Jakie zioła stosować na wzdęcia?

Wzdęcia – skąd się biorą? 

Wzdęcia brzucha to dolegliwość występująca niezależnie od wieku, częściej u kobiet, a wśród osób dorosłych skarży się na nie ok. 30% populacji. Ta przypadłość związana jest ze zwiększoną ilością gazów jelitowych oraz zwiększeniem obwodu brzucha. W jelitach znajduje się ok. 200 ml gazów, a dziennie wydalanych jest nawet 600 ml.

Wytwarzanie gazów to element fizjologiczny wynikający z połykania powietrza podczas spożywania posiłków oraz w wyniku trawienia i fermentacji bakteryjnej składników pokarmowych. Zbyt szybkie jedzenie związane z nadmiernym połykaniem powietrza zwiększa ilość gazów w przewodzie pokarmowym. 

Niedojrzałość przewodu pokarmowego oraz nietolerancja na węglowodany są to najczęstsze przyczyny wzdęć u niemowląt. Dodatkowo niektóre pokarmy również zwiększają ilość produkowanych gazów i są przyczyną wzdęć.

Istotną przyczyną nadmiernej ilości gazów może być także rozrost tzw. mikroflory jelitowej jelita cienkiego, a co za tym idzie zwiększona fermentacja i nadprodukcja gazów. Jeśli oprócz wzdęć dochodzą objawy takie jak odbijanie, kolka, uczucie pełności, nieprzyjemny oddech, biegunki bądź zaparcia, może to świadczyć o schorzeniach układu pokarmowego. 

Inne przyczyny wzdęć to: 

• zespół jelita drażliwego, 
• zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego, 
• nieprawidłowe trawienie i nietolerancja węglowodanów (np. nietolerancja laktozy, fruktozy), 
• zaparcia, 
• rak jelita grubego, 
• stan po zabiegach chirurgicznych, niedrożność przewodu pokarmowego, 
• celiaklia (dotyczy ok. 1% populacji, najczęściej dzieci) – wzdęcia jako efekt uboczny nietolerancji glutenu, 
• choroby układowe oraz nieswoiste choroby jelit, 
• efekt uboczny niektórych leków, np. niektórych leków stosowanych na nadciśnienie, leków przeciwdepresyjnych. 

Jakie zioła na wzdęcia? 

Zioła niewątpliwe są znaczącą, naturalną metodą łagodzącą wzdęcia, zmniejszającą ilość gazów w przewodzie pokarmowym, poprawiającą trawienie oraz pracę przewodu pokarmowego. Można je stosować jako napary lub w postaci preparatów na bazie ziół (pojedynczych lub złożonych).

Wśród roślin, które mają takie właściwości, warto zwrócić uwagę na:  

• koper włoski,  
• miętę pieprzową,  
• rumianek pospolity,  
• kminek zwyczajny,  
• anyż,  
• melisę lekarską,  
• lukrecję gładką,  
• szałwię lekarską,  
• prawoślaz lekarski. 

Koper włoski 

Najczęściej stosowany jest koper włoski (fenkuł) w postaci owocu. Można podawać go już niemowlętom w postaci herbatek (naparu). Poprzez zmniejszenie napięcia mięśni gładkich brzucha działa rozkurczowo i wiatropędnie. Wspomaga perystaltykę jelit, przez co doskonale sprawdza się w zaparciach. Polecany jest przy skurczach i bólach żołądka oraz jelit, a także przy wzdęciach, kolkach i uczuciu pełności. Wpływając na produkcję soków trawiennych i żółci, przyspiesza trawienie. 

Nie stosuj kopru w ciąży, ponieważ działa także na mięśnie macicy, powodując skurcze.

Mięta pieprzowa 

Innym popularnym ziołem jest mięta pieprzowa, której surowcem leczniczym jest liść. Stosuje się ją wspomagająco w trawieniu i braku apetytu, gdyż pobudza wydzielanie soku żołądkowego oraz żółci. Dodatkowo wpływa na perystaltykę jelit i działa wiatropędnie. Przeciwwskazaniem do jej stosowania jest refluks (mięta nasila objawy zgagi) oraz problemy z drogami żółciowymi. Nie zaleca się stosowania jej u kobiet w ciąży i dzieci poniżej 4 roku życia, ponieważ nie ma wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa. 

Rumianek pospolity 

Napar z koszyczka rumianku pospolitego także może być stosowany w dolegliwościach pokarmowych, ze względu na swoje działanie przeciwskurczowe. Sprawdzi się przy wzdęciach, bólach jelit oraz uczuciu pełności. Wchodzi w skład mieszanek ziołowych (z koprem i miętą), które mogą być stosowane w dolegliwościach przewodu pokarmowego. Sam napar z rumianku może być stosowany u niemowląt (od 1. miesiąca życia), aby złagodzić bóle brzucha oraz przy wzdęciach. 

