Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%
28

Objawy i skutki uszkodzenia nerwów czaszkowych

Słuchaj artykułu

Objawy uszkodzenia i dysfunkcji nerwów czaszkowych mogą być mocno zróżnicowane. Ważne, aby lekarz specjalista potrafił postawić trafną diagnozę, ponieważ będzie to miało niezwykle istotne znaczenie w późniejszej rehabilitacji logopedycznej i leczeniu neurologicznym. Jakie są objawy uszkodzeń nerwów czaszkowych? 

Objawy i skutki uszkodzenia nerwów czaszkowych

Nerwy czaszkowe w ludzkim ciele 

Wyróżnia się 12 par nerwów czaszkowych, z których każdy odgrywa istotną rolę w naszym życiu: 

  • I nerw – węchowy – powonienie, 
  • II nerw – wzrokowy – przewodzenie bodźców wzrokowych, 
  • III nerw – okoruchowy – ruchy gałki ocznej, 
  • IV nerw – bloczkowy – ruchy gałki ocznej, 
  • V nerw – trójdzielny – unerwia czuciowo powierzchnię twarzy, nosa, jamy ustnej; unerwia ruchowo mięśnie żwaczy, 
  • VI nerw – odwodzący – ruchy gałki ocznej, 
  • VII nerw – twarzowy – unerwia mięśnie mimiczne, 
  • VIII nerw – przedsionkowo-ślimakowy – przewodzi bodźce słuchowe; związany jest ze zmysłem równowagi, 
  • XI nerw – językowo-gardłowy – unerwia czuciowo ucho środkowe, łuki podniebienne, migdałki, nasadę języka, część nosową i ustną gardła; unerwia też ruchowo niektóre mięśnie gardła, 
  • X nerw – błędny – unerwia ruchowo niektóre mięśnie gardła, podniebienia i krtani; unerwia czuciowo całą krtań, część ucha zewnętrznego, a także wszystkie narządy wewnętrzne klatki piersiowej i jamy brzusznej, 
  • XI nerw – dodatkowy – unerwia niektóre mięśnie szyi i karku, 
  • XII nerw – podjęzykowy – unerwia ruchowo wszystkie mięśnie języka. 

Produkty wspierające zdrowie
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Przyczyny uszkodzenia nerwów czaszkowych 

Uszkodzenie nerwu lub nerwów może mieć różne podłoże i przyczynę. W literaturze wyróżnia się: 

  • uszkodzenia mechaniczne – najczęściej podczas wypadków komunikacyjnych, w których dochodzi np. do pęknięcia podstawy czaszki, a także w wyniku uszkodzeń tzw. jatrogennych, spowodowanych błędami lekarskimi lub błędami wynikającymi z nieprawidłowej opieki medycznej, 
  • nowotwory, 
  • choroby zakaźne (np. ucha), 
  • guzy, 
  • zatrucia, 
  • zakażenia wirusowe, 
  • choroby naczyniowe (np. w przebiegu cukrzycy, nadciśnieniu), 
  • choroby neurozwyrodnieniowe, 
  • choroby endokrynologiczne, 
  • choroby metaboliczne, 
  • pochodzenie idiopatyczne.  

Objawy uszkodzenia poszczególnych nerwów 

I – nerw węchowy 

Uszkodzenie nerwu węchowego skutkuje utratą węchu (anosmia) lub upośledzeniem powonienia, określanym fachowo mianem hyposmii. Uszkodzenie nerwu węchowego lub jego odczuwalne zaburzenia mogą wiązać się z początkiem chorób np. Alzheimera czy Parkinsona. Niewydolność I nerwu czaszkowego może być również wynikiem chorób układu oddechowego czy stosowania niektórych leków. 

II – nerw wzrokowy 

Objawy uszkodzenia nerwu wzrokowego zależą od miejsca wystąpienia uszkodzenia. W przypadku uszkodzenia nerwu wzrokowego (jego długość wynosi ok. 4,5 cm) przed skrzyżowaniem wzrokowym, występuje jednooczna ślepota, a także cząstkowe niedowidzenie. Jeżeli do uszkodzenia doszło w obrębie plamki żółtej, która odpowiada za ostrość widzenia, objawem będzie tzw. mroczek centralny, czyli pojawienie się w centrum pola widzenia czarnej plamki (mroczka). Jeśli do uszkodzenia dojdzie w promienistości wzrokowej, może wystąpić niedowidzenie połowicze (brak widzenia połowy pola widzenia w jednym lub w obu oczach) lub kwadrantowe (brak widzenia jednej czwartej pola widzenia) po stronie przeciwnej od uszkodzenia. 

