Pokrzywa zwyczajna i jej nadzwyczajne właściwości
W ostatnich czasach zainteresowanie pokrzywą wśród społeczeństwa rośnie ze względu na duży potencjał leczniczy. Pokrzywa zwyczajna należy do rodziny pokrzywowatych i nazywa się ją również pokrzywą dwupienną, wielką czy parzącą. Pokryta jest parzącymi włoskami i posiada unoszącą się ku górze nieparzystą łodygę. Czas kwitnienia pokrzywy trwa od czerwca do października. Ciekawostką jest to, że w pokrzywie występują kwiatostany męskie i żeńskie, które rozróżnia się budową. Pokrzywa, podobnie jak chwast, rośnie w pobliżu domów, polan, pastwisk, czy na zaroślach i terenach w pobliżu jezior i rzek. Jakie właściwości i zastosowanie ma ta zwykła-niezwykła roślina?
Dlaczego pokrzywa jest tak cenną rośliną?
Tajemnica pokrzywy tkwi w budowie i składzie chemicznym, co czyni ją cennym źródłem substancji biologicznie czynnych. Zawiera w swoim składzie bardzo dużo witamin, minerałów oraz innych związków organicznych. Ponadto, zawiera sporą ilość witaminy C, a jej nasiona są źródłem wielonienasyconych, jednonienasyconych i nasyconych kwasów tłuszczowych, z przewagą kwasu linolowego i oleinowego. Powszechnie uważa się, że substancje zawarte w składzie pokrzywy mogą stanowić źródło niedoborowych składników w organizmie ludzkim.
Pokrzywę wykorzystuje się zarówno w celach leczniczych, konsumpcyjnych, jak i kosmetycznych. W celach leczniczych korzysta się z liści, które zbierane są przed kwitnieniem, z korzeni lub łodygi pokrzywy. Poniższa tabela przedstawia rozkład wartości odżywczych, które zawarte są w liściach, łodydze i korzeniach wraz z włoskami parzącymi.
Grupa związków biologicznie czynnych | Zidentyfikowane związki |
Witaminy | C, B2, K, B5, izomery tokoferolu |
Kwasy organiczne | Ursolowy, oleanolowy, hydroksybenzoesowy, kawowy, ferulowy, kumarowy, chinowy, węglowy itd. |
Karotenoidy | Karoten, ksantofil, likopen, luteina |
Kwasy tłuszczowe | Linolowy, linolenowy |
Flawonoidy | Rutyna, glikozydy, kwercetyna, izoramnetyna, glikozyd kwercetyny, amentoflawon |
Garbniki | taniny |
Związki organiczne | Ceramidy, chlorofil, izolektyny, skopoletyna, eskuletyna, sfingozyna, tri terpeny, histamina, serotonina |
Sterole | Fitosterole, sitosterole, b- sitosterole, |
Sacharydy | Glukan, glukogalakturoniany, arabinogalaktany |
Oprócz powyższego, pokrzywa zawiera mnóstwo minerałów takich jak: mangan, żelazo, miedź, cynk, selen, magnez, wapń, krzem itd.
Właściwości i zastosowanie pokrzywy
Pokrzywa zwyczajna posiada wiele drogocennych właściwości. Oto kilka z nich:
- Stosuje się ją na przykład w leczeniu chorób alergicznych, ponieważ zawiera między innymi pochodne tyrozyny, które wykazują działanie przeciwhistaminowe. W badaniach in vitro potwierdzono, że ekstrakt z tej rośliny hamuje aktywność enzymów kilku reakcji zapalnych, które powodują alergię sezonową.
- Liofilizowany preparat z pokrzywy zwyczajnej wpływa na zmniejszenie symptomów nieżytu nosa.
- Wyciąg z korzenia zawiera inhibitory elastazy leukocytowej, cyklooksygenazy i 5-lipooksygenazy, co wpływa na działanie przeciwzapalne.
- Ekstrakt z pokrzywy może zapewnić tymczasową ulgę w bólach reumatoidalnych.
- Pokrzywa wykazuje właściwości antyoksydacyjne, bowiem ekstrakt powoduje wzrost całkowitej liczby przeciwutleniaczy, które z kolei hamują wzrost wolnych rodników, wywołujących choroby nowotworowe. Właściwość ta jest prawdopodobnie spowodowana dużą zawartością związków fenolowych.
- Pokrzywę stosować można przy chorobach sercowo-naczyniowych. Preparaty z korzeni i kłączy pokrzywy obniżają poziom cholesterolu, lipidów, a także lipidów we krwi.
