Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Black Week
X - Nutricia Bebilon
X - Axobiotic
X - Inhalatory
23

Kiedy może wystąpić toksyczne uszkodzenie wątroby?

Słuchaj artykułu

Toksyczne uszkodzenie wątroby to sytuacja, w której na skutek działania substancji egzogennych dochodzi do uszkodzenia komórek wątroby – hepatocytów. Może ono przebiegać jako proces powolny i długotrwały – mówimy wówczas o przewlekłym uszkodzeniu wątroby, lub rozwijać się szybko i gwałtownie, jako ostre uszkodzenie wątroby. Czynnikami najczęściej wywołującymi toksyczne uszkodzenie wątroby są alkohol etylowy, niektóre leki oraz substancje toksyczne pochodzenia biologicznego. 

Kiedy może wystąpić toksyczne uszkodzenie wątroby?

Toksyczne uszkodzenie wątroby alkoholem 

Alkohol etylowy to powszechnie dostępna i stosowana substancja odurzająca. W ludzkim organizmie metabolizowany jest on głównie w wątrobie przez 3 układy enzymatyczne, w tym dehydrogenazę alkoholową. Enzym ten wykazuje zróżnicowaną budowę w różnych grupach etnicznych, a co za tym idzie – odpowiada za odmienne zdolności do eliminacji etanolu pomiędzy nimi. Izoenzymy dehydrogenazy alkoholowej w niewielkim stężeniu są również obecne w nabłonku wyściełającym żołądek i jelita. Im większa koncentracja tychże w nabłonku przewodu pokarmowego, tym mniej alkoholu etylowego dociera do wątroby i tym mniejsze ryzyko rozwoju jej toksycznego uszkodzenia. 


Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Mężczyźni wykazują większą odporność na toksyczne działanie alkoholu etylowego na wątrobę. Za „bezpieczną” w kontekście jej uszkodzenia dawkę uważa się u nich 21 porcji po 8 gramów na tydzień, co odpowiada około 4 litrom piwa. U kobiet mówi się o dawce od 7 do 14 porcji. Opisana dawka to średnia ilość, a każdy osobnik może wykazywać indywidualną większą lub mniejszą podatność na toksyczne działanie etanolu na wątrobę. 

Alkoholowa choroba wątroby składa się z trzech jednostek patologicznych lub etapów mogących współwystępować. Są to: 

  • alkoholowe zapalenie wątroby, 
  • alkoholowe stłuszczenie wątroby, 
  • alkoholowa marskość wątroby. 

Polekowe uszkodzenie wątroby 

Jako polekowe uszkodzenie wątroby określa się patologie tego narządu wywołane szkodliwym działaniem leków, produktów leczniczych, suplementów diety, a także preparatów stosowanych w medycynie naturalnej i ziołolecznictwie. Podobnie jak w przypadku alkoholu etylowego wątroba stanowi miejsce metabolizowania większości leków. Do substancji najczęściej wykazujących działanie hepatotoksyczne należą: 

  • paracetamol, 
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne
  • niektóre antybiotyki, 
  • leki stosowane w leczeniu gruźlicy, 
  • chemioterapeutyki przeciwnowotworowe. 

Działanie hepatotoksyczne może zachodzić w dwóch mechanizmach: 

  • Mechanizm hepatotoksyczności stałej, w przypadku której działanie uszkadzające na komórki wątroby jest cechą charakterystyczną substancji, zależy od zastosowanej dawki i występuje po krótkim czasie od przyjęcia leku. 
  • Mechanizm idiosynkrazji związanej z lekiem lub jego metabolitem. W tym wypadku reakcja może wystąpić po każdym leku, nawet po długim czasie od jego zastosowania, jest bardzo nieprzewidywalna i niezależna od dawki substancji. Może mieć charakter alergiczny lub niealergiczny. 

Na wystąpienie polekowego uszkodzenia wątroby bardziej narażone są osoby: 

  • w podeszłym wieku oraz dzieci, 
  • nadużywające alkoholu, 
  • niedożywione, 
  • obciążone przewlekłymi chorobami wątroby, 
  • przyjmujące kilka leków jednocześnie, 
  • obciążone predyspozycją genetyczną. 

