Jak dawkować witaminę D3 u dorosłych, dzieci i niemowląt?

Naturalne źródła witaminy D

Fizjologiczna forma witaminy D – cholekalcyferol jest naturalnie syntetyzowana w organizmie człowieka. W wątrobie, z przemian cholesterolu powstaje 7-dehydrocholesterol, który pod wpływem działania promieniowania UV (energii słonecznej) przekształca się w skórze do cholekalcyferolu. Zakres tego promieniowania ustalono na 290-315 nm, czyli zakres promieniowania UVB. Dlatego witamina D nazywana jest często witaminą słońca. Naturalnie występuje ona między innymi w:

• rybach morskich (śledź, halibut, makrela, łosoś, dorsz, karp, węgorz, sardynki),
• oleju z wątroby ryb,
• wątrobie wieprzowej i wołowej,
• tkance tłuszczowej zwierząt,
• żółtkach jaj,
• nie odtłuszczonym mleku i produktach mlecznych,
• maśle,
• serach typu chedar, edam, parmezan, camembert, szwajcarski,
• grzybach.

Niestety, dieta bogata w witaminę D3 nie uzupełni jej dziennego zapotrzebowania, dlatego warto ją dodatkowo suplementować.

Właściwości witaminy D3

Witamina D odgrywa bardzo ważną rolę w naszym organizmie. Wpływa ona na wiele układów wewnątrz organizmu, dlatego należy dbać o jej prawidłowy poziom każdego dnia. Odpowiada ona między innymi za:

• zwiększanie poziomu wapnia i fosforu we krwi (resorpcja z jelit, wchłanianie zwrotne z kanalików nerkowych, regulacja kościotworzenia),
• wzmacnianie kości,
• zdrowie zębów,
• zapobieganie rozwojowi cukrzycy,
• prawidłową budowę skóry (zapobiega łuszczycy, stanom zapalnym skóry),
• wspieranie układu sercowo-naczyniowy,
• funkcjonowanie układu odpornościowego,
• stabilizację ciśnienia krwi (chroni przed nadciśnieniem),
• zapobieganie chorobie Alzheimera.

Niedobór witaminy D3

Ze względu na duża rolę w funkcjonowaniu całego organizmu niedobór witaminy D prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. Do poważnych skutków niedoboru witaminy D3  należy:

• krzywica u niemowląt i małych dzieci,
• zwolnienie perystaltyki jelit,
• osteoporoza,
• osłabienie funkcjonowania układu nerwowego,
• deformacja szkieletu spowodowana rozmiękczeniem kośćca (osteomalacja),
• osłabienie układu mięśniowego,
• zwiększenie ryzyka rozwoju chorób autoimmunologicznych,
• w skrajnych przypadkach – tężyczka.

Skrajne niedobory witaminy D

Do skrajnych niedoborów witaminy D dochodzi w kilku przypadkach. Jednym z nich jest krzywica występująca u dzieci (2 miesiąc – 3 r.ż.) spowodowana zaburzeniami poziomu wapnia i fosforu we krwi. Prowadzi ona często do nadmiernej łamliwości kości. Objawy choroby są bardzo rozległe. Do najpopularniejszych należą:

• tężyczka,
• niski poziom wapnia we krwi,
• skolioza,
• płaskostopie,
• liczne wady postawy związane z wygięciami kręgosłupa,
• osłabienie napięcia mięśni i wiele innych.

