Nerwica żołądka, czyli jak poradzić sobie z „zestresowanym” żołądkiem?

Nerwica wegetatywna – stres, który może boleć 

Nerwica, inaczej zaburzenie lękowe, to swego rodzaju zaburzenie psychiczne, które cechuje się pojawieniem się objawów somatycznych, w tym objawów ze strony przewodu pokarmowego. Cechą charakterystyczną jest fakt, że zachowany zostaje krytycyzm wobec objawów, co oznacza, że pacjent zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich fobii czy natręctw. Właśnie ten aspekt wyróżnia  nerwicę jako odmienną od psychozy jednostkę chorobową. 

Nerwica przede wszystkim aktywowana jest przez silne emocje – szczególnie te negatywne, np. stres. W trakcie silnego i długotrwałego narażenia na stres w organizmie aktywowana zostaje oś stresowa składająca się z podwzgórza, przysadki i nadnerczy. Do poradzenia sobie z tym stanem zazwyczaj wystarczy zmobilizowanie zasobów odpornościowych oraz energetycznych organizmu. Jednakże w przypadku dłuższego kontaktu z czynnikiem stresującym dochodzi do rozwoju objawów chorobowych. Silny stres można śmiało porównać do niszczącego działania czynnika fizycznego na strukturę mózgu poprzez działanie neurotoksyn pojawiających się w tym czasie w organizmie. Konsekwencją tego są właśnie objawy czynnościowe innych układów organizmu człowieka – sercowo-naczyniowego, pokarmowego, ruchowego itp.

W przypadku przewodu pokarmowego owe zaburzenia czynnościowe definiuje się jako kliniczny zespół zmian i dolegliwości w obrębie przewodu pokarmowego, w którego przebiegu nie zauważa się nieprawidłowości w budowie narządów, w badaniach laboratoryjnych czy fizykalnych, a nawet endoskopowych. 

Dlaczego stres wpływa na żołądek? 

Pobudzenie drogi przewodzenia impulsów nerwowych (oś jelitowo-mózgowa, oś podwzgórze-przysadka-nadnercza oraz układ immunologiczny) przez stres prowadzi do pojawienia się objawów chorobowych przewodu pokarmowego, te zaś wprowadzają pacjenta w stan podenerwowania, lęku o zdrowie oraz wyczerpania fizycznego i psychicznego – co w konsekwencji prowadzi do powstania mechanizmu błędnego koła. Każdy kolejny bodziec – nawet tzw. stres pozytywny, jakim jest np. ślub – odbierany jest przez pacjenta jako silniejszy i bardziej wyczerpujący. Tymczasem organizm, niewspółmiernie do poziomu stresu, stymuluje dużo silniejsze bodźce. Wywołane przez nie hormony wpływają na motorykę przewodu pokarmowego. Jako że wspomniane drogi przewodzenia nerwowego działają dwukierunkowo, należy pamiętać, że na przykład spożycie posiłku również stanowi czynnik wywołania bodźców w układzie nerwowym autonomicznym, co wpływać będzie na doświadczany stres i emocje. 

Objawy nerwicy żołądka 

Somatycznymi objawami lęku ukierunkowującymi się w obrębie górnej części przewodu pokarmowego są: 

• suchość w jamie ustnej, 
• zgaga, 
• refluks, 
• pieczenie i ból żołądka, 
• ucisk w jamie brzusznej.  

Dodatkowo pojawiają się objawy niestrawności spowodowane zaburzeniami w wydzielaniu enzymów trawiennych. Może dochodzić również do problemów z przełykaniem i spadku łaknienia lub też jego wzrostu i nadmiernej otyłości. 

Pacjent, który uskarża się na te objawy, zazwyczaj swoje kroki kieruje do lekarza pierwszego kontaktu lub do specjalisty gastroenterologa. Pacjenci często nie korelują występujących objawów z przeżytym stresem, ponieważ nie nastąpiły one w tym samym czasie, co przeżywane emocje.  

