Cellulit – jak się go pozbyć?

Cellulit – co to jest? 

Cellulit (inaczej lipodystrofia typu kobiecego) to zmiany zwyrodnieniowe tkanki podskórnej obejmujące nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej oraz zwłóknienia w tkance łącznej.  Cellulit dotyka około 85% kobiet, a skala zjawiska cały czas rośnie. Mimo że jest to przypadłość typowo kobieca (98% przypadków to płeć żeńska), coraz częściej pojawia się także u mężczyzn.  

Wyróżnia się dwa typy cellulitu: wodny i tłuszczowy. Cellulit wodny występuje zazwyczaj u osób, które nie doświadczyły dużych wahań masy ciała. Tkanka pozostaje wtedy elastyczna, a wybrzuszenia na skórze są twarde i ściśle przylegają do warstwy mięśniowej. Cellulit tłuszczowy charakteryzuje się luźniejszą strukturą, zazwyczaj jest bardziej widoczny i zajmuje większe powierzchnie ciała. Tkanka podskórna jest obrzmiała, a swoim wyglądem przypomina pofałdowaną skórkę pomarańczy. Ten typ cellulitu dotyczy zwykle osób mało aktywnych fizycznie ze słabo wykształconą tkanką mięśniową lub tych, które w wyniku odchudzania szybko straciły na wadze. Cellulitowi mogą towarzyszyć rozstępy oraz zmiany pigmentacyjne.  

Oprócz aspektów wizualnych osoby borykające się z tym problemem często narzekają na uczucie ciężkości nóg, mrowienie, parestezje i skurcze. W zaawansowanym stadium nacisk na obszary zajęte cellulitem powoduje ból. Zmiany najczęściej lokalizują się na: 

• biodrach,  
• brzuchu,  
• pośladkach,  
• udach, 
• ramionach. 

Cellulit – patogeneza 

Patofizjologia rozwoju cellulitu obejmuje następujące etapy: 

1. Zaburzenia przepuszczalności naczyń włosowatych powodujące niedostateczny przepływ limfy. 
2. Nagromadzenie płynu w przestrzeniach międzykomórkowych powodujące obrzęki. 
3. Tworzenie się skupisk komórek tłuszczowych otoczonych włóknami kolagenowymi. 
4. Powstawanie grudek coraz większych rozmiarów (2-20 mm) otoczonych tkanką włóknistą. 

Warto podkreślić, że cellulit wodny może z czasem rozwinąć się w cellulit tłuszczowy. 

Kto jest najbardziej narażony na wystąpienie cellulitu? 

Na wystąpienie cellulitu ma wpływ wiele czynników. Oprócz genetycznych predyspozycji do rozwoju lipodystrofii istnieje szereg czynników, które zwiększają ryzyko powstania zaburzeń: 

• Nieprawidłowa dieta – zwłaszcza zbyt duża podaż tłuszczów, węglowodanów, fitoestrogenów oraz soli przy jednoczesnym niedoborze błonnika pokarmowego. 
• Niska aktywność fizyczna – powoduje zmniejszenie masy mięśniowej, zastoje i obrzęki kończyn dolnych, gromadzenie się większej ilości tkanki tłuszczowej. 
• Złe nawyki – obcisłe ubrania, buty na wysokim obcasie, długie kąpiele w gorącej wodzie, opalanie w solarium czy szeroko pojęte przegrzewanie kończyn dolnych. 
• Stres – hormon stresu (kortyzol) pobudza organizm do syntezy tkanki tłuszczowej, przewlekły stres powoduje zaburzenia endokrynologiczne, a konsekwencją pojedynczych epizodów stresowych jest zwężanie światła naczyń krwionośnych utrudniające prawidłowy przepływ krwi. 
• Używki – palenie papierosów, nadużywanie alkoholu. 
• Niektóre leki – długotrwała terapia lekami przeciwhistaminowymi, przeciwtarczycowymi, zażywanie beta-blokerów, terapia hormonalna z użyciem estrogenów. 
• Ciąża – wzrost stężenia estrogenów, prolaktyny i insuliny, podatność na zastoje i obrzęki kończyn dolnych. 

