Rozejście mięśnia prostego brzucha – jak je zniwelować?

Funkcja mięśni brzucha 

Mięśnie ściany jamy brzusznej stanowią podstawową ochronę dla narządów wewnętrznych oraz pełnią ważną funkcję posturalną, stabilizując odcinek lędźwiowy kręgosłupa i miednicę. Mają też istotny wkład w proces oddychania, umożliwiając uniesienie przepony podczas fazy wydechowej. Uczestniczą także w ruchach zgięcia i rotacji tułowia. W warunkach fizjologicznych harmonijna współpraca mięśni brzucha dba o optymalną postawę ciała, oddech i silne dno miednicy. Układ włókien mięśniowych ulega jednak zmianie podczas ciąży, gdy rozszerzająca się macica przyczynia się do rozciągnięcia mięśnia prostego brzucha i oddalenia jego przyczepów. Przekłada się to na spadek siły mięśniowej, ale stanowi rozsądną odpowiedź organizmu na potrzebę przestrzeni u rosnącego dziecka. W związku z tym rozejścia kresy różnego stopnia pojawiają się u wszystkich kobiet w ostatnich tygodniach ciąży i większość z nich w ciągu roku po porodzie samoistnie wraca do stanu sprzed ciąży.  

Rozejście mięśnia prostego brzucha – przyczyny 

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czemu u niektórych kobiet dochodzi do przetrwałego rozejścia mięśni brzucha, wiadomo jednak, że samo noszenie dziecka w pierwszych tygodniach po porodzie jest sporym obciążeniem, zwłaszcza kiedy ściana brzucha nie wróciła jeszcze do swojej funkcji.  

Do rozstępu mięśnia prostego dodatkowo predysponują:  

• późny wiek rodzącej,  
• ciąża mnoga,  
• liczne ciąże,  
• wysoka masa urodzeniowa dziecka,  
• cięcie cesarskie,  
• nieprawidłowa albo przedwcześnie podjęta aktywność fizyczna. 

Rozejście mięśni brzucha – diagnostyka 

Fizjologicznie odstęp pomiędzy płatami mięśnia prostego brzucha jest różny na różnej wysokości, a z wiekiem oraz po porodzie ulega zwiększeniu, co uznawane jest za normę, jeśli mięśnie brzucha odzyskały pełną funkcję.  

Za prawidłowe wartości uznaje się: 

• na wysokości wyrostka mieczykowatego: 7-12/15 mm, 
• 3 cm powyżej pępka: 13-20/22 mm, 
• 2 cm poniżej pępka: 8-14/16 mm. 

Nie ma jednoznacznie określonych szacunkowych wartości, przy których możemy mówić o rozejściu mięśni prostych. Na postawienie diagnozy będzie mieć wpływ całościowa ocena postawy pacjenta, wzorca oddechowego, napięć mięśniowych oraz ocena kresy białej podczas napięcia. Miarodajnym i pomocnym badaniem diagnostycznym jest także USG jamy brzusznej.  

Do rozejścia mięśnia prostego może dojść na różnych jego poziomach, najczęściej spotykane odmiany to: 

• otwarcie w części środkowej (wokół pępka), 
• otwarcie w części nadpępkowej, 
• otwarcie w części podpępkowej, 
• pełne otwarcie na całej długości mięśnia. 

Rozejście mięśnia prostego brzucha – ćwiczenia 

Widoczne rozejście mięśnia prostego połączone z osłabieniem mięśni brzucha powinno być każdorazowo konsultowane z lekarzem lub fizjoterapeutą. Odpowiednio dobrana fizjoterapia pozwala znormalizować napięcie w jamie brzusznej, zmniejszyć dolegliwości bólowe w trzewiach oraz przywrócić symetryczny wygląd i elastyczność mięśni brzucha. W procesie terapeutycznym szczególnie ważne jest przywrócenie prawidłowego wzorca oddechowego oraz aktywacja i synchronizacja pracy mięśni brzucha.  

Najczęściej zalecane ćwiczenia przy DRA: 

1. Ćwiczenia aktywizacji mięśnia poprzecznego brzucha w pozycji leżenia przodem i klęku podpartego – wdech – napełnianie brzucha powietrzem, wydech – spuszczanie powietrza z brzucha i przyciąganie pępka do kręgosłupa. 
2. Pół-deska – wznos tułowia z pozycji leżenia przodem do podporu na łokciach i kolanach. 
3. Deska bokiem – wznos tułowia w podporze bocznym o kolanach zgiętych. 
4. Kołysanie miednicą w przód i w tył, w każdej pozycji ciała.

Aby trening przyniósł pożądany efekt, ćwiczenia powinny być wykonywane nie rzadziej niż 3 razy w tygodniu przez okres minimum 3 miesięcy. Nie wskazane jest noszenie pasów poporodowych, ponieważ przyczyniają się one do nieprawidłowej pracy mięśni brzucha i w efekcie mogą pogłębić problem rozejścia.

Metody wspomagające

Bardzo często fizjoterapeuci w celu wspomagania efektów ćwiczeń wykorzystują kinesiotaping. Te znane i lubiane plastry powodują zwiększenie przestrzeni pomiędzy skórą a powiezią, dzięki czemu poprawia się przepływ krwi i limfy, wzrasta napięcie tkanek, a w rezultacie przyspiesza się ich regeneracja. Pierwsze aplikacje powinien wykonywać przeszkolony specjalista, następnie można nauczyć się techniki ich naklejania i stosować plastry samodzielnie w domu.

W celu uzyskania poprawy wyglądu i kondycji skóry można stosować żele na bazie silikonu lub kolagenu albo maści na blizny, które przyspieszają przebudowę komórkową i mogą zmniejszyć widoczność powstałych rozstępów.

Źródła: 

• A. Michalska, W. Rokita, D. Wolder, and J. Pogorzelska, “Diastasis recti abdominis — a review of treatment methods,” vol. 89, no. 2, pp. 97–101, 2018. 
• S. L. Gluppe, G. Hilde, M. K. Tennfjord, M. E. Engh, and K. Bø, “Effect of a Postpartum Training Program on the Prevalence of Diastasis Recti Abdominis in Postpartum Primiparous Women: A Randomized Controlled Trial.,” Phys. Ther., vol. 98, no. 4, pp. 260–268, 2018. 
• D. M. Małgorzata Jachacz-Łopata, Rozejście mięśnia prostego brzucha. Terapia kompleksowa. 2019.