Powiększona wątroba – przyczyny i diagnostyka

Wątroba to narząd zlokalizowany w jamie brzusznej, w jej prawym górnym kwadrancie. W warunkach prawidłowych całkowicie lub niemal całkowicie ukryty pod prawym łukiem żebrowym. W czasie oglądania powierzchni jamy brzusznej brzeg narządu jest niewidoczny. Można go natomiast wyczuć w czasie badania palpacyjnego, u osoby zdrowej na granicy lub tuż poniżej łuku żebrowego prawego, choć u wielu osób jest on całkowicie niewyczuwalny.

Wybadanie obecności brzegu narządu w oddaleniu od łuku żebrowego nie świadczy jednak jednoznacznie o powiększeniu wątroby. Towarzyszyć może ono na przykład jej obniżeniu, przy zachowaniu prawidłowych wymiarów. Metodą fizykalnej oceny wielkości wątroby, obecnie rzadko stosowaną wobec nieporównywalnie większej wartości diagnostycznej badań obrazowych, jest opukiwanie i ocena długości obszaru stłumienia wątrobowego badanego w linii środkowoobojczykowej. U mężczyzn wynosi ona prawidłowo 15 cm, u kobiet natomiast 12 cm.

Powiększona wątroba – przyczyny

Do powiększenia wątroby, czyli hepatomegalii, może dojść w wyniku kilku mechanizmów – toczącej się w miąższu narządu reakcji zapalnej o rozmaitej etiologii, naciekania w chorobach hematologicznych lub obecności guzów litych, zastoju krwi lub żółci w obrębie narządu, lub spichrzania substancji w jego miąższu. 

Pośród przyczyn wymienić należy: 

• wirusowe zapalenia wątroby; 
• stłuszczenie wątroby, zarówno alkoholowe, jak i niealkoholowe; 
• uszkodzenie spowodowane działaniem substancji egzogennych, np. niektórych leków lub alkoholu; 
• zapalenia wątroby o innej etiologii, np. autoimmunologiczne; 
• amyloidozę, powodującą odkładanie w miąższu wątroby białka zwanego amyloidem; 
• hemochromatozę, w przebiegu której dochodzi do spichrzania żelaza w obrębie komórek wątrobowych (hepatocytów); 
• prawokomorową niewydolność serca, prowadzącą do zastoju krwi w krążeniu obwodowym, w tym w obrębie wątroby; 
• pierwotne nowotwory wątroby, a także przerzuty nowotworowe z nowotworów innych lokalizacji, w przebiegu których wystąpić może asymetryczne powiększenie narządu, związane z lokalizacją guza lub guzów; 
• białaczki i chłoniaki, mogące prowadzić do powiększenia wątroby w przebiegu jej nacieczenia przez patologiczne komórki; 
• choroby dróg żółciowych, takie jak kamica przewodowa, prowadzące do zastoju żółci w obrębie wątroby. 

Powiększona wątroba – diagnostyka

W przypadku powzięcia podejrzenia powiększenia wątroby w badaniu palpacyjnym, zleca się wykonanie badania obrazowego. Zwykle pierwszym wyborem diagnostycznym jest ultrasonografia jamy brzusznej. Pozwala ona nie tylko ocenić wielkość narządu, ale także echogeniczność, a co za tym idzie strukturę jego miąższu, jego jednorodność lub obecność zmian ogniskowych, szerokość dróg żółciowych, ewentualną obecność złogów w ich świetle, poszerzenie dużych naczyń żylnych, czy obecność patologii w innych narządach jamy brzusznej.

W niektórych przypadkach, zwykle w ramach pogłębionej diagnostyki wykonuje się badania takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Inne narzędzia diagnostyczne dobiera się pod kątem podejrzewanej jednostki chorobowej stanowiącej prawdopodobną przyczynę powiększenia wątroby.

Przeczytaj również:
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – komu zagraża?