Metody leczenia cellulitu 

Dobór odpowiedniej metody leczenia cellulitu zależy od stopnia zaawansowania zmian, a także możliwości finansowych i samozaparcia w dążeniu do celu. Najlepsze efekty przynosi terapia wielokierunkowa łącząca stosowanie kosmetyków, zabiegów mechanicznych oraz odpowiedniego odżywiania i suplementacji. W walce z cellulitem stosuje się zabiegi przeciwobrzękowe, lipolityczne oraz pobudzające krążenie w obrębie tkanki tłuszczowej. 

Metody walki z cellulitem można podzielić w następujący sposób: 

• profesjonalne zabiegi medycyny estetycznej, 
• masaże wykonywane samodzielnie w domu, 
• zewnętrzne stosowanie kosmetyków, 
• dieta i suplementacja, 
• zmiana stylu życia. 

Profesjonalne zabiegi medycyny estetycznej 

Mezoterapia igłowa 

Mezoterapia igłowa to zabieg polegający na śródskórym wstrzykiwaniu specjalnej mieszaniny substancji o działaniu lipolitycznym, przeciwutleniającym, odżywczym i regenerującym. Składniki mieszaniny dobierane są indywidualnie, ale zazwyczaj są to:  

• kofeina,  
• wyciąg z karczocha zwyczajnego,  
• wyciąg z nostrzyka żółtego i rutyny,  
• L-karnityna,  
• tiratricol,  
• prokaina.  

Ostrzykiwanie może być przeprowadzone zarówno tradycyjną strzykawką z igłą, jak i specjalnymi urządzeniami umożliwiającymi jednoczesne podawanie wielokrotnych wkłuć (tzw. multiiniektory lub pistolety DHN4). Przed zabiegiem skórę można znieczulić miejscowo specjalnym kremem lub schłodzić. Po zakończeniu podawania mieszaniny iniekcyjnej wskazany jest masaż poprawiający wchłanianie substancji aktywnych. Aby efekt terapii był trwały, zaleca się powtarzanie zabiegu raz w miesiącu. Do przeciwwskazań do stosowania tej metody walki z cellulitem należą: 

• ciąża i okres laktacji, 
• infekcje bakteryjne i wirusowe skóry, 
• alergia. 
  

Szczególną ostrożność powinny zachować osoby zażywające leki przeciwkrzepliwe, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz chorujące na nowotwory i choroby metaboliczne. 

Endermologia 

Endermologia to specjalny rodzaj masażu połączonego z oddziaływaniem podciśnienia na tkankę łączną. Zabieg jest bezbolesny i polega na masowaniu skóry przy pomocy urządzenia sterowanego komputerowo. Osoba masowana musi założyć specjalny, przylegający do ciała kombinezon. Głowica urządzenia wyposażona jest w obrotowe rolki i mechanizm ssący. Pod wpływem wytwarzanego ssaniem podciśnienia fałdy skóry dostają się pomiędzy rolki głowicy, co umożliwia oddziaływanie na głębsze warstwy skóry. Taki masaż powoduje uwalnianie endorfin, reguluje przepływ krwi i limfy, redukując obrzęki, stymuluje tkankę łączną do syntezy kolagenu i elastyny, pomaga na ból mięśni i przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej. Aby osiągnąć dobre efekty, należy poddać się serii 10-15 zabiegów wykonywanych z częstotliwością 2 razy na tydzień. 

Przeciwwskazaniami do wykonania endermologii są: 

• przepuklina brzuszna,  
• zapalenie żył i zakrzepica, 
• bolesne, zaawansowane żylaki,  
• aktywna choroba nowotworowa,  
• obecność dużej liczby tłuszczaków,  
• przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych, 
• nadciśnienie, 
• ciąża i karmienie piersią. 

Oprócz dobroczynnego wpływu na redukcję cellulitu metoda ta jest stosowana do modelowania sylwetki, leczenia oparzeń, blizn, niewydolności żylnej, bóli kręgosłupa oraz podczas rehabilitacji po złamaniach. 

