Zioła i produkty spożywcze wspomagające laktację

Zaburzenia laktacji – przyczyny 

W warunkach prawidłowej fizjologii i zbilansowanego stylu żywienia laktacja jest regulowana przez skomplikowane mechanizmy, zapewniając dziecku odpowiedni skład i ilość pokarmu. Niekiedy zdarzają się jednak określone problemy czy dysfunkcje, które doprowadzają do niekorzystnych zmian w ilości czy jakości produkowanego mleka. Mogą one wynikać m.in. z: 

• niewydolności nadnerczy, 
• cukrzycy ciążowej, 
• zbyt wysokiego przybrania masy ciała podczas ciąży, 
• nieprawidłowego odżywiania matki,  
• przedwczesnego urodzenia dziecka – kiedy naturalne mechanizmy w obrębie laktacji nie są jeszcze prawidłowo wykształcone. 

Aby wspomóc laktację, warto sięgnąć po gotowe preparaty o pozytywnym wpływie na pokarm matki lub po naturalne składniki zawarte w żywności i ziołach. 

Zioła i żywność wspomagające laktację 

Do ziół/przypraw, które może stosować karmiąca mama, należą:  

• nasiona kozieradki, 
• koper, 
• anyż, 
• rutwica lekarska, 
• pokrzywa, 
• lucerna, 
• korzeń prawoślazu, 
• kminek, 
• kmin czarny (rzymski). 

Mimo że większości z powyższych ziół i przypraw nie uwzględniamy w codziennym jadłospisie, warto wprowadzić te, które przydadzą nam się w kuchni i wpasują się w nasze smaki. 

Kminek i kmin czarny, zwany również rzymskim, to korzenne przyprawy, które nadają potrawom specyficzny smak. Kminek doskonale pasuje do dań kuchni polskiej, natomiast kmin rzymski dobrze sprawdzi się w kuchni indyjskiej. 

Pokrzywa, rutwica lekarska i lucerna to zioła dostępne w postaci liściastej, dlatego można sporządzić z nich wywary i herbaty.  

Sproszkowany korzeń prawoślazu i anyż również mogą stać się składnikami wywaru.  

Jak przyrządzić taki wywar? Do szklanki wsypujemy łyżkę stołową wybranego zioła, a następnie zalewamy je wrzątkiem. Po kilku minutach przekładamy je do garnka i gotujemy na małym ogniu przez ok. 15 minut. Ostatnim krokiem jest odsączenie.  

Żywność wykazująca działanie wspomagające laktację to koper, ciecierzyca i jęczmień, dlatego warto je wprowadzić do codziennego jadłospisu.  

Przepisy na potrawy wspomagające laktację 

Potrawka z ciecierzycy 

Składniki:  

• ciecierzyca –1 puszka lub 50 g suchej ciecierzycy, 
• 3 pomidory, 
• 2 marchewki,  
• 230 g papryki czerwonej,  
• 30 g białej części pora, 
• 1-1,5 łyżeczki kminu rzymskiego, 
• 2 łyżki sosu sojowego jasnego, 
• pozostałe przyprawy – sól, pieprz, czosnek, 
• 2 łyżki oleju rzepakowego. 

Sposób przygotowania: 

Ciecierzycę moczymy i gotujemy do miękkości lub odsączamy z puszki. Pozostałe warzywa drobno kroimy. Na rozgrzanym oleju szklimy por, a po chwili dorzucamy resztę warzyw. Po kilku minutach smażenia dodajemy ok. 100-150 ml przegotowanej wody i całość dusimy przez 20 minut. Następnie dodajemy ciecierzycę wraz z przyprawami i pozostawiamy na małym ogniu przez ok. 5 minut.  

Pasztet wegetariański na bazie kaszy jęczmiennej 

Składniki:  

• 2,5 szklanki kaszy jęczmiennej pęczak, 
• 2 marchewki, 
• 1 pietruszka, 
• 1 mały seler, 
• 150 g pieczarek, 
• 3 łyżki mąki razowej, 
• 2 cebule, 
• 3 jaja (najlepiej klasy L, czyli z wolnego wybiegu), 
• 3 łyżki oleju rzepakowego, 
• przyprawy: 1-2 łyżeczki kminku, szczypta cząbru, szczypta mielonej kolendry, szczypta gałki muszkatołowej, pieprz czarny, sól, 
• koper. 

Sposób przygotowania: 

Kaszę gotujemy w osolonej wodzie do miękkości. Marchew, seler i pietruszkę gotujemy al dente. Na rozgrzanym oleju szklimy posiekaną cebulę i dodajemy pokrojone pieczarki. Następnie przy pomocy blendera lub maszynki do mielenia mięsa rozdrabniany zawartość patelni. Ugotowane warzywa najlepiej rozdrobnić widelcem na puree.  W misce mieszamy uzyskane pulpy i resztę składników. Formę do pieczenia (np. silikonową) smarujemy delikatnie niewielką ilością oleju, oprószamy mąką i przekładamy surowy pasztet. Piekarnik ustawiamy na 160°C, a po nagrzaniu wkładamy na 40-50 minut. Gotowy pasztet najlepiej smakuje po wychłodzeniu i kilku godzinach w lodówce. Przed podaniem posypujemy go koperkiem. 

Podsumowując, jest wiele naturalnych ziół, przypraw i produktów spożywczych, które wspomagają laktację. Warto wprowadzić je do codziennych dań.  

Źródła: 

• Budzyńska K. i in. Systematic Review of Breastfeeding and Herbs. Breastfeeding Medicine, 7(6), s. 489-503, 2012. 
• De Bortoli J., Is onset of lactation delayed in women with diabetes in pregnancy? A systematic review. Diabetic Medicine, 33(1), s. 17-24, 2015. 
• Gurpreet A. i in., Management of endocrine diseases: Fertility, pregnancy and lactation in women with adrenal insufficiency. European Journal of Endocrinology, 178(2), s. 45-53, 2018. 
• Jassem-Bobowicz J., Zioła i leki stosowane w okresie laktacji. Annales Academiae Medicae Gedanensis, 46, s. 87-94, 2016.  
• Roghayeh J. i in., Breastfeeding: A Review of Its Physiology and Galactogogue Plants in View of Traditional Persian Medicine. Breastfeeding Medicine, 12(7), 2017.  
• Sooyeon L., Kelleher S. L., Biological underpinnings of breastfeeding challenges: the role of genetics, diet, and environment on lactation physiology. American Journal of Physiology – Endocrinology and Metabolism, 311(2), s. 405-422, 2016. 
• Zelalem T. H. i in., Association Between Gestational Weight Gain and Delayed Onset of Lactation: The Moderating Effects of Race/Ethnicity. Breastfeeding Medicine, 20(20), 2016.