Leczenie krzywicy polega na podaży witaminy D w dawce leczniczej od 2000 IU do 6000 IU (w zależności od wieku) na dobę przez okres 90 dni lub stosowaniu dużych dawek uderzeniowych od 50 000 IU do 300 000IU. Zaleca się także podaż dawek podtrzymujących. Obok witaminy D należy podawać produkty bogate w wapń, w celu  uzyskania dawki 500 mg na dobę. Aby zapobiegać krzywicy należy suplementować witaminę D od drugiego trymestru ciąży, a także tuż po urodzeniu do 12. miesiąca życia. Jeśli jednak dieta dziecka będzie zawierała odpowiednią dawkę witaminy D oraz czas jego przebywania na słońcu bez użycia kremów z filtrem będzie wystarczający, suplementacja syntetyczną witaminą D można ograniczyć do minimalnej dawki. Innym przykładem znacznych niedoborów cholekalcyferolu jest osteoporoza. Dochodzi w niej do zrzeszotnienia kości, czyli zmniejszenia ich masy i gęstości. Kości stają się kruche i bardzo łamliwe. Leczenie osteoporozy związane jest z jej przyczyną. W przypadku osób po 60. roku życia zalecane dziennie spożycie witaminy D na poziomie między 800, a 1000 IU. Zaś u osób otyłych, chorujących na osteoporozę, z ograniczonym dostępem do słońca lub obłożnie chorych zalecana dawka to 2000 IU.

Nadmiar witaminy D3

Tak, jak w przypadku każdej witaminy – nadmiar witaminy D również może zaszkodzić. Przy jej przedawkowaniu dochodzi do ciężkiego zatrucia, które jest spowodowane wysokim stężeniem wapnia we krwi (tzw. wapnica). Objawia się to:

• biegunką,
• wymiotami,
• bólami głowy oraz stawów,
• ogólnym osłabieniem organizmu,
• powiększeniem śledziony i wątroby,
• zmęczeniem,
• bólami brzucha,
• brakiem apetytu,
• drgawkami,
• wielomoczem,
• osłabieniem mięśni,
• nadpobudliwością.

Wapń odkłada się w całym organizmie, szczególnie w nerkach i naczyniach krwionośnych, co może w skrajnych przypadkach prowadzić do zgonu. Po odstawieniu preparatów witaminowych, objawy mijają, a złogi wapnia ulegają rozpuszczeniu. Nadmiar witaminy D może również prowadzić do powstawania kamicy żółciowej i nerkowej, a także do zaburzeń pracy serca i nerek. W ciąży natomiast może prowadzić do poważnych uszkodzeń płodu (deformacja) oraz do rozwoju chorób układu kostnego noworodka.

Jak dawkować witaminę D3?

Witamina D3 powstaje naturalnie w ciele każdego człowieka pod wpływem promieniowania słonecznego. W Polsce ilość docierającego słońca jest największa latem. Zatem, podczas letnich kąpieli słonecznych ilość wytwarzanej witaminy D będzie największa. Niestety, zanieczyszczenie powietrza, unoszące się pyły czy obecność chmur ograniczają ilość docierającego do Ziemi promieniowania  słonecznego w innych porach roku, a nawet latem. W związku z tym lekarze zalecają suplementowanie witaminy D od wczesnej jesieni aż do późnej wiosny oraz wskazują, iż dla zdrowia warto ją również przyjmować latem. Suplementacja witaminy D uzależniona jest od wieku, masy ciała, zdolności syntezy w skórze, a także w przypadku kobiet – obecności ciąży.

Jakie dawki powinny być stosowane w zależności od wieku?

Przeliczenie dla uproszczenia: 100 j.m. = 100 IU = 2,5 mcg = 2,5 ug

* w miesiącach maj-sierpień od godz. 10:00 do 15:00 ekspozycja min. 20% odsłoniętego ciała (twarz, przedramiona, nogi) na słońce bez użycia kremów z filtrem.

Aby dobrać odpowiednią dawkę witaminy, należy sprawdzić jej stężenie we krwi, a także przestrzegać zalecanego dziennego spożycia. W razie wątpliwości należy udać się do lekarza bądź skorzystać z porady farmaceuty. Pamiętajmy, iż nie tylko niedobór, ale i nadmiar witaminy D bywa szkodliwy. Dlatego właśnie należy ją przyjmować z umiarem i zgodnie z zalecaną dawką.