Na które pasożyty uważać latem?

W czasie wakacji spędzamy długie godziny na plaży czy wędrówkach, podczas których często trudno o właściwą higienę. To właśnie dlatego w czasie urlopu powinniśmy zachować wzmożoną czujność, by uchronić się przed zakażeniem pasożytami. Jakimi?

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides)

Najczęściej spotykana jest w strefie ciepłej, umiarkowanej, wilgotnej, zwłaszcza w rejonach o złej sytuacji sanitarnej, gdzie gleba i woda może być zakażona ludzkimi odchodami. Występuje na obszarze Azji Południowo-Wschodniej, Afryki, Ameryki Południowej i Środkowej. W Europie zakażenia zdarzają się rzadko.

Jak można się zarazić? 

Drogą pokarmową po zjedzeniu zanieczyszczonej żywności, wypiciu nieprzegotowanej wody. Także w wyniku niedostatecznej higieny rąk, zwłaszcza przed posiłkami, po kontakcie z glebą.

Objawy 

Zakażenie często przebiega bezobjawowo lub objawy są skąpe. Dominują dyskomfort w okolicy brzucha, ból brzucha, bezsenność, niespokojny sen, pobudzenie, objawy alergiczne (pokrzywka, świąd skóry, łzawienie oczu, zapalenie spojówek, opuchlizna na twarzy). Charakterystyczny jest suchy kaszel. Zakażenia u dzieci mogą doprowadzić do zaburzenia rozwoju. Masowe zakażenie może wywołać niedrożność jelit, zapalenie płuc lub innych narządów.

Leczenie 

Podaje się albendazol lub mebendazol w jednorazowej dawce. Rzadziej stosowany jest pyrantel. W masowych zakażeniach przebiegających np. z niedrożnością jelita wykonuje się laparotomię w celu usunięcia glist.

Włosogłówka ludzka (Trichuris trichiura) 

Występuje na terenie Azji (około 60% zakażeń), Ameryce Południowej, Środkowej, Afryce. Jej występowaniu sprzyjają złe warunki sanitarne, klimat gorący i wilgotny. Najmniej zakażeń występuje w Europie.

Jak można się zarazić? 

Drogą pokarmową po zjedzeniu zanieczyszczonych warzyw, owoców i wody. Do zakażenia może dojść przy niedostatecznej higienie rąk po kontakcie z glebą lub przez zanieczyszczone ziemią przedmioty, np. zabawki. Do rozprzestrzeniania pasożyta przyczyniają się także muchy.

Objawy 

Niewielkie zakażenia zazwyczaj przebiegają bezobjawowo. Przy cięższych zakażeniach pojawia się nieżytowe lub krwotoczne zapalenie jelita grubego. Objawia się ono bólami brzucha o różnym nasileniu, wymiotami, biegunką (niekiedy śluzowo-krwistą), niedokrwistością, spadkiem masy ciała. Mogą pojawić się także objawy alergiczne, bóle głowy, brak apetytu.

Leczenie 

Przez 3 dni podawany jest albendazol lub mebendazol. Podawanie leków często nie eliminuje zakażenia, ogranicza jedynie liczbę pasożytów, więc objawy mogą się utrzymywać.

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis)

Owsiki są rozpowszechnione na całym świecie. Występują głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Jak można się zarazić? 

Drogą pokarmową przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub przedmiotami, których używała (pościel, ręczniki, ubrania, bielizna, deska sedesowa, zabawki). Zakażenie przez żywność jest rzadkie. Często natomiast dochodzi do autozakażenia poprzez drapanie okolicy odbytu i przeniesienie jaj do ust. Opisuje się także zakażenie drogą wziewną, poprzez wdychanie kurzu z jajami owsika.

Objawy 

Zakażenie u osób dorosłych często przebiega bezobjawowo. U dzieci pojawia się świąd w okolicy odbytu, nasilony w nocy. Pojawiają się bóle brzucha, głowy, zaburzenia wypróżniania, czasem alergia. Przewlekła inwazja u dzieci może powodować zaburzenia koncentracji, snu, drażliwość, brak apetytu, utratę masy ciała, zgrzytanie zębami. U dziewczynek i kobiet może występować świąd w okolicy pochwy.

Leczenie 

Podaje się albendazol, mebedazol, pyrantel w 2 dawkach. Leki te nie niszczą jaj pasożyta, dlatego konieczne jest podanie drugiej dawki leku po 2 tygodniach. Leczenie powinni podjąć także wszyscy domownicy oraz potencjalni nosiciele, np. dzieci w przedszkolu.

Leishmania spp.

