Kolchicyna. Jakie ma zastosowanie?

Kolchicyna – zastosowanie 

Kolchicyna jest toksycznym alkaloidem pochodzącym z ziemowita jesiennego z rodziny liliowatych. Ze względu na siłę działania zaliczamy ją do grupy bardzo silnie działających leków przepisywanych przez lekarza na receptę.

Dawki terapeutyczne dostosowane do danego pacjenta wykazują działanie:

• przeciwzapalne,
• hamujące podział komórki,
• zmniejszające działanie kwasu moczowego.

Kolchicyna w Polsce jest zarejestrowana jako lek do stosowania w leczeniu i profilaktyce dny moczanowej. Obecnie jest lekiem drugiego rzutu ze względu na wysokie ryzyko działań niepożądanych i toksyczność.

Kolchicyna znajduje również zastosowanie w zapobieganiu rodzinnej gorączce śródziemnomorskiej i amyloidozie, która może być powikłaniem wspomnianej gorączki. 

Z kolei Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) dopuściła lek z 0,5 mg kolchicyną jako środek przeciwzapalny, który zmniejsza ryzyko zawału serca, udaru mózgu i innych chorób układu sercowo-naczyniowego u pacjentów z miażdżycą lub innymi czynnikami predysponującymi do rozwoju tych chorób. 

Kolchicyna – mechanizm działania 

Nie znamy dokładnego mechanizmu działania kolchicyny. Podejrzewa się, że wykazuje ona właściwości hamujące migrację neutrofili do miejsca zapalenia. Dodatkowo hamuje wydzielanie histaminy z mastocytów. Hamuje także podział komórki w fazie G1 mitozy. Co ciekawe, to działanie jest powszechniejsze w komórkach o szybkim podziale, czyli np. w neutrocytach. Wszystkie wymienione mechanizmy składają się w całość podczas leczenia ostrych napadów dny moczanowej, ponieważ dochodzi w nich do zajęcia stawu stanem zapalnym (najczęściej śródstopno-paliczkowego palca).  

Kolchicyna – dawkowanie i sposób podania 

Kolchicyna podana w pierwszych 24 godzinach od rozpoczęcia ostrego napadu dny moczanowej jest skuteczna u około 2/3 pacjentów. Jest dostępna w postaci tabletek i kapsułek doustnych oraz żelu na skórę. Najczęściej stosowana dawka jednorazowa to 0,6 mg kolchicyny. Maksymalnie można podać trzy takie dawki w ciągu doby.  

O sposobie dawkowania i dawkach substancji leczniczej decyduje lekarz.

Kolchicyna – przeciwwskazania 

Przeciwwskazaniami do stosowania preparatów z kolchicyną są m.in.: 

• stosowanie leków hamujących działanie cytochromu CYP3A4 przy zaburzeniach czynności nerek lub wątroby, 
• hemodializa pacjenta, 
• okres ciąży i karmienia piersią, 
• nieprawidłowy skład krwi, 
• jednoczesne stosowanie erytromycyny, 
• jednoczesne stosowanie klarytromycyny. 

Działania niepożądane i zatrucie kolchicyną 

Najczęściej występujące działania niepożądane, które zwiastują zbliżające się zatrucie kolchicyną, to: 

• nudności, 
• wymioty, 
• biegunka, 
• ból brzucha, 
• ból głowy, 
• osłabienie. 

Od podania leku do wystąpienia działań niepożądanych mija zazwyczaj kilka godzin. Jest to tzw. okres bezobjawowy i nie zależy od drogi podania leku ani też od jego dawki. Z tego powodu możemy spodziewać się wystąpienia działań niepożądanych już na początku stosowania preparatu.

Ostre zatrucie kolchicyną objawia się krwotocznym zapaleniem żołądka.

Aktualnie nie ma specjalnego leczenia w przypadku zatrucia kolchicyną. Specjaliści stosują leczenie objawowe i dbają o odpowiednie nawodnienie pacjenta. Badania wykazują, że pomocny może okazać się węgiel aktywny. 

Kolchicyna może działać hamująco na wchłanianie witaminy B12. 

Przeczytaj również:
Dna moczanowa.Czynniki ryzyka, przebieg, leczenie