III – nerw okoruchowy 

Objawami uszkodzenia nerwu okoruchowego jest poszerzona źrenica, brak reakcji źrenicy, opadająca powieka i zmiana ustawienia gałki ocznej, co powoduje podwójne widzenie. Uszkodzenie nerwu okoruchowego może skutkować porażeniem mięśni odpowiedzialnych za ruchy gałek ocznych. W tym przypadku wyróżnia się różne postaci porażenia mięśni – zewnętrzne i wewnętrzne. Pojedyncze uszkodzenia mięśni odpowiadających za ruchy gałek ocznych występują niezwykle rzadko. 

IV – nerw bloczkowy 

Uszkodzenia nerwu bloczkowego są bardzo rzadko wynikiem chorób naczyniowych. Najczęściej do jego uszkodzenia dochodzi wskutek wad wrodzonych, które mogą ujawnić się w każdym wieku, nawet w dorosłym życiu. Objawem uszkodzenia IV nerwu czaszkowego jest znaczne ograniczenie wykonania gałką oczną ruchu w dół pod skosem (nerw ten unerwia mięsień skośny górny oka). Uszkodzenie tego nerwu jest łatwe do zauważenia, bowiem gałka oczna zmienia swoje dotychczasowe ustawienie – jest nieco wyżej ustawiona niż zdrowe oko.  

V – nerw trójdzielny 

Jako że nerw trójdzielny jest największym nerwem czaszkowym, jego uszkodzenia mogą mieć szeroki zakres. W zależności od miejsca uszkodzenia jego skutki mogą znacznie różnić się od siebie. Do najczęstszych objawów uszkodzenia lekarze zaliczają różne zaburzenia czucia (np. chory nie jest w stanie określić ułożenia poszczególnych narządów artykulacyjnych, a przez to mowa może być postrzegana jako afatyczna), a także zaburzenia pracy mięśni żwaczy, mięśnia napinacza błony bębenkowej i mięśnia napinacza podniebienia. Innym objawem może być zanik odruchu rogówkowego, będącego bezwarunkowym odruchem obronnym oka (powieki się nie zamykają przy dotknięciu). Uszkodzenie nerwu trójdzielnego może skutkować zaburzonym odruchem żuchwowym

VI – nerw odwodzący 

Uszkodzenia nerwu odwodzącego są najczęstszymi uszkodzeniami związanymi z ruchem gałek ocznych. Objawem uszkodzenia jest brak ruchu lub znaczne ograniczenie ruchu oka w kierunku skroniowym. Może wystąpić zez zbieżny wraz z podwójnym widzeniem, a także odruch zwany wyrównawczym ustawieniem głowy, polegający na kierowaniu twarzy w kierunku bocznym, w stronę uszkodzenia. 

VII – nerw twarzowy 

Jeżeli do uszkodzenia nerwu dojdzie na jego obwodzie (uszkodzenia jądrowe), to wówczas następują: wiotkie porażenie mięśni mimicznych w połowie twarzy, zaburzenia smaku w przedniej części języka, suchość oka (brak łez) i języka (brak wydzielania śliny). Jeśli wynikiem uszkodzenia VII nerwu będzie niedowład mięśni mimicznych w obrębie dolnej części twarzy, dojdzie do znacznego zaburzenia artykulacji, ponieważ wyłączone zostaną mięśnie po jednej stronie. Innym objawem uszkodzenia nerwu twarzowego jest opadnięcie kącika ust, a także brak możliwości szczelnego zamknięcia warg. Zauważalna na twarzy jest asymetria. Takie uszkodzenia świadczą o uszkodzeniu ośrodkowym (nadjądrowym). 

