Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych – jak je leczyć?

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych – przyczyny 

Do powstania każdego typu zakrzepicy prowadzi współwystępowanie czynników uspasabiających do zainicjowania wykrzepiania wewnątrz naczynia. Należą do nich: 

• zwolnienie przepływu krwi, 
• uszkodzenie ściany naczyniowej, 
• przewaga czynników prozakrzepowych. 

Są to pojęcia brzmiące enigmatycznie – co one oznaczają w praktyce? W jakich sytuacjach może rozwinąć się choroba? W większości przypadków zapalenie rozwija się samoistnie, bez konkretnej przyczyny. Istnieją jednak sytuacje zwiększające ryzyko: 

• długotrwała podróż w pozycji siedzącej, 
• upały, 
• ciąża, 
• uraz okolicy naczynia, 
• podanie czynnika drażniącego do naczynia, 
• długotrwałe utrzymywanie cewnika donaczyniowego. 

Ponadto, co bardzo istotne, w prawie 90% przypadków proces dotyczy naczyń już zmienionych patologicznie – żylaków. W ich świetle na skutek jego poszerzenia przepływ krwi zwalnia, a ściana poddawana nieprawidłowym naprężeniom ulega uszkodzeniu, co stwarza warunki do nieprawidłowego wykrzepiania.  

Na czym polega zakrzepowe zapalenie żył? 

Zakrzepowe zapalenie żył rozpoczyna się od miejscowego zainicjowania procesu krzepnięcia w naczyniu, nieprawidłowego, a więc niezwiązanego z przerwaniem jego ciągłości i tamowaniem krwawienia. Formujący się zakrzep lokalizuje się w świetle naczynia, a powiększając się, działa drażniąco na jego ścianę. W podrażnionej ścianie naczynia rozpoczyna się reakcja zapalna. Może ona ograniczyć się do ściany naczynia lub rozszerzać dalej na sąsiadujące z nim tkanki, takie jak skóra, nerwy czy naczynia chłonne.  

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych – objawy 

Objawy zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych to: 

• miejscowy ograniczony obrzęk, 
• zlokalizowane dolegliwości bólowe, 
• zaczerwienienie okolicy miejsca zapalenia, 
• wyczuwalne na przebiegu naczynia zgrubienie, 
• rzadko podwyższenie temperatury ciała (gorączka występuje w ropnej postaci zapalenia). 

Postaci zakrzepicy żył powierzchownych

Jak wspomniano wcześniej, choroba powstaje najczęściej w obrębie naczyń zmienionych żylakowo, niekiedy bez przyczyny, innym razem w wyniku działania czynników zewnętrznych. Jest to postać zwykle łagodna, w większości przypadków samoograniczająca i niepowodująca zagrażających życiu powikłań. W jej leczeniu wystarczająca jest terapia przeciwzapalna i przeciwbólowa z pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych.  

Istnieją jednak sytuacje szczególne: 

• Jeśli zakrzepica powstaje w naczyniach kończyn dolnych, lekarz ocenia wskazania do wykonania USG. Pozwala ono ustalić wielkość zmiany i jej dokładną lokalizację, a także ewentualne współistnienie zakrzepicy żył głębokich. Dane te dają podstawę do ustalenia odpowiedniego leczenia. W przypadkach obarczonych dużym ryzykiem przejścia procesu do układu żył głębokich stosuje się leczenie za pomocą podskórnych wstrzyknięć heparyny drobnocząsteczkowej. 
• Zakrzepica powstająca w przebiegu utrzymywania w żyle cewnika donaczyniowego wymaga w pierwszej kolejności usunięcia wkłucia. Należy ponadto ocenić miejsce pod względem lokalizacji i rozległości zakrzepicy. W łagodnych przypadkach wystarcza miejscowe stosowanie heparyn i środków przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych. Gdy zakrzepica umiejscowiona jest w odcinkach bliższych kończyn, np. powyżej łokcia, lub objawy przedłużają się, konieczne może okazać się pogłębienie diagnostyki i podawanie heparyn w formie systemowej.  
• Ropne zakrzepowe zapalenie żył przebiega z bakteriemią, czyli obecnością bakterii w krwiobiegu, pomimo stosowania prawidłowej antybiotykoterapii u osoby z cewnikiem donaczyniowym. Usunięty cewnik należy poddać badaniom mikrobiologicznym i dobrać stosowny lek przeciwdrobnoustrojowy, zależnie od uzyskanego antybiogramu. W niektórych przypadkach zachodzi konieczność postępowania chirurgicznego. 
• Nawracające i wędrujące zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych to postaci, które mogą sugerować obecność w organizmie nowotworu złośliwego. Ich rozpoznanie stanowi wskazanie do pogłębionej diagnostyki onkologicznej. 

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych to w większości przypadków łagodne schorzenie zajmujące naczynia zmienione żylakowo. Nie należy go jednak lekceważyć, a ocenę wskazań do pogłębionej diagnostyki i wybór leczenia powinno się każdorazowo pozostawić lekarzowi.