Pasożyty z rodzaju Leishmania spp. występują w Afryce, Azji, Ameryce Środkowej i Południowej, Europie (okolice basenu Morza Śródziemnego – Portugalia, Hiszpania, Włochy, Francja, Grecja, Turcja).

Jak można się zarazić?  

Pasożyty są przenoszone przez muchówki z rodzaju Phlebotomus i Lutzomyia. Do zakażenia może dojść podczas ukłucia muchówki lub poprzez roztarcie owada na skórze i wtarcie go w ranę.

Objawy 

Występują trzy rodzaje leiszmaniozy:

• Trzewna – długotrwałe, nieregularne napady gorączki do 40oC, dreszcze, bóle głowy, spadek masy ciała, powiększenie wątroby i śledziony, niedokrwistość. Pojawia się ciemnoszare zabarwienie skóry na twarzy, rękach, stopach, linii środkowej brzucha.
• Skórna – w miejscach ukłucia muchówki pojawiają się grudkowate zmiany, które przekształcają się w owrzodzenia i zmiany martwicze. Pojawia się także powiększenie węzłów chłonnych.
• Skórno-śluzówkowa – pojawiają się zmiany jak w odmianie skórnej, a do tego częściowe lub całkowite uszkodzenie błony śluzowej, nosa, jamy ustnej i gardła. Pojawiają się deformacje na obszarze twarzy spowodowane uszkodzeniem tkanek miękkich, chrząstki, kości nosa, podniebienia i krtani. Przez to obserwuje się utrudnienia w oddychaniu.

Leczenie 

Stosowane są związki antymonu, liposomalna amfoterycyna B, pentamidyna, miltefozyna.

Pełzak czerwonki (Entamoeba histolytica)

Pasożyt występuje głównie w klimacie strefy tropikalnej i subtropikalnej. Pojawia się w Azji (głównie w Indiach), Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej na obszarach o złych warunkach sanitarnych.

Jak można się zarazić?

Poprzez spożywanie skażonej żywności, wody, przez brudne ręce. Zakazić się można także przez kontakt z zakażonym człowiekiem lub przedmiotami, np. banknotami.

Objawy

Choroba może przebiegać bezobjawowo lub przybrać postać jelitową albo pozajelitową. Postać jelitowa objawia się zapaleniem jelita grubego, biegunką (początkowo papkowatą, później krwistą z dużą ilością śluzu). Wypróżnienia mogą pojawiać się nawet do 12 razy na dobę. Dodatkowo pojawiają się kurczowe bóle brzucha, osłabienie, gorączka, brak apetytu, spadek masy ciała, wzdęcia, bóle głowy. W postaci pozajelitowej pojawiają się ropnie w wątrobie, płucach, mózgu, na skórze w okolicy prącia i odbytu.

Leczenie 

W postaci jelitowej stosuje się metronidazol, alternatywnie tynidazol, ornidazol, paromomycynę. W przypadku postaci pozajelitowej zastosowanie znajduje połączenie metronidazolu z chlorochiną.

Plasmodium spp.

Występuje w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego, w Afryce Subsaharyjskiej, Ameryce Środkowej i Południowej, Azji, Oceanii oraz na Karaibach. Zdarzają się ogniska na terenie Europy Południowej, np. w Grecji czy Turcji.

Jak można się zarazić?

Przez ukłucie zakażonego komara z rodzaju Anopheles. Możliwe są także zakażenia podczas transplantacji wątroby lub przetaczania krwi.

Objawy 

Zakażenie pasożytem wywołuje malarię, która objawia się nagłą, wysoką gorączką, dreszczami, uczuciem zimna, zlewnymi potami, bólami głowy, mięśni, osłabieniem i rozbiciem. Mogą pojawić się także nudności, wymioty, biegunka, żółtaczka, powiększenie wątroby i śledziony. W dalszej fazie choroby pojawiają się napady gorączki, co 24, 48 lub 72 godziny (w zależności od gatunku Plasmodium).

Leczenie

W malarii zastosowanie znajdują substancje takie jak: prymachina, chlorochina, meflochina, chinina, doksycyklina, atowakwon.

Jak uchronić się przed zakażeniem pasożytniczym?

• Nie jedz nieumytych warzyw i owoców.
• Pij przegotowaną lub butelkowaną wodę. W krajach, gdzie zakażenia pasożytami są częstsze, do mycia zębów wybieraj wodę butelkowaną.
• Często myj ręce lub używaj środka dezynfekcyjnego.
• Jedz posiłki w sprawdzonych miejscach.
• Stosuj środki ochrony przed owadami.
• Nie dotykaj dzikich zwierząt.