VIII – nerw przedsionkowo-ślimakowy 

Uszkodzenia VIII nerwu czaszkowego skutkują występowaniem zaburzeń związanych ze słuchem i równowagą. Jeśli dojdzie do uszkodzenia części ślimakowej nerwu, wówczas objawem będą szumy uszne wraz z osłabieniem odbierania dźwięków lub głuchotą. W przypadku uszkodzenia części przedsionkowej nerwu zaburzona będzie równowaga, mogą pojawić się zawroty głowy, oczopląs i zaburzone (zamazane) widzenie wraz z nudnościami i wymiotami

IX – nerw językowo-gardłowy 

Uszkodzenia nerwu językowo-gardłowego związane są z naprawdę przykrymi dla chorego objawami. Oprócz zaburzeń smakowych dochodzi do zaburzeń połykania (dysfagii), co związane jest z częstszym krztuszeniem się i dużymi trudnościami w spożywaniu pokarmu. Ponadto zniesione zostają odruchy podniebienne i gardłowe, mające związek z odruchem wymiotnym. Uszkodzenia IX nerwu rzadko występuje w izolacji, częściej w towarzyszy mu uszkodzenie nerwu X i XI. 

X – nerw błędny 

Nerw błędny jest najdłuższym nerwem czaszkowym, unerwiającym wiele struktur. Jego uszkodzenie wiąże się z szerokim zakresem różnych objawów i zniesionych ważnych dla prawidłowego funkcjonowania odruchów. Do głównych objawów uszkodzenia zalicza się dysfagię (zaburzenia połykania), zniesienie odruchów wegetatywnych z układu pokarmowego, oddechowego i z obszaru serca, wystąpienie uciążliwej chrypki, porażenie podniebienia, zmiana barwy głosu czy nosowanie. Zakres objawów zależy w dużej mierze od miejsca uszkodzenia. 

XI – nerw dodatkowy 

Uszkodzenie nerwu dodatkowego może mieć miejsce w różnych lokalizacjach. Jeżeli doszło do naruszenia nerwu powyżej mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, wówczas chory nie jest w stanie obrócić głowy w zdrową stronę. Nie może też wzruszyć ramieniem. Według literatury medycznej częściej dochodzi do uszkodzenia poniżej tego mięśnia, co skutkuje opadnięciem ramienia i trudnością w jego uniesieniu powyżej linii poziomej

XII – nerw podjęzykowy 

Nerw podjęzykowy jest niezwykle ważny dla prawidłowej artykulacji, ponieważ unerwia głównie mięśnie językowe. Uszkodzenie tego nerwu ma przykre w skutkach objawy, takie jak ograniczenie ruchomości języka, zanik jego mięśni, zaburzenia pionizacji języka, zbaczanie języka, a także fascykulacje. Nieprawidłowa praca mięśni języka wpływa na jakość wymowy, która staje się zamazana, bełkotliwa i mało zrozumiała dla otoczenia. W przypadku obustronnego uszkodzenia nerwu podjęzykowego dochodzi do całkowitego zniesienia ruchów języka i niemożności komunikacji. W zależności od objawów i miejsca uszkodzenia lekarz stwierdza najczęściej zespół opuszkowy lub rzekomoopuszkowy. 

Uszkodzenia nerwów czaszkowych to bardzo szeroki temat. Mogą mieć one miejsce w różnych obszarach nerwów, skutkując skrajnymi objawami, znacznie utrudniającymi dotychczasowe życie pacjenta. 

Przeczytaj również: 
Nerwy czaszkowe – jakie są ich rodzaje?


Źródła
Zwiń
Rozwiń

Źródła: 

  1. K. Czarnik, T. Zyss, Badanie wybranych nerwów czaszkowych – ujęcie neurologopedyczne [w:] Neurolingwistyka praktyczna, nr 2, 2016, ISSN 2450-5072, 
  2. W. Kozubski, P. Liberski, Neurologia, PZWL, Warszawa 2011, wyd. I. 
Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

  1. 18 lipca 2021, 10:56
    Jan

    Czy ktoś spotkał się z tym że przy uszkodzeniu 3go nerwu wszystko wrucilio do normy??
    Ja rok po wypadku jest trochę poprawy ale od doktorów nie słyszę nic innego tylko pan poczeka jeszcze rok…..

    1. 27 marca 2023, 12:45
      Piotr

      25 lat już czekam i nie ma najmniejszej poprawy .

  2. 27 września 2021, 14:14
    Tomasz

    Czy ktoś spotkal się z uszkodzeniem nerwu 6 galki ocznej i jak przebiegała rechabilitacja

    1. 5 października 2021, 23:05
      mgr farm. Marta Grabowska
      mgr farm. Marta Grabowska

      Dzień dobry. Przy uszkodzeniu nerwu wzrokowego leczenie polega na czasowym zasłonięciu chorego oka lub noszeniu specjalistycznych okularów pryzmatycznych. Odpowiednie leczenie dla pacjenta dobiera indywidualnie lekarz okulista.