Kminek zwyczajny 

Kminek zwyczajny w postaci owocu jest używany zarówno w fitoterapii, jak i w kuchni, jako przyprawa. Stosuje się go w różnych dolegliwościach trawiennych, takich jak wzdęcia, odbijanie, kolki. Wykazuje działanie rozkurczające na mięśnie przewodu pokarmowego (żołądka, jelit oraz dróg żółciowych) oraz żółciopędne. 

Owoc anyżu 

Działanie przeciwwzdęciowe i przeciwskurczowe wykazuje również owoc anyżu. Przy dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego można pić jego napar na godzinę przed posiłkiem.

Zachowaj ostrożność w przypadku karmienia piersią, ponieważ anyż nasila laktację.

Melisa lekarska 

Melisa lekarska ma właściwości nie tylko uspokajające, ale także rozkurczające, dzięki czemu może być stosowana w dolegliwościach przewodu pokarmowego, takich jak wzdęcia, zaparcia i niestrawność. Surowiec leczniczy stanowi liść, który stosuje się w postaci naparów. Pobudzając wydzielanie żółci oraz soków trawiennych, przyspiesza trawienie i pobudza apetyt. Może być stosowana u dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia. 

Lukrecja  

Korzeń lukrecji gładkiej ma szerokie zastosowanie, a dzięki działaniu rozkurczowym na mięśnie przewodu pokarmowego może być stosowany w schorzeniach trawiennych. Poza tym wykazuje właściwości kojące i znajduje zastosowanie w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz działa ochronnie na wątrobę. Należy jednak pamiętać, że w dawkach leczniczych powinna być stosowana maksymalnie przez miesiąc, ponieważ zatrzymując chlorek sodu w organizmie, może być przyczyną nadciśnienia i obrzęków. 

Nie stosuj lukrecji w nadciśnieniu, w czasie ciąży i laktacji, a także w niewydolności nerek i wątroby.

Szałwia lekarska 

Surowcem leczniczym szałwii lekarskiej jest jej liść, a zawarte w nim związki czynne wpływają między innymi na poprawę trawienia oraz przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, pobudzając wydzielanie żółci i soków trawiennych. Ma ona również działanie rozkurczowe oraz przeciwdziała fermentacji. 

Długotrwałe stosowanie szałwii może powodować nudności, wymioty i otępienie.

Prawoślaz lekarski 

Prawoślaz lekarski znany jest przede wszystkim jako składnik preparatów stosowanych w schorzeniach górnych dróg oddechowych. Wykazuje także działanie przeciwzapalne na przewód pokarmowy, stąd jego zastosowanie w tego typu dolegliwościach. Używany jest również w podrażnieniach i uszkodzeniach nabłonka, nadkwaśności i wrzodach żołądka oraz przy nadmiernej ilości gazów w przewodzie pokarmowym i zaparciach. 

Jak sobie radzić ze wzdęciami? Czego unikać? 

Dieta stanowi również istotny czynnik redukujący objawy wzdęcia oraz nadmierne oddawanie gazów. Istnieje pewna grupa produktów, która u osób wrażliwych może być przyczyną tej dolegliwości. Są to między innymi: produkty zawierające duże ilości błonnika (np. ciemne pieczywo, otręby), warzywa kapustne, cebula, rośliny strączkowe oraz niektóre owoce. Wówczas zalecane jest zmniejszenie spożywania tych produktów albo ich eliminacja z diety. Można również stosować niektóre przyprawy takie jak kurkuma, kminek, majeranek, anyż, kolendra czy rozmaryn, które łagodzą krępujące dolegliwości. 

Część osób wykazuje nietolerancję na niektóre rodzaje węglowodanów (np. fruktozę). Dochodzi wówczas do wzmożonej w fermentacji, co wiąże się ze zwiększoną produkcją gazów oraz bólami brzucha. Jedzenie jogurtów oraz innych produktów mlecznych zawierających bakterie produkujące enzym – laktazę (np. Bifidobacterium) przyczynia się do zmniejszenia wzdęć u osób z nietolerancją laktozy. 

Ważnym elementem walki ze wzdęciami jest też łagodna i systematyczna aktywność fizyczna, która korzystnie wpływa na metabolizm i przyspiesza pasaż jelitowy oraz usuwanie gazów.  Zapobiega więc zaparciom, a jednocześnie i wzdęciom związanym z zaleganiem resztek pokarmowych w przewodzie pokarmowymi i ich nadmiernej fermentacji. 

Stres bardzo często wpływa na różnego typu dolegliwości związane z dysfunkcją przewodu pokarmowego, w tym na problem wzdęć. Zmniejszenie stresu może przyczynić się do złagodzenia wzdęć.