Wirus Nipah – czy grozi nam kolejna pandemia?

Czym jest wirus Nipah? 

Wirus Nipah to paramyksowirus należący do rodzaju Henipavirus. Rodzina paramyksowirusów jest nam dobrze znana, ponieważ wirusy odry, świnki i różyczki także należą do tej rodziny. Przenoszony jest przez kontakt międzyludzki, zwierzęta, a także nietoperze owocożerne Pteropus występujące na terenie Australii, Afryki, Azji oraz Oceanii. Wirus ten pierwszy raz pojawił się w mieście Ipoh (Malezja) w 1998 roku. Nieco później wywołał epidemie w Bangladeszu, a także w Indiach, na skutek spożywania przez ludzi skażonego soku palmy daktylowej. Nipah jest w stanie zainfekować zarówno człowieka, jak i zwierzęta, wywołując chorobę Nipah. Badania wykazały, iż okres inkubacji wirusa waha się od 4 dni do 2 miesięcy. Zdecydowana większość (ponad 90% przypadków) ludzi pierwsze objawy choroby odczuła w mniej niż dwa tygodnie po infekcji. 

Czym jest choroba Nipah? 

Choroba Nipah to infekcja wirusowa wywołana przez wirusa Nipah. Jej główne objawy to: 

• gorączka, 
• ból głowy, 
• zawroty głowy, 
• senność, 
• wymioty, 
• kaszel, 
• płytki oddech, 
• zdezorientowanie. 

Niestety, wskutek choroby Nipah często dochodzi do ciężkiego zapalenia mózgu. Wiele pacjentów wykazuje szereg dysfunkcji mózgowych takich jak obniżony poziom świadomości, błędne odruchy źrenic oraz drgawki. Wirus Nipah może wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a także rozlane zapalenie mózgu. Unikalną cechą patogenu jest zdolność do nawrotów choroby – stwierdzono przypadki wystąpienia zapalenia mózgu kilka miesięcy lub lat po infekcji. Spośród 160 przebadanych przypadków tej choroby 12 osób zostało dotkniętych nawracającymi objawami zapalenia. Najdłużej stwierdzonym opóźnieniem wystąpienia zapalenia mózgu jest przypadek aż 11 lat po infekcji. Wirus Nipah może wywołać także szereg innych objawów takich jak: 

• depresja, 
• zmiany osobowości, 
• deficyty uwagi, 
• deficyty pamięci. 

Badania przeprowadzone na 22 pacjentach, którzy przeżyli tę chorobę, wykazały, iż 1/3 z nich została dotknięta zaburzeniami neurologicznymi lub poznawczymi. Prawie wszyscy badani pacjenci mieli zespół chronicznego zmęczenia, a połowa z nich – zaburzenia behawioralne i zmiany neuropsychiatryczne. Naukowcy znają także przypadki bezobjawowych infekcji tym wirusem. 

Jak rozpoznać chorobę? 

• Rozpoznanie choroby na podstawie samych objawów klinicznych jest niemożliwe.  
• Wirus Nipah wywołuje objawy, które mogą być bardzo podobne do innych wirusów, a także do bakterii i grzybów.  
• Podejrzenie choroby może nastąpić, gdy przebywaliśmy na terenie występowania zakażeń.  
• Potwierdzenie choroby Nipah następuje dopiero po badaniach laboratoryjnych. Badamy występowanie materiału genetycznego wirusa w próbce. Próbką może być krew, mocz, a także wymaz z nosa i gardła. RNA wirusa wykrywane jest za pomocą metody RT-PCR. 
• W nieco późniejszym okresie możliwe są badania krwi pod kątem przeciwciał wytworzonych po infekcji Nipah.  
• Dodatkowo możliwe są także badania obrazowe układu nerwowego (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny).  
• Jeżeli przebywaliśmy na terenach dotkniętych przypadkami Nipah, a także odczuwamy objawy mogące potencjalnie podejrzewać zakażenie, konieczna jest pilna konsultacja z lekarzem w celu wykonania pełnej diagnostyki oraz leczenia zaburzeń wywołanych chorobą Nipah. 

Jak zapobiegać zarażeniu wirusem Nipah? 

• Dużym zagrożeniem w miejscach występowania choroby jest picie surowego soku palmowego, który może być zanieczyszczony odchodami zarażonych nietoperzy. 
• Jedzenie owoców, a także picie wody zainfekowanej przez nietoperze to także bardzo duże ryzyko zarażenia.  
• Warto korzystać z napojów ze szczelną pokrywą. 
• Należy zachować wszelkie środki ostrożności takie jak częste mycie i dezynfekcja rąk. 

Leczenie choroby Nipah 

Niestety, obecnie nie ma skutecznej metody leczenia tej choroby. Podstawą jest opieka wspomagająca. Wstępne wyniki badań wskazują, iż skuteczność mogą wykazać leki, takie jak: 

• rybawiryna, 
• acyklowir, 
• fawipirawir, 
• remdesiwir, 
• chlorochina. 

Ogniska wirusa Nipah – gdzie należy zachować szczególną ostrożność? 

Zachowaj szczególną ostrożność, podróżując w następujące miejsca: 

• Malezja, 
• Singapur, 
• Bangladesz, 
• Indie. 

Czy grozi nam kolejna epidemia? 

Wirus Nipah jest bardzo niebezpiecznym wirusem. Poziom śmiertelności jest na wysokim poziomie. Dodatkowo wirus ten charakteryzuje się dość długim okresem wylęgania, który znacznie zwiększa ryzyko przenoszenia się infekcji pomiędzy ludźmi. Nipah może także mutować, co potencjalnie stwarza ryzyko powstania jeszcze silniejszego patogenu. Niemniej jednak brak jest jakiegokolwiek większego łańcucha przenoszenia infekcji, a więc obecnie nie istnieje duże ryzyko pandemii spowodowanej tym wirusem.  

Kolejne pandemie (być może tak nasilone jak obecnie trwająca pandemia SARS-CoV-2) są według naukowców nieuniknione. Bardzo duża część znanych nam wirusów jest w stanie infekować człowieka, wywołując różnorodne objawy chorobowe. W dodatku zmiany środowiskowe i populacyjne, takie jak ocieplenie klimatu czy też zasiedlanie przez człowieka terenów dotychczas niezamieszkałych, znacznie zwiększają ryzyko kolejnych pandemii w przyszłości.