Co powoduje nadciśnienie tętnicze? Najczęstsze przyczyny

Czym jest nadciśnienie tętnicze? 

O nadciśnieniu tętniczym mówimy, gdy wartości ciśnienia skurczowego są wyższe lub równe 140 mmHg lub gdy wartości ciśnienia rozkurczowego są wyższe lub równe 90 mmHg.  

Takie wartości muszą się utrzymywać. Nadciśnieniem tętniczym nie jest sytuacja krótkotrwałego wzrostu ciśnienia, np. w wyniku stresu.  

Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego?  

W znacznej większości, bo w ponad 90% przypadków, mamy do czynienia z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym. Nie można w jego przypadku mówić o jednej przyczynie, ponieważ na jego rozwój składa się współwystępowanie czynników genetycznych i środowiskowych.  W przypadku czynników środowiskowych istnieje możliwość ich modyfikacji.  

W grupie tej znajdziemy:  

• dietę wysokosodową – Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego zaleca spożycie do 5 g soli kuchennej na dobę u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym; zwiększona podaż sodu jest czynnikiem podwyższającym ciśnienie tętnicze krwi;  
• niską aktywność fizyczną;  
• otyłość, zwłaszcza brzuszną;  
• przewlekły stres psychiczny;  
• niezbilansowaną dietę, bogatą np. w tłuszcze nasycone;  
• nadużywanie alkoholu i palenie papierosów.  

Niespełna 10% przypadków nadciśnienia tętniczego to nadciśnienie tętnicze wtórne.  

U jego źródła leżą rozmaite przyczyny, np.:  

• choroby nerek, np. zapalenia kłębuszków nerkowych; 
• choroby endokrynologiczne, np. zespół Cushinga, guzy wydzielające katecholaminy, choroby tarczycy;  
• obturacyjny bezdech senny;  
• choroby neurologiczne;  
• nadciśnienie tętnicze wywołane ciążą oraz stan przedrzucawkowy i rzucawka;  
• działanie niektórych leków, np. na przeziębienie, przeciwzapalnych (NLPZ), kortykosteroidów, kropel do nosa; 
• działanie substancji toksycznych, np. alkoholu, nikotyny, metali ciężkich.  

Rozpoznanie i leczenie nadciśnienia tętniczego 

Lekarz stawia rozpoznanie nadciśnienia tętniczego na podstawie co najmniej dwóch pomiarów wykonanych podczas co najmniej dwóch wizyt. Następnie ustala, czy nadciśnienie ma charakter pierwotny, czy wtórny. Kolejną czynnością jest ocena występujących czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz poszukiwanie ewentualnych zmian narządowych i powikłań nadciśnienia tętniczego. Leczenie ustala indywidualnie, w zależności od wyników wyżej wymienionych badań. 

U każdego pacjenta istotne znaczenie ma również postępowanie niefarmakologiczne.  

Zadbaj o: 

• redukcję masy ciała, 
• regularną aktywność fizyczną dostosowaną do wieku i stanu zdrowia, 
• dietę o obniżonej zawartości soli (maksymalnie 5-6 g na dobę), 
• ograniczenie spożywania alkoholu (mężczyźni do 20-30 g etanolu/dzień, kobiety do 10-20 g etanolu/dzień), 
• rzucenie palenia tytoniu. 

Pamiętaj również o regularnej samodzielnej kontroli ciśnienia. Pozwoli to lekarzowi ocenić skuteczność leczenia i dokonać jego ewentualnych modyfikacji. 

Przebieg i powikłania nadciśnienia tętniczego 

Nadciśnienie tętnicze przez wiele lat może nie dawać objawów. Jednak długotrwale podwyższone wartości ciśnienia uszkadzają naczynia krwionośne. Rozwijają się wówczas wolno i niezauważenie zmiany w narządach wewnętrznych.  

Może to ostatecznie prowadzić do ciężkich powikłań: 

• serca – przerost lewej komory, choroba wieńcowa, niedomykalność zastawki aortalnej, migotanie przedsionków, zawał; 
• mózgu – zmiany w naczyniach mózgowych, udar; 
• oczu – retinopatia nadciśnieniowa (uszkodzenie siatkówki), jaskra, utrata wzroku; 
• nerek – nefropatia nadciśnieniowa, niewydolność nerek wymagająca dializ. 

Odpowiednie leczenie nadciśnienia tętniczego, utrzymujące wartości ciśnienia w granicach normy, pozwala zapobiegać rozwojowi wyżej wymienionych powikłań. 

Możliwe są również sytuacje, kiedy do rozwoju powikłań dochodzi bardzo szybko w wyniku gwałtownego, wysokiego wzrostu ciśnienia tętniczego. Mogą wtedy wystąpić: krwawienie z nosa, silny ból głowy, ból w klatce piersiowej i duszność, nasilony niepokój czy zaburzenia świadomości.  

Jeśli odczuwasz takie objawy, pilnie zgłoś się po pomoc lekarską. Istnieje ryzyko encefalopatii nadciśnieniowej, udaru mózgu, zawału lub ostrej niewydolności serca czy innych stanów bezpośrednio zagrażających życiu. 

Mity o nadciśnieniu tętniczym 

Osoby młode nie chorują na nadciśnienie tętnicze?

Mit – nadciśnienie tętnicze może wystąpić w każdym wieku, nawet u dzieci.

Kawa powoduje nadciśnienie tętnicze?

Mit – wyniki badań nie wykazują związku pomiędzy piciem umiarkowanej ilości kawy a rozwojem nadciśnienia tętniczego. 

Niedosalanie posiłków oznacza, że jest w nich mało soli? 

Mit – wiele produktów spożywczych, np. ser żółty, wędliny, zawierają sól. Aby kontrolować jej ilość, zawsze czytaj etykiety produktów.

Przeczytaj również:
Zioła na nadciśnienie. Które stosować, a których unikać?