Karboksyterapia 

Karboksyterapia polega na podawaniu dwutlenku węgla do tkanki podskórnej za pomocą igieł o bardzo małej średnicy. Działanie dwutlenku węgla opiera się na mechanizmie uszkadzania komórek tłuszczowych, co prowadzi do lipolizy, wzmaga drenaż limfatyczny, usuwa obrzęki i wygładza powierzchnię skóry objętej cellulitem. Dwutlenek węgla oddziałuje również w sposób biochemiczny, powodując rozszerzanie naczyń krwionośnych, poprawiając ukrwienie, natlenowanie i podaż substancji odżywczych, a także pobudzając fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny. Wizualne efekty są zwykle widoczne po wykonaniu 8-10 zabiegów. 

Karboksyterapia jest stosowana głównie do walki z cellulitem, ale także w przypadku rozstępów, blizn oraz w celu ujędrnienia skóry i redukcji tkanki tłuszczowej. Zabieg stosowany na skórę głowy pobudza porost włosów. Dwutlenek węgla podawany w taki sposób nie jest szkodliwy i zostaje wydalony z organizmu podobnie jak CO2 będący końcowym produktem wymiany gazowej.  

Przeciwwskazaniami do poddania się zabiegowi karboksyterapii są: 

• ciąża i karmienie piersią, 
• choroby krwi i układu krwionośnego, 
• nowotwory, 
• niewydolność wątroby, serca, płuc, nerek, 
• niedawno przebyty zawał lub udar, 
• dławica piersiowa, 
• epilepsja. 

Mezoterapia bezigłowa 

Metoda ta stanowi alternatywę dla tradycyjnej mezoterapii igłowej. Dzięki wykorzystaniu zjawiska elektroporacji substancje aktywne zawarte w żelu łatwiej przenikają w głąb komórek bez konieczności inwazyjnego nakłuwania skóry. Impulsy elektryczne o częstotliwości radiowej powodują poprawę przepuszczalności błon komórkowych, dzięki czemu składniki preparatu nakładanego na skórę są sprawniej transportowane do komórek. Niekiedy podczas zabiegu stosuje się stymulację ultradźwiękami w celu wzmocnienia efektów. Aby uzyskać widoczną redukcję cellulitu, należy poddać się serii 5-10 zabiegów. 

Przeciwwskazania do stosowania mezoterapii bezigłowej: 

• elementy metalowe w obrębie ciała, np. protezy, spirala domaciczna, 
• rozrusznik serca, 
• epilepsja, 
• choroby skóry, 
• choroby żył, 
• stwardnienie rozsiane, 
• ciąża i karmienie piersią. 

Masaże 

Masaż antycellulitowy można wykonać samodzielnie w domu. Do wykonania masażu przydatne są różnego typu masażery (drewniane, próżniowe, ultradźwiękowe lub elektryczne), a także specjalne szczotki czy rękawice. Aby masaż był skuteczny, powinien być powtarzany codziennie i trwać przynajmniej 15-20 minut. Na oczyszczoną i wysuszoną skórę można nałożyć kosmetyk o działaniu przeciwcellulitowym, a następnie masować okrężnymi ruchami, delikatnie uciskając skórę. Stopień nacisku należy zwiększać, wędrując w kierunku serca, a zmniejszać w ruchu powrotnym. Celem takiego działania jest pobudzenie krążenia, usprawnienie przepływu limfatycznego, likwidacja obrzęków i mechaniczne pobudzenie tkanki łącznej. Masaż należy zakończyć w momencie pojawienia się zaczerwienienia skóry. Pierwsze efekty powinny być widoczne po kilku tygodniach regularnego wykonywania masażu. 