  3. 16 listopada 2021, 12:53
    Asia

    Od dwóch dni boli mnie strasznie pół szczęki górna i dolna żadne tabletki nie pomagają ponoć to nerwoból 5 . Ból nie do zniesienia, kiedy to minie

    1. 19 listopada 2021, 17:03
      mgr farm. Agnieszka Mikołajczak
      mgr farm. Agnieszka Mikołajczak

      Dzień dobry, nerwoból może mieć różną długość trwania. W terapii neuralgii najskuteczniejsze są leki przeciwpadaczkowe, proszę skonsultować się z lekarzem w celu doboru terapii.

  4. 14 lipca 2022, 07:21
    Ela

    Dzień dobry,
    Mam pytanie czy przy uszkodzeniu nerwu XII podjezykowego może być jeszcze taki obiaw że pacjent nie mówi tak jakby był sparaliżowany i nie mówi w ogóle nie może przełykać do końca zamknąć ust i mieć problem z opruznianiem nosa ?
    Czy takie uszkodzenie jest odwracalne ? Jakie jest leczenie ?
    Bardzo proszę o odpowiedź

    1. 15 lipca 2022, 10:55
      mgr farm. Agnieszka Działo
      mgr farm. Agnieszka Działo

      Dzień dobry, jeżeli nerw uszkodzony jest obustronnie, może dochodzić do całkowitej niemożności poruszania językiem, a w dalszej kolejności również do zaniku mięśni języka i tym samym utraty zdolności mowy. Zazwyczaj izolowane, jednostronne uszkodzenie nerwu XII nie powoduje trudności w połykaniu. Jeżeli takowe jest obserwowane, to najprawdopodobniej uszkodzenie jest obustronne, dlatego objawy są bardziej uciążliwe lub wręcz uniemożliwiają funkcjonowanie. Do uszkodzenia tego nerwu najczęściej dochodzi wraz z uszkodzeniem nerwów: IX i X. Osłabienie siły mięśni żwaczy i ust objawia się trudnościami w poruszaniu żuchwą, zamykaniu warg oraz utrzymaniu ich w zamknięciu. Często następstwa uszkodzeń nerwu są odwracalne. Dobór leków, zajęcia z logopedą, fizjoterapia i masaże mogą dać pozytywne efekty. Czasami stosuje się stymulację nerwu polegającą na ucisku tkanek miękkich, co zwiększa ruchomość i uwalnia od bólu oraz może przyczynić się do regeneracji i odzyskania funkcji. O skuteczności terapii decyduje umiejscowienie uszkodzenia nerwu, jego stopień, czas jaki upłynął od uszkodzenia oraz zaangażowanie pacjenta. Dlatego do pełnej diagnostyki niezbędna jest konsultacja z lekarzem, logopedą oraz fizjoterapeutą.

  5. 5 sierpnia 2022, 21:47
    Monika

    Dziś dowiedziałam się że syn 16 lat ma porażenie VI nerwu jak się leczy jak do tego doszło

    1. 8 sierpnia 2022, 16:09
      mgr farm. Agnieszka Działo
      mgr farm. Agnieszka Działo

      Dzień dobry, porażenie nerwu VI często ma podłoże genetyczne i objawia się zezem lub podwójnym widzeniem i wówczas leczenie opiera się na doborze specjalnych okularów lub przesłanianiu jednego oka. Jeżeli do uszkodzenia nerwu VI dochodzi w późniejszym wieku, można wyszczególnić inne czynniki, tj.: wzrost ciśnienia śródczaszkowego (guzy, tętniaki), zaburzenia naczyniowe (niedokrwienia) i złamania podstawy czaszki. U dzieci przyczynami bywają glejaki pnia mózgu oraz choroby wirusowe i zapalne. Spory odsetek uszkodzeń wiąże się też z rozwojem nadciśnienia i cukrzycy. Czasami nie udaje się ustalić konkretnej przyczyny, jednak ze względu na ich mnogość pełną diagnostyką oraz leczeniem powinien zająć się lekarz – na podstawie przeprowadzonych badań. Jeżeli objawy nie pojawiły się nagle, to najprawdopodobniej lekarz dobierze odpowiedni sposób niwelowania objawów porażenia.

  6. 27 marca 2023, 12:43
    Piotr

    Jeśli uszkodzonego nerwu oka nie da sie naprawić to czy można w jakiś sposób usprawnić gałkę oczną żeby się lepiej poruszała w oczodole ?