Dodatkowo nerwica żołądka może objawiać się również bezsennością, wyczerpaniem fizycznym i psychicznym oraz objawami ze strony pozostałych układów organizmu. 

Na szczęście na świecie kładzie się coraz większy nacisk na holistyczne ujęcie pacjenta, czyli podejście, które opiera się na założeniu, że poszczególne strefy życiowe pacjenta łączą się ze sobą w jedną spójną całość. Dzięki temu pacjent może uzyskać rzetelną pomoc w walce z objawami choroby, ale przede wszystkim z przyczyną, jaką jest nadmierna reaktywność na stres. 

Nerwica żołądka – leczenie farmakologiczne 

Pacjent podejrzewający u siebie nerwicę żołądka przede wszystkim powinien skonsultować się  z lekarzem. Niespecyficzność objawów może być myląca. Dopiero dokładniejsze badania dadzą pełny obraz choroby. 

Podstawowym sposobem leczenia nerwicy żołądka jest terapia lekami uspokajającymi i przeciwlękowymi pod nadzorem neurologa. W przypadku lekkiego przebiegu choroby lekarz może zacząć terapię od preparatów ziołowych o działaniu wyciszającym, uspokajającym i relaksującym, jakimi są melisa czy rumianek. Należy również zadbać o prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego, i tu, w zależności od objawów, stosuje się: 

• preparaty osłonowe na żołądek – przy refluksie czy zgadze,  
• preparaty przeciwwymiotne – w tym naturalny produkt przeciwwymiotny, jakim jest imbir, 
• środki przyspieszające bądź zwalniające motorykę przewodu pokarmowego w zależności od tego, czy pacjent dodatkowo uskarża się na biegunki lub zaparcia. 

Domowe sposoby na walkę z nerwicą żołądka 

Również w domowym zaciszu pacjent może walczyć z chorobą. Należy jednak pamiętać, aby najpierw skonsultować się z lekarzem w celu wyeliminowania podejrzenia innych chorób. 

Pacjent przede wszystkim musi nauczyć się radzić sobie ze stresem. W tym celu pomocne są techniki relaksacyjne, muzykoterapia oraz masaże. Powinien również znaleźć „czas dla siebie” i poprawnie z niego korzystać. Wykonywanie domowych obowiązków czy nadrabianie zaległości z pracy nie powinno odbywać się w czasie wygospodarowanym dla siebie. Dobrą praktyką relaksacyjną jest wyznaczenie sobie dnia „spa” – nie tylko rozumianego w aspekcie kosmetycznym, ale przede wszystkim „spa” dla umysłu w postaci np. dnia spędzonego z dobrą książką czy przy ulubionym serialu. 

Należy również pamiętać o diecie. Jak wspomniano wcześniej, nie tylko emocje działają na żołądek, ale i żołądek działa na emocje – warto więc zadbać o zdrową dietę. W momencie pojawienia się objawów powinno się stosować dietę lekkostrawną, nieobciążającą żołądka. Zrezygnujmy z tłuszczów i smażonych potraw np. na rzecz pieczonego białego mięsa i duszonych na parze warzyw. 

Aktywność fizyczna również jest zalecana. Możemy wybrać terapie relaksacyjne jak stretching czy joga. 

Żyjemy w pędzie, dlatego na co dzień towarzyszy nam stres. Pamiętajmy, aby w całej gonitwie życia i lawinie emocji znaleźć chwilę dla siebie i dla swojego żołądka. 

Źródła: 

1. mgr Katarzyna Denys, dr n. med. Agata Orzechowska, prof. nadzw. dr hab. n. med. Piotr Gałecki, Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu pokarmowego? 
2. Antoni Naglik, Adelina Naglik, Zaburzenia nerwicowe. 
3. Hubert Wichowicz, Anna Banaś, Maria Gałuszko, Katarzyna Jakuszkowiak, Katarzyna Spychalska-Kupper, Mariusz Wiglusz, Choroby somatyczne towarzyszące zaburzeniom nerwicowym w materiale pacjentów leczonych na Oddziale Nerwic Kliniki Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 2000-2003.