Rak szyjki macicy. Jak rozpoznać objawy?

Jak wygląda rak szyjki macicy? 

Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy tego żeńskiego narządu rodnego.

W Polsce na raka szyjki macicy choruje około 2500 kobiet rocznie, z czego połowa z nich umiera. Ryzyko choroby wzrasta wraz z wiekiem, najczęściej diagnozuje się ją u kobiet 45-65 lat. Warto jednak pamiętać, że zachorować mogą również dużo młodsze kobiety.  

Najczęściej diagnozowany jest rak płaskonabłonkowy szyjki macicy. Stanowi on 80% wszystkich nowotworów złośliwych, które dotykają szyjki macicy.  

Rak szyjki macicy może rosnąć w postaci guza i stopniowo wypełniać światło pochwy albo naciekać szyjkę macicy i rozrastać się w głąb tkanek miednicy. Początkowo rozwija się bezobjawowo i nie jest widoczny gołym okiem. W zaawansowanych stadiach może przybrać postać owrzodzeń, guzowatych zmian lub nieregularnych narośli na szyjce macicy, które mogą krwawić i powodować ból. W badaniu kolposkopowym, podczas którego nabłonek szyjki macicy jest powiększony nawet 15-krotnie, lekarz może dostrzec zmienione obszary. 

Czy rak szyjki macicy jest widoczny na USG? 

USG dopochwowe lekarz ginekolog wykonuje podczas rutynowej wizyty. Nie jest to jednak badanie, które rozpoznaje raka szyjki macicy. Może ono wskazać pewne nieprawidłowości, ale diagnozę można postawić dopiero po wykonaniu badania cytologicznego i histopatologicznego. 

Co wywołuje raka szyjki macicy?  

Do najczęstszych przyczyn rozwoju raka szyjki macicy należy zakażenie wirusem HPV. Wirus ten jest przenoszony głównie poprzez kontakty seksualne. Wirus HPV ma ponad 100 podtypów. Za najniebezpieczniejsze uznaje się HPV16 i HPV18, które są odpowiedzialne za rozwój około 70-80% przypadków raka szyjki macicy.  

Do innych czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy zalicza się:  

• palenie papierosów,  
• wiek powyżej 45 lat,  
• wieloletnie stosowanie środków antykoncepcyjnych,  
• obniżenie odporności, także to spowodowane stosowaniem leków,  
• zakażenia układu płciowego,  
• niedobory witaminy C. 

Objawy raka szyjki macicy  

We wczesnym etapie choroby nie występują jednoznaczne objawy, dlatego nowotwór ten jest tak trudno rozpoznawalny.   

Objawy mogące świadczyć o raku szyjki macicy to: 

• krwawienia pojawiające się między regularnymi krwawieniami miesiączkowymi,  
• krwawienie miesięczne, które trwa dłużej lub jest bardziej obfite niż zazwyczaj,  
• krwawienia występujące po stosunku, badaniu ginekologicznym, prysznicu,  
• krwawienia występujące po menopauzie,  
• ból podczas stosunku,  
• ból w podbrzuszu,  
• obfite upławy z pochwy.  

Rak szyjki macicy – diagnostyka 

Podstawowym badaniem używanym do diagnostyki raka szyjki macicy jest cytologia (pobranie komórek z tarczy i kanału szyjki macicy). Pierwszą cytologię należy wykonać po 18. roku życia lub niedługo po pierwszym stosunku seksualnym. Kolejne badanie powinno być wykonywane co najmniej raz na 3 lata, a w przypadku zagrożenia genetycznego nawet co 6 miesięcy. 

Kolejnym badaniem jest kolposkopia, która jest zlecana, gdy cytologia wykaże pewne nieprawidłowości. Jest to badanie, w którym lekarz dokładnie ogląda szyjkę macicy pod powiększeniem oraz pobiera wycinek do badania histopatologicznego. Badanie to umożliwia rozpoznanie raka, a także stopnia jego zaawansowania.  

W bardziej zaawansowanych przypadkach lekarz zleca rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową, aby sprawdzić, czy nowotwór nie dał przerzutów do innych narządów.  

Rak szyjki macicy – rokowania 

Podobnie jak w przypadku innych chorób nowotworowych, wcześnie wykryty rak szyjki macicy daje dobre rokowania. Ważnym czynnikiem są choroby współistniejące oraz obecność przerzutów do innych narządów.

Wcześnie wykryta choroba, w I stadium i bez przerzutów, jest wyleczalna w około 90% przypadków.

Niestety zajęcie węzłów chłonnych znacznie obniża rokowania. Najcięższe stadium choroby (IV) przeżywa około 10% zdiagnozowanych kobiet. Dane te wskazują, jak ważne są profilaktyka i regularne badania.  

Rak szyjki macicy – leczenie 

Wybór metody leczenia zależy od kilku czynników, m.in.: 

• stopnia zaawansowania choroby, 
• pojawienia się przerzutów do innych narządów, 
• ogólnego stanu zdrowia i chorób współistniejących, 
• planów rozrodczych, 
• wieku pacjentki. 

Zazwyczaj łączy się kilka metod, aby zwiększyć szansę na całkowite wyleczenie raka szyjki macicy. Stosowane są metody chirurgiczne, radiologiczne i chemioterapeutyczne.  

Rak szyjki macicy – szczepienie 

Jednym z działań profilaktycznych, jakie możemy podjąć, aby uchronić się przez rakiem szyjki macicy, jest szczepienie przeciwko wirusowi HPV. Wirus HPV jest w głównej mierze odpowiedzialny za zachorowanie na raka szyjki macicy.  

W Polsce szczepienie to jest szczepieniem zalecanym. Bezpłatnie można zaszczepić dzieci po ukończeniu 9. roku życia oraz młodzież do lat 18. Szczepionka jest dostępna z 50% refundacją dla osób powyżej 18. roku życia, zgodnie ze wskazaniami.  

Jak wskazują badania z innych państw, szczepienie przeciwko wirusowi HPV w znacznym stopniu ogranicza zachorowalność na raka szyjki macicy. Dane z Anglii wskazują, że liczba zakażeń wirusem HPV spadła o 86% wśród młodych kobiet w wieku od 16 do 21 lat.  

Czy szczepić chłopców przeciwko HPV? 

Wirus HPV jest odpowiedzialny nie tylko za rozwój raka szyjki macicy, ale także za nowotwory głowy, szyi, odbytu, prącia. Ponadto zaszczepieni mężczyźni pośrednio chronią swoje partnerki przez zakażeniem wirusem HPV.

W Polsce szczepienia przeciwko HPV są refundowane zarówno dla dziewczynek, jak i chłopców.