Masaż bańką chińską 

Bańki są używane w tradycyjnej medycynie chińskiej już od ponad 3 tysięcy lat. Stosuje się je w leczeniu różnych schorzeń, np. w łagodzeniu bólu mięśni czy chorobach płuc. Bańki używane do redukcji cellulitu są wykonane z gumy i mają różne rozmiary. Działają na zasadzie wytwarzania podciśnienia podczas aplikacji na skórę, które wsysa fałd skóry do wewnątrz bańki. W miejscach tych dochodzi do intensywniejszego przekrwienia, co powoduje lepsze natlenowanie i efektywniejsze dostarczanie składników odżywczych do komórek, a także usuwanie toksyn. Skórę uprzednio natłuszcza się oliwką lub specjalnym kremem, żeby ułatwić przesuwanie baniek i zapobiec ewentualnemu dyskomfortowi. Podczas masażu wykonuje się na przemian podłużne pociągnięcia po skórze i ruchy okrężne w kierunku węzłów chłonnych. W badaniach przeprowadzonych w Zakładzie Fizjoterapii Collegium Medicum UJ dowiedziono, że seria 10 masaży bańką chińską przynosiła widoczne efekty w postaci redukcji tkanki tłuszczowej oraz zmniejszenia obwodu ud. U 90% kobiet biorących udział w eksperymencie odnotowano także znaczną poprawę wizualną cellulitu. 

Przeciwwskazaniami do wykonania masażu bańką chińską są: 

• nowotwory,  
• ciąża, 
• menstruacja, 
• choroby skóry, 
• żylaki i zapalenie żył, 
• stwardnienie rozsiane, 
• podeszły wiek, 
• zaburzenia krzepliwości krwi, 
• gorączka i choroby zakaźne. 

Po masażu mogą pojawić się na skórze wybroczyny, które są zjawiskiem normalnym i zazwyczaj wchłaniają się w ciągu kilku dni. 

Kosmetyki antycellulitowe 

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów kosmetyków do walki z cellulitem. Mogą mieć postać kremów, żeli, toników, balsamów, a nawet masek. Wykorzystuje się w nich działanie substancji aktywnych zawartych w surowcach roślinnych, takich jak: retinoidy, saponiny i flawonoidy, a także kofeinę i L-karnitynę. Substancje te wykazują właściwości uszczelniające naczynia krwionośne, redukują obrzęki, poprawiają mikrokrążenie i stymulują proces lipolizy. 

Flawonoidy to związki pochodzenia roślinnego, które działają uszczelniająco i wzmacniająco na naczynia włosowate, poprawiają mikrokrążenie, działają przeciwobrzękowo i ułatwiają wydalanie toksyn. Najpopularniejsze surowce roślinne zawierające te związki to m.in. bluszcz pospolity (Hedera  helix), miłorząb japoński (Ginkgo biloba), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), nagietek lekarski (Calendula officinalis), arnika górska (Arnica Montana), aąkrota  azjatycka (Centella  asiatica), ruszczyk  kolczasty  (Ruscus  aculeatus), zielona herbata (Camellia sinensis) i algi (Algae). 

W kosmetykach wykorzystuje się również substancje pobudzające proces lipolizy. Działanie lipolityczne wykazuje kofeina, której duże stężenie występuje w ekstraktach z herbaty, kawy, guarany i koli. Nasilenie rozkładu tkanki tłuszczowej wykazują również L-karnityna, retinol i niektóre olejki eteryczne (np. imbirowy, cynamonowy). Poza tym działaniem olejek cynamonowy, imbirowy, rozmarynowy, z kopru włoskiego i pomarańczowy poprawiają mikrokrążenie i korzystnie wpływają na jędrność skóry. Można je stosować jako samodzielny kosmetyk dodawany w postaci do kąpieli.  

Witamina A działa wielokierunkowo w zapobieganiu cellulitowi. Utrudnia rozrost tkanki tłuszczowej, wzmacnia włókna kolagenowe i przyspiesza odnowę naskórka. Częstym składnikiem preparatów antycellulitowych jest także witamina E, która wzmacnia włókna kolagenowe, działa przeciwzapalnie, nawilża, poprawia ukrwienie skóry i elastyczność tkanki łącznej. Witamina C, dodawana zazwyczaj w postaci palmitynianu askorbylu, uszczelnia naczynia krwionośne oraz pobudza produkcję kolagenu i elastyny.  

Przy wyborze odpowiedniego kosmetyku o działaniu antycellulitowym warto zwrócić uwagę na skład preparatu. Substancje aktywne powinny się wzajemnie uzupełniać, tak aby jednocześnie oddziaływać na proces lipolizy, mikrokrążenia oraz wzmacniać naczynia krwionośne. Warto podkreślić, że największe stężenie składników aktywnych występuje w serum i koncentratach, dlatego też ich potencjalna skuteczność jest wyższa niż kremów czy balsamów.  