Zatrucia toksynami pochodzenia biologicznego 

Najbardziej znanym przykładem zatrucia substancją biogenną prowadzącym do uszkodzenia wątroby jest zatrucie toksynami muchomora sromotnikowego (Amanita phalloides). Poza nim toksyny z tej samej grupy – amatoksyny zawierają również grzyby takie jak muchomor wiosenny, muchomor jadowity, czubajeczka winnobrązowa, brązowoczerwona i cielista, a także hełmówki – jadowita i jesienna. 

Muchomor sromotnikowy zawiera toksyny z dwóch grup – fallotoksyny i amatoksyny. Pierwsze odpowiadają za uszkodzenia błony śluzowej żołądka i jelit, skutkujące objawami nieżytu żołądkowo-jelitowego, takimi jak wymioty i biegunki, oraz ułatwieniem wchłaniania amatoksyn. Amatoksyny natomiast po wniknięciu do krwiobiegu łatwo przenikają do komórek wątrobowych, w których wiążą się trwale z polimerazami w jądrach komórkowych, blokując ich funkcjonowanie. W tym mechanizmie odpowiada za uszkodzenia narządowe i rozwój niewydolności wątroby. 

Objawy zatrucia pojawiają się późno, bo aż od 8 do 16 godzin od momentu spożycia grzyba. Jako pierwsze obserwuje się symptomy żołądkowo-jelitowe, następnie może nadejść krótkotrwały okres pozornej poprawy, po którym następuje rozwój pełnoobjawowych uszkodzeń narządowych. W bardzo ciężkich przypadkach niewydolność wątroby może wystąpić już po upływie jednego dnia od spożycia muchomora. 

Toksyczne uszkodzenie wątroby – objawy 

Objawy toksycznego uszkodzenia wątroby zależą od typu reakcji, substancji wywołującej uszkodzenie czy gwałtowności jego rozwoju. Przewlekłe uszkodzenie może przez długi czas pozostawać niezauważone przez chorego z powodu braku objawów podmiotowych lub ich niewielkiego nasilenia. Natomiast ostre uszkodzenie wątroby, na przykład w wyniku zatrucia paracetamolem, wywoła szereg objawów takich jak: 

  • nudności, 
  • wymioty, 
  • ból brzucha, szczególnie w prawym podżebrzu, 
  • osłabienie, 
  • żółtaczka, 
  • w przypadku rozwoju niewydolności wątroby encefalopatia wątrobowa, skaza krwotoczna. 

Toksyczne uszkodzenie wątroby – leczenie 

Leczenie zależy od czynnika wywołującego, przebiegu uszkodzenia oraz stanu pacjenta. Pośród najważniejszych zaleceń w przypadku uszkodzeń związanych z zażywaniem alkoholu etylowego kluczowa jest całkowita abstynencja, w uszkodzeniach polekowych przerwanie ekspozycji na substancję wywołującą. Gdy występuje stłuszczenie, stosuje się między innymi dietę ubogotłuszczową oraz suplementację niedoborów witaminowych. W niektórych przypadkach zastosowanie znajdują leki hepatoprotekcyjne. W zapaleniach niekiedy konieczne jest zastosowanie sterydoterapii w celu zahamowania procesu zapalnego. 

W zatruciach substancjami takimi jak paracetamol czy muchomor sromotnikowy, poza leczeniem zachowawczym i stosowaniem odtrutek, w najcięższych przypadkach jedynym ratunkiem dla pacjenta okazuje się przeszczep wątroby

Źródła: 

  • A. Boroń-Kaczmarska „Polekowe uszkodzenia wątroby” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, s. 1182-1184. 
  • T. Mach „Alkoholowa choroba wątroby” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, s. 1204-1208. 
  • Z. Kołaciński, D. Klimaszyk, J. Szajewski „Zatrucia substancjami pochodzenia biologicznego” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, s. 2577-2579. 
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę