Rak płuca. Najgorzej rokujący nowotwór?

Klasyfikacja nowotworów płuca 

Nowotwory płuca możemy podzielić na 3 główne grupy:

• niedrobnokomórkowy rak płuca (80-85%),
• drobnokomórkowy rak płuca (15%),
• inne (<5%).

Niedrobnokomórkowy rak płuca dzielimy na mniejsze podgrupy: niepłaskonabłonkowy (60%), płaskonabłonkowy (30%) i nieokreślony (10%). Na niepłaskonabłonkowego raka płuca składają się rak gruczołowy (40%), wielkokomórkowy <10%) i inne (10%).

Poszczególne grupy różnią się między sobą przebiegiem, odpowiedzią na leczenie i rokowaniami.  

Rak płuca – przyczyny 

Pierwsze doniesienia o tym, że wystąpienie raka płuca może wiązać się z paleniem tytoniu pojawiło się w 1950 roku. Obecnie wiemy, że większość raków płuca rozwija się w wyniku wieloletniego nagromadzenia nieprawidłowości genetycznych wywołanych substancjami zawartymi w dymie tytoniowym.

Z paleniem szczególnie silnie są związane:  

• rak płaskonabłonkowy,  
• rak drobnokomórkowy, 
• w mniejszym stopniu gruczolakorak.  

Ryzyko zachorowania na raka płuca u palacza jest 20-krotnie wyższe niż u osoby niepalącej. Palenie bierne (wdychanie dymu tytoniowego) zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuca 3-krotnie w porównaniu do osób, które nie przebywają w otoczeniu palaczy.

Zaprzestanie palenia z czasem zmniejsza ryzyko zachorowania na raka płuca, niemniej jednak ryzyko to może nigdy nie osiągnąć poziomu wyjściowego. 

Do innych czynników, które mogą wpływać na wystąpienie raka płuca, zaliczamy: 

• ekspozycję na azbest – zwiększa ryzyko zachorowania ok. 5-krotnie; u nałogowych palaczy poddanych ekspozycji na azbest ryzyko zachorowania na raka płuca jest 55-krotnie wyższe niż u osób niepalących, które nie mają kontaktu z azbestem; 
• silne zanieczyszczenie powietrza,
• narażenie na arsen, chrom, uran, nikiel, chlorek winylu, iperyt,
• ekspozycję na promieniowanie jonizujące (np. rentgenowskie).  

Na ryzyko zachorowania na nowotwór płuca w mniejszym stopniu mają również wpływ czynniki genetyczne. 

Rak płuca – objawy 

Rak płuca rozwija się w bardzo podstępny, utajony sposób. Objawy pojawiają się często dopiero w momencie, gdy jest za późno na leczenie.

Symptomy mogą wynikać z miejscowego wzrostu guza w płucu, być skutkiem przerzutu lub stanowić część tzw. zespołów paraneoplastycznych (zaburzenia czynności narządów i układów niebędące skutkiem inwazji guza nowotworowego ani zmian przerzutowych). 

Najczęstszy objaw raka płuca to uporczywy kaszel, który utrzymuje się przez wiele tygodni.

W niektórych przypadkach nowotworu występują objawy ogólne, np.: 

• osłabienie,  
• utrata apetytu,  
• gorączka, 
• depresja.  

Inne symptomy raka płuca, które mogą się pojawić w związku z miejscowym wzrostem guza, to: 

• duszność, 
• ból w klatce piersiowej, 
• krwioplucie – może być to dosłowne odkrztuszanie krwi, śluzowej wydzieliny podbarwionej krwią lub wydzieliny o brunatnym zabarwieniu, 
• nawracające zapalenie płuc – jest to pierwszy objaw u ok. 15-20% chorych. 

Szerzący się w klatce piersiowej guz poprzez nacisk i naciek na sąsiadujące narządy może również wywoływać następujące objawy: 

• chrypka,  
• bóle barku,  
• problemy z przełykaniem, 
• obrzęki.  

W zależności od lokalizacji wytworzenie przez nowotwór przerzutów odległych może powodować następujące symptomy:  

• ból kości,  
• ból głowy,  
• nudności, 
• żółtaczkę.  