- Roślina ta wpływa na zwiększenie wydzielania insuliny, co jest pomocne przy leczeniu cukrzycy. Zawarty w roślinie ekstrakt alkoholowy powoduje wzrost zużycia glukozy przez komórki mięśni poprzez podwyższanie wrażliwości na insulinę lub przez zużycie glukozy.
- Kolejną właściwością pokrzywy jest wzmaganie diurezy wodnej, dzięki której można stosować ją przy problemach związanych z oddawaniem moczu.
- Pokrzywa może okazać się pomocna u osób zmagających się z trądzikiem, bowiem wykazuje ona właściwości przeciwbakteryjne.
Właściwości antynowotworowe pokrzywy
Alkoholowy wyciąg z pokrzywy stosowany jest w Europie przy leczeniu raka prostaty. Działanie antynowotworowe wynika ze zdolności fitoestrogenów do obniżenia stężenia globulin, wiążących androgeny i estrogeny (SHGB). Lignany, czyli fitoestrogeny zawarte w korzeniach pokrzywy, wchodzą w interakcje z SHGB. Proteiny wiążą hormony płciowe i dochodzi do wzrostu poziomu aktywnych hormonów, co wpływa na ograniczenie przerostu prostaty.
Wykorzystanie pokrzywy w kosmetologii
Nie od dziś wiadomo, że pokrzywa znalazła szerokie zastosowanie w kosmetologii. Powodów jest kilka:
- wzmacnia włosy i paznokcie,
- odżywia i oczyszcza skórę,
- redukuje nadmierny łojotok,
- chroni przed wolnymi rodnikami,
- poprawia metabolizm skóry,
- pobudza fibroblasty do produkcji kolagenu,
- wykazuje działanie antybakteryjnie,
- poprawia mikrokrążenie skóry,
- działa przeciwzapalnie, redukując obrzęki,
- zapobiega wypadaniu włosów.
Zrób to sam: domowe receptury z pokrzywą w roli głównej
Mycie głowy roztworem z pokrzywy
Roztwór z pokrzywy
Około 10 garści świeżych lub suszonych pokrzyw zalewamy w garnku 5 litrami wody i na małym ogniu podgrzewamy aż do zagotowania. Odstawiamy na 5 minut do naciągnięcia.
Roztwór z korzeni pokrzywy
Około 4 garści korzeni pokrzywy zalewamy zimną wodą i pozostawiamy na noc. Na drugi dzień podgrzewamy do wrzenia i pozostawiamy na 10 minut do naciągnięcia.
Płukanka z liści pokrzywy
Około 1 łyżeczkę suszonych liści pokrzywy lub herbaty z pokrzywy zalewamy szklanką wrzątku. Odstawiamy do przestygnięcia, a następnie płuczemy włosy. Płukanka ma działanie wzmacniające i przeciwłupieżowe.
Krem z pokrzywy i innych ziół
Składniki:
- olej migdałowy (lub inny)
- ok. 30 g pokrzywy (oraz np. rumianku czy cytryny)
- 30 g lanoliny
- 30 g pszczelego wosku
- woda
Przygotowanie: Pokrzywę zalewamy dwiema szklankami wody i odstawiamy na chwilę. Następnie zagotowujemy na ogniu przez około 3 minuty. Po ostygnięciu, przecedzamy przez sitko i wstawiamy do lodówki na około 2 godziny. W tym czasie roztapiamy lanolinę i wosk w kąpieli wodnej. Dodajemy olej migdałowy i ostudzony wywar z pokrzywy. Gotowe!
Przeczytaj również: Zrób to sam – koktajle na odporność
Źródła:
- Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan S., Gutowska I., Wolska J.: Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne.
- Pisulewska E., Puchalska H.: Chwasty – zioła jako źródło substancji czynnych wykorzystywanych w kosmetyce i sztuce kulinarnej.
- Glinka R., Glinka M.: Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii, tom 1, Łódź 2008.
Pokrzywa = wszystko co potrzebne czlowiekowi i za darmo.
Pokrzywa chwast a jaka cenna ile ma właściwości warto po nią sięgnąć
Zaczynam I kończę dzień od naparu ze świeżych liści. Wystarczy wyjść na ogródek. Robię to od kwietnia do października.
Pokrzywa poprawia wzrok.To jest prawda.
Oj pokrzywo pokrzywo ile cię trzeba cenić ten tylko się dowie kto Cię pije!