
3. Usunięcie przewlekłego stanu zapalnego i wyleczenie infekcji bakteryjnych, grzybiczych oraz wirusowych.  
4. Wprowadzenie chorób autoimmunologicznych w remisję.  
5. Wyeliminowanie używek. 
6. Przywrócenie prawidłowej flory jelitowej.

Jednym słowem podstawą jest zdrowy tryb życia oraz opieka lekarza prowadzącego, który po wykonaniu odpowiednich badań ustali szczegółowe zalecania dobrane indywidualnie do stanu zdrowia kobiety. 

Dowiedz się więcej z naszego materiału

Przeczytaj również:
Odporność a choroby autoimmunologiczne
Stres a odporność
Czy otyłość może obniżać odporność?
Jak sen wpływa na naszą odporność