Jak smog wpływa na nasze zdrowie?

Co to jest smog?

Smog to wszelkie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego: pyły i związki chemiczne, emitowane przez zakłady produkcji przemysłowej, silniki spalinowe (transport lądowy, wodny, powietrzny) oraz urządzenia gospodarstwa domowego. Naj­groź­niej­sze dla zdrowia są pyły zawie­szone PM10 i PM 2,5, benzo(a)piren i tlenki azotu.

Smog odczuwalny jest najbardziej na terenach nizinnych i w dolinach, gdzie cyrkulacja i wymiana powietrza są zakłócone. Szczególnie dotyczy on dużych miast i aglomeracji.

Jak powstaje smog?

W Polsce problem smogu został zauważony już na początku ubiegłego wieku, jednak przez długi czas był ignorowany przez władze. Na przełomie lat 80. i 90. zaczęto szerzej mówić o tym zjawisku. Zwiększono świadomość społeczną i podjęto odpowiednie kroki, ograniczając m.in. problem tzw. kwaśnych deszczy będących konsekwencją działalności dużych zakładów przemysłowych. 

W międzyczasie zmienił się profil głównych „winowajców” występowania smogu – z ogromnych fabryk, które musiały zamontować odpowiednie filtry na kominy oraz dostosować ilość i jakość spalin wydzielanych do środowiska do zaostrzonych przepisów prawa), na indywidualnych emiterów spalin:

• gospodarstwa domowe, w których do palenia wykorzystuje się śmieci i niskiej jakości paliwa;
• transport samochodowy – silniki wysokoprężne, tzw. silniki Diesla.

Spa­liny te, przy bez­wietrz­nej pogo­dzie i dużej wil­got­no­ści, mieszają się z powietrzem, tworząc smog.

Co powoduje smog?

Smog to dziesiątki niebezpiecznych składników, które mają wielokierunkowy wpływ na organizm, a najgroźniejsza dla zdrowia jest długotrwała ekspozycja na nie. Pierwszy kontakt ze smogiem jest przyczyną nieswoistych objawów, takich jak:

• kaszel,
• chrypka,
• kichanie,
• ból gardła,
• pieczenie i łzawienie oczu,
• alergie skórne.

Przy dalszej ekspozycji mogą wystąpić reakcje ze strony poszczególnych układów organizmu.

Układ oddechowy:

• trudności z oddychaniem,
• zapalenie zatok,
• przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych,
• zwiększenie podatności na infekcje,
• podrażnienia błon śluzowych,
• astma,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (PoChP),
• rak płuc i inne nowotwory.

Układ sercowo-naczyniowy:

• nieregularna praca serca,
• powikłania zakrzepowo-zatorowe,
• niewydolność serca,
• miażdżyca,
• choroba niedokrwienna serca (ChNS),
• zawał,
• udar mózgu,
• nowotwory krwi.

Układ nerwowy:

• nadpobudliwość i/lub agresja,
• trudności z koncentracją,
• demencja,
• obniżenie poziomu inteligencji.

Narażenie na smog w ciąży może być przyczyną:

• niskiej masy urodzeniowej,
• przedwczesnego porodu, 
• obumarcia płodu.

Działanie smogu jest często porównywane do powszechnie znanego, negatywnego wpływu palenia papierosów. Generuje też ogromne koszty ekonomiczne, obciążając służbę zdrowia. 

Smog – jak mu przeciwdziałać?

Według danych WHO każdego roku na świecie dwukrotnie więcej ludzi umiera z powodu smogu niż ginie w wypadkach samochodowych. Działania mające na celu ograniczenie tego zjawiska, były (i są) niewystarczające. Bagatelizowanie zmian klimatu związanych ze smogiem, niewiedza i ignorancja rządzących sprawia, że kwestia smogu to „bomba z opóźnionym zapłonem”. Dlatego tak ważne jest indywidualne, świadome podejście każdego z nas i codzienne działania mające na celu walkę ze smogiem, do których należą:

• oszczędzanie wody;
• segregacja śmieci;
• oszczędzanie prądu, np. wyłączanie światła w pomieszczeniach, w których nikt nie przebywa i odłączanie urządzeń z prądu, jeżeli nie wymagają działania w trybie tzw. stand by;
• zamiana auta na komunikację miejską (o ile to możliwe);
• stosowanie energooszczędnych urządzeń w gospodarstwie domowym.

W ramach walki z tym zjawiskiem powstały programy dofinansowania dla osób indywidualnych do wymiany lub likwidacji wysokoemisyjnych źródeł ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych, podłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej.

Data aktualizacji: 23.09.2022

Przeczytaj również:
Zanieczyszczenie środowiska – jak oddziałuje na naszą skórę?