Zespoły paraneoplastyczne występują rzadko. Są powodowane przez substancje wydzielane przez guza do krwi. Nie są one związane z lokalizacją nowotworu i mogą się objawiać np. jako podwyższone stężenie wapnia, charakterystyczne zniekształcenie palców (tzw. palce pałeczkowate), zapalenie wielomięśniowe i wiele innych.  

Jak rozpoznać raka płuca? 

Pierwszym krokiem w diagnostyce są badania obrazowe: 

• RTG  – w większości przypadków pozwala ocenić wielkość i lokalizację guza. Na podstawie prawidłowego wyniku nie można jednak wykluczyć nowotworu, zwłaszcza w przypadku guzów małych lub znajdujących się w miejscu ciężkim do uwidocznienia w tym badaniu,
• tomografia komputerowa – to badanie umożliwia uwidocznienie zarówno guza, jak i zajętych przez nowotwór węzłów chłonnych. Ono również ma swoje ograniczenia, głównie ze względu na brak możliwości ujawnienia guzów w pewnych lokalizacjach. 

Rzadziej wykorzystuje się bardziej specjalistyczne badania obrazowe, np. rezonans magnetyczny czy pozytronową tomografię emisyjną (PET).

Kolejnym etapem diagnostyki jest pobranie wycinków do badania histologicznego, czyli wykonanie biopsji. Pozwala to na ocenę dokładnego podtypu nowotworu i dobór optymalnego leczenia. Sposób pobrania materiału zależy od lokalizacji guza. Może to być zabieg wykonany podczas bronchoskopii, czyli wziernikowania dróg oddechowych za pomocą elastycznej rury zakończonej kamerą. Biopsję można wykonać także przezprzełykowo czy też przez ścianę klatki piersiowej. Następnie materiał przesyła się do laboratorium patomorfologicznego w celu oceny pod mikroskopem. 

Rak płuca – leczenie 

W leczeniu nowotworów płuca stosuje się trzy metody:

• chirurgiczną – polega na wycięciu miąższu płuca wraz z guzem. Wyróżniamy tutaj całkowitą resekcję płuca (pneumonectomia) lub wycięcie płata płuca (lobectomia). Możliwe jest także wycięcie guza z częścią ściany klatki piersiowej, przepony, aorty czy worka osierdziowego;
• chemioterapię – jest stosowana głównie w leczeniu raka drobnokomórkowego. W przypadku raka niedrobnokomórkowego możliwe jest podanie chemiterapii przed usunięciem guza lub zastosowanie jej jako formy leczenia paliatywnego. W leczeniu stosowane są następujące substancje: cisplatyna, paklitaksel, doksorubicyna, winkrystyna;
• radioterapię – również jest wykorzystywana głównie w terapii raka drobnokomórkowego. Często jest łączona z chemioterapią. W przypadku raka niedrobnokomórkowego radioterapia może być stosowana jako leczenie uzupełniające.

Te metody można stosować oddzielnie lub równolegle, aby zwiększyć szansę na przeżycie pacjenta. Dobór sposobu leczenia zależy od zaawansowania choroby i występowania ewentualnych przerzutów.

Nowe nadzieje dają leki biologiczne stosowane w leczeniu raka płuca. Wykazują one korzystniejszy profil bezpieczeństwa niż chemioterapia i mogą być stosowane w rakach niedrobnokomórkowych w zależności od typu histologicznego guza. W leczeniu wykorzystuje się atezolizumab, niwolumab i pembrolizumab. 

Rak płuca – rokowania 

Ze względu na podstępny przebieg choroby stanowi ona ogromne wyzwanie zarówno w diagnostyce, jak i leczeniu. Rak płuca zaliczamy do najgorzej rokujących chorób nowotworowych. 5 lat od momentu otrzymania diagnozy przeżywa średnio 14% Polaków. 

Zarówno w przypadku mężczyzn, jak i kobiet nowotwory płuca stanowią najczęstszą przyczynę zgonów w wyniku chorób nowotworowych. W Polsce więcej kobiet umiera na raka płuca niż na raka piersi, który występuje u nich o wiele częściej. 

Wykrycie raka płuca we wczesnym stadium, np. poprzez programy badań przesiewowych, pozwala na podjęcie radykalnych kroków prowadzących do całkowitego wyleczenia.

Przeczytaj również:
Cytyzyna. Skutecznie zerwij z paleniem!