Zmiana stylu życia 

W walce z cellulitem pomoże redukcja tkanki tłuszczowej w przypadku osób z nadwagą. Wskazana jest również regularna aktywność fizyczna. Efektem ćwiczeń jest nie tylko spalanie tkanki tłuszczowej, ale także lepsze krążenie krwionośne i limfatyczne, dotlenienie komórek i sprawniejsze usuwanie szkodliwych toksyn. Jeśli pracujemy w pozycji siedzącej, warto pamiętać choćby o krótkich przerwach na wykonanie ćwiczeń pobudzających krążenie kończyn dolnych. 

Wysoka temperatura na dłuższą metę nie jest wskazana u osób z problemem cellulitu. Niekorzystnie działają zbyt gorące, długie kąpiele, trzymanie nóg bezpośrednio na gorącym grzejniku, korzystanie z solarium czy okrywanie się ręcznikiem na plaży w upalny dzień. Należy ograniczyć noszenie bardzo obcisłych ubrań, a szpilki na wysokim obcasie warto zakładać tylko okazjonalnie. 

Podczas kąpieli zalecane jest używanie szorstkich rękawic do masowania oraz naprzemienne polewanie ciepłą i chłodną wodą, kończąc na zimnej wodzie. Peelingi powinno wykonywać się dwa razy w tygodniu, żeby ułatwić składnikom preparatów antycellulitowych penetrację w głąb skóry. 

Sprzymierzeńcem w walce z cellulitem jest także wypoczynek (szczególnie leżenie z nogami podniesionymi do góry), odpowiednia ilość snu oraz ograniczanie sytuacji stresowych. Niewskazane jest też palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.  

Dieta i suplementacja 

Zdrowa, właściwie zbilansowana dieta pomoże nie tylko zapobiegać powstawaniu cellulitu, ale przyczyni się do ogólnej poprawy stanu zdrowia. W pierwszej kolejności należy ograniczyć ilość cukrów prostych i tłuszczów nasyconych. Bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu – wodę należy pić w ilości ok. 30 ml na kilogram masy ciała. Dla przykładu osoba ważąca 70 kg powinna dziennie wypijać 2,1 l niesłodzonych płynów. Jednorazowo organizm jest w stanie wykorzystać maksymalnie 500 ml wody, dlatego płyny powinny być popijane mniejszymi porcjami, ale regularnie. Z diety należy wykluczyć wysoko przetworzone pokarmy zawierające dużą ilość soli, a także konserwanty i inne potencjalnie toksyczne dodatki do żywności. Ważne, aby w codziennym jadłospisie znalazło się jak najwięcej warzyw, zwłaszcza zielonych. Aby dostarczyć odpowiednią ilość błonnika, wybierajmy tylko pełnoziarniste mąki i makarony, a urozmaicając nasze menu, sięgajmy po różnego rodzaju kasze. 

Suplementacja wspomagająca walkę z cellulitem ma trzy główne cele: poprawę mikrokrążenia, nasilenie lipolizy i wspomaganie usuwania nadmiaru wody i toksyn. 

Suplementy poprawiające mikrokrążenie zawierają m.in.: 

• olej z ogórecznika, 
• wyciąg z nasion winogron, 
• wyciąg z wąkrot ki azjatyckiej (Centella asiatica), 
• wyciągi z zielonej i czerwonej herbaty. 

W skład preparatów nasilających proces lipolizy wchodzą np.: 

• wyciąg z morszczynu, 
• olej z ryb bogaty w kwasy omega-3, 
• zielona herbata. 

W usuwaniu nadmiaru wody i toksyn z organizmu pomocne są wyciągi z: 

• opuncji figowej, 
• mniszka pospolitego, 
• ziela pokrzywy. 

Istnieje wiele sposobów na redukcję cellulitu, począwszy od stosowania kosmetyków i samodzielnego wykonywania masaży aż do specjalistycznych zabiegów przeprowadzanych w gabinetach medycyny estetycznej. W podejmowanych działaniach kluczowa jest systematyczność i konsekwencja. Najlepsze efekty z pewnością uzyskamy, łącząc kilka metod jednocześnie.