Benzokaina – działanie, właściwości, przeciwwskazania
Benzokaina to substancja często występująca w preparatach wykazujących działanie miejscowo znieczulające i przeciwbólowe. Stosuje się ją miejscowo na skórę w przypadku ukąszenia przez owady oraz w zewnętrznym łagodzeniu bólu o niedużym nasileniu. Kiedy można, a w jakich przypadkach nie powinno się stosować benzokainy? Z jakimi lekami nie należy jej łączyć?
Benzokaina – co to jest?
Benzokaina, zwana także anestezyną, to związek chemiczny, który w 1890 r. został pierwszy raz zsyntetyzowany w Niemczech przez farmaceutę Eduarda Ritserta. Ritsert opatentował odkrytą substancję pod nazwą Anesthesin. Od tego czasu stale wykorzystuje się ją w celach leczniczych. Chemicznie benzokaina to ester etylowy kwasu p-aminobenzoesowego. Pod względem fizycznym, jak podaje Farmakopea Polska, jest to biały albo prawie biały krystaliczny proszek lub bezbarwne kryształy. Jest słabo rozpuszczalna w wodzie, za to dobrze w etanolu, rozcieńczonych kwasach, oleju migdałowym i oliwie z oliwek. Jest składnikiem leków recepturowych.
Benzokaina – właściwości
Główną właściwością benzokainy jest wykazywanie działania miejscowo znieczulającego. Polega ono na zmniejszeniu przewodzenia impulsów nerwowych na skutek zmian potencjałów błon komórkowych spowodowanych przez miejscową aplikację preparatów zawierających benzokainę. Ponadto wykorzystuje się ją w celu zmniejszenia objawów bólowych, które dotyczą przeważnie skóry. Kolejnym obszarem ciała, na którym stosuje się benzokainę, jest gardło i jama ustna. Tutaj wykorzystuje się głównie jej działania znieczulające.
Kiedy stosuje się benzokainę i w jakiej postaci występuje?
Benzokaina stosowana jest w postaci maści i żelów, będąc jednym ze składników preparatu. Substancja ta znajdować się może w gotowych preparatach dostępnych w aptece. Jest też wykorzystywana w recepturze aptecznej do wykonywania leków robionych w aptece z przepisu lekarza, np. maści do stosowania na skórę, jak i płukanek do gardła. Benzokaina wykorzystywana jest również w anestezjologii w znieczuleniach miejscowych i przewodowych.
Najczęściej stosuje się ją w:
- łagodzeniu bólu po ukąszeniach owadów,
- bólu gardła,
- otarciach po użytkowaniu protez,
- łagodzeniu objawów hemoroidów,
- zmniejszeniu odruchu wymiotnego.
Benzokaina – przeciwwskazania
Benzokaina jest substancją niewykazującą znaczących działań niepożądanych. Niemniej jednak, ze względu na możliwość wystąpienia skórnych podrażnień po podaniu miejscowym, warto zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia świądu lub zaczerwienienia.
Należy pamiętać, by nie stosować benzokainy na otwarte rany i oparzenia.
Stosowanie miejscowe na skórę i błony śluzowe benzokainy w stężeniach pomiędzy 15-20% jest niewskazane u dzieci do 2. roku życia oraz osób w podeszłym wieku. Związane jest to z możliwością wystąpienia zespołu objawów niepożądanych:
- drgawek,
- nierównomiernego bicia serca,
- zmniejszenia i spłycenia oddechów.
Benzokaina – interakcje z lekami
Benzokaina wchodzi w interakcje z:
- sulfonamidami – obecność benzokainy w znacznym stopniu może osłabić działanie przeciwbakteryjne tych substancji,
- nadtlenkiem benzoilu – osłabia on działanie benzokainy.
Benzokaina jest lekiem stosowanym miejscowo na skórę i błony śluzowe np. jamy ustnej oraz w anestezjologii. Wykorzystywana jest w łagodzeniu bólu o niedużym nasileniu. Dostępna jest w aptece pod postacią żeli i maści. Benzokaina jest także składnikiem leków recepturowych wykonywanych specjalnie dla pacjenta w aptece.
Źródła:
- Bertram G. Katzung, Farmakologia ogólna i kliniczna, Tom 2, Lublin, Wydawnictwo CZELEJ Sp. z o.o., 2012, ISBN 978-83-7563-114-2.
- Wojciech Kostowski Piotr Kbikowski, Farmakologia Podstawy farmakoterapii i farmakologii klinicznej, Wydanie 3 uzupełnione i rozszerzone, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich, 1991, ISBN 83-200-1557-X.