    1. 28 marca 2023, 11:44
      mgr farm. Marta Junowicz
      mgr farm. Marta Junowicz

      Warto skorzystać z pomocy optometrysty, który zajmuje się rehabilitacją wzroku, także u osób z uszkodzonym nerwem wzrokowym.

  7. 27 marca 2023, 12:47
    Piotr

    Mam jeszcze pytanie , czy można sprawdzić za pomocą jakieś aparatury wszystkie nerwy czaszkowe, czy nie są uszkodzone. Proszę jakiegoś fachowca o odpowiedź

    1. 28 marca 2023, 11:45
      mgr farm. Marta Junowicz
      mgr farm. Marta Junowicz

      Zachęcam do zapoznania się z artykułem https://gemini.pl/poradnik/artykul/badanie-nerwow-czaszkowych-na-czym-polega/. Odnośnie aparatury to MRI uwidacznia nerwy czaszkowe, ale zasadność wykonania tego badania w diagnostyce uszkodzeń trzeba omówić z neurologiem.

  8. 3 kwietnia 2023, 22:48
    Piotr

    Chodzi mi o Nerw Przedsionkowo ślimakwy gdzie z tym się zgłosic do kogo
    Bo jak mówię swojemu neurologowi to rozkłada ręce .choruje na polimeropatię uszkodzenie obwodowe układu.

    1. 4 kwietnia 2023, 10:12
      mgr farm. Marta Grabowska
      mgr farm. Marta Grabowska

      Lekarzem, który zajmuje się leczeniem uszkodzeń nerwowych, jest neurolog. Być może powinien się Pan skonsultować z innym specjalistą z tej dziedziny.

  9. 27 kwietnia 2023, 14:05
    Monika

    Dzień dobry, syn 18 lat, po peracji usunięciu guza móżdżku 3 lata temu i od tej pory w wyniku porażenia nerwu czaszkowego VI ma diplopię obuoczną i oczopląs. Zasłania naprzemiennie raz jedno, raz drugie oko zaślepką. Przebył operację skrócenia mięśnia odwodzącego w jednym oku lecz niewiele to pomogło. Czy jest jeszcze jakaś szansa na to aby kiedyś mógł normalnie widzieć?
    Pozdrawiam.

    1. 28 kwietnia 2023, 11:37
      mgr farm. Marta Junowicz
      mgr farm. Marta Junowicz

      Dzień dobry, z tym pytaniem powinna się Pani skierować do lekarza – neurologa lub okulisty.

  10. 1 listopada 2023, 19:01
    Wera

    Od czego może piec koniuszek języka i dolna warga ?

    1. 2 listopada 2023, 09:46
      mgr farm. Marta Junowicz
      mgr farm. Marta Junowicz

      Najczęściej tego typu objawy pojawiają się po spożyciu jakiegoś drażniącego produktu (bardzo kwaśnego lub pikantnego). Takie pieczenie może być również manifestacją łagodnej alergii pokarmowej lub np. na składnik pasty do zębów. Kolejną możliwością jest nadwrażliwość czuciowa czy inne zaburzenia neurologiczne.

  11. 18 grudnia 2023, 21:00
    Monika

    Witam, jestem po urazie łuku brwiowego od miesiąca miałam krwiaka podczepcowego 12 mm. Od tamtej pory nie pomogę podnieść brwi w miejscu uszkodzenia. Ruszam nią jeśli chodzi o marszczenie w dol jednak nie mogę podnieść do góry. Do jakiego lekarza powinnam się z tym wybrać czy to odwracalne , dodam ze górna powieka jest lekko spuchnięta wciąż i na łukiem brwiowym wciąż mam małego guza

    1. 19 grudnia 2023, 09:24
      mgr farm. Marta Grabowska
      mgr farm. Marta Grabowska

      Myślę, że odpowiednim lekarzem będzie chirurg albo neurolog. Skierowanie do tych specjalistów otrzyma Pani od lekarza rodzinnego.

  12. 29 stycznia 2024, 07:23
    Aneta

    Mam problem z węchem od kilkunastu lat, w tej chwili nie czuje już nic, miałam czyszczone zatoki rok temu, problem dalej jest, po wprowadzeniu sterydu węch wraca ale kilka tygodni po leczeniu znowu zanika. Jak można to leczyć, na TK nic nie wyszło, w środę idę na kolejne.

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę