Hipnoporód – czy można rodzić bez bólu?

Co to jest hipnoporód? 

Hypnobirthing, czyli hipnoporód to zestaw technik relaksacyjnych umożliwiający łatwiejsze przejście przez czas rodzenia. Większości kobiet w ciąży towarzyszy strach przed bólem oraz potencjalnymi komplikacjami podczas porodu. Niedostateczna wiedza o fizjologii narodzin, brak poczucia bezpieczeństwa i lęk potęgują odczuwanie bólu. 

Już w latach 30. XX wieku londyński położnik dr Grantly Dick–Red zaobserwował, że niektóre kobiety rodzą w ciszy i spokoju, podczas gdy inne krzyczą z bólu. W czasie swojej praktyki zrozumiał, że odczuwanie dolegliwości bólowych potęguje strach oraz wzmożone napięcie mięśni. U pacjentek wytwarza się błędne koło, w którym lęk zwiększa napięcie mięśniowe, co z kolei nasila ból, który coraz bardziej potęguje strach.  

Aby pomóc rodzącej, można zastosować środki przeciwbólowe, psychoterapię lub ćwiczenia zmniejszające napięcie mięśni. 

Okazuje się, że stan hipnozy oddziałuje na wszystkie trzy aspekty – zmniejsza stres, rozluźnia mięśnie oraz wpływa na uwalnianie w organizmie naturalnych substancji przeciwbólowych. 

Hipnoza to stan mózgu o częstotliwości fal alfa (7–14 Hz), w którym możliwe jest kodowanie w podświadomości informacji przekazywanych pod postacią sugestii słownych. Nauka autohipnozy do porodu pozwala wyselekcjonować i utrwalić wyłącznie pozytywne komunikaty, które będą miały zbawienny wpływ na emocje w czasie porodu. Umiejętność zastosowania autohipnozy, czyli samodzielnego wprowadzenia się w stan głębokiego relaksu, pomaga rodzącej odprężyć się, rozluźnić mięśnie i tym samym znacząco zmniejszyć poziom odczuwalnego bólu. Głównymi założeniami hipnoporodu są: 

• wiara w możliwości ludzkiego organizmu, 
• szacunek do ciała kobiety gwarantujący jego nietykalność, 
• dążenie do jak najmniejszej ingerencji medycznej i farmakologicznej w poród i jego tempo, 
• traktowanie rodzącej podmiotowo – kobieta i jej potrzeby są na pierwszym planie. 

Rola emocji w porodzie 

Kobiety, które oczekują pierwszego dziecka, są szczególnie podatne na negatywne historie zasłyszane od znajomych, w mediach czy w rodzinie. Przewlekły stres wywiera niekorzystny wpływ na przebieg ciąży i porodu. Paniczny lęk przed porodem nazywany jest tokofobią, która często uniemożliwia kobiecie przebycie naturalnego porodu, a ciąża kończona jest wtedy przez operację cesarskiego cięcia. Narastający lęk związany z toczącym się porodem wpływa na wydzielanie hormonów i może utrudniać, przedłużać, a nawet zahamować akcję porodową. Jeśli jednak rodzącej uda się zrelaksować, w jej organizmie uwalniają się tzw. hormony szczęścia: oksytocyna i endorfiny, które naturalnie łagodzą ból, umożliwiając rozluźnienie mięśni i wspierają akcję porodową, co ułatwia urodzenie dziecka. 

Hipnoporód – jak się przygotować? 

Aby udało się osiągnąć stan głębokiego relaksu w tak trudnych dla kobiety chwilach, konieczne jest wcześniejsze przygotowanie, na które składają się: 

Zdobycie wiedzy dotyczącej fizjologii porodu  

Edukacja przedporodowa jest bardzo ważna, ponieważ wiedza o tym, co dzieje się z ciałem w trakcie kolejnych etapów porodu, pomaga oswoić strach. Pomocna jest nauka o roli autonomicznego układu nerwowego i hormonów w akcji porodowej. Przyszła mama powinna także wiedzieć, że ból to nie tylko dyskomfort, ale przede wszystkim niezbędny sygnał świadczący o prawidłowym przebiegu porodu, a każdy skurcz przybliża ją do spotkania z wyczekiwanym dzieckiem. 

Pozytywne nastawienie  

Lęk i stres pogłębiają odczuwanie bólu, dlatego w jak najłagodniejszym przejściu porodu niezwykle ważne jest pozytywne nastawienie. Przyszłym mamom zaleca się słuchać wyłącznie szczęśliwych opowieści porodowych i otaczać się osobami, które mają na nie pozytywny wpływ. Osoba, która będzie towarzyszyła rodzącej w szpitalu czy domu narodzin, powinna znać przynajmniej podstawy hipnoporodu, aby lepiej ją wspierać. Żeby ocieplić wizję zbliżającego się wydarzenia, propagatorzy hipnoporodu kładą nacisk na zastępowanie słów o negatywnym wydźwięku na bardziej przyjazne zwroty, np. poród = narodziny, skurcz = fala, pacjentka = matka, parcie = wydychanie dziecka na świat. 

Wiara w możliwości swojego ciała i pewność siebie 

Kluczowym elementem przygotowań jest nauka postrzegania porodu jako naturalnej, fizjologicznej czynności, do której kobiece ciało zostało stworzone. Wiara w swoje możliwości ułatwia w krytycznym momencie wyłączyć świadomość i pozwolić działać instynktowi. 

Techniki oddechowe  

Prawidłowy oddech pozwala zmniejszyć odczuwanie bólu, rozluźnić poszczególne obszary ciała i ułatwia rodzenie dziecka. Techniki oddechowe najlepiej ćwiczyć pod okiem specjalisty (położna lub fizjoterapeuta) przez całą ciążę. Jak najlepsze ich opanowanie jest niezbędne, aby w krytycznej chwili wykonanie odpowiednich oddechów przychodziło niemal automatycznie. W hipnoporodzie wyróżnić można trzy główne techniki: oddechy uspokajające, uśmierzające i tzw. J-breathing, czyli oddech ułatwiający wydanie na świat dziecka w ostatniej fazie porodu.  

Nauka autohipnozy  

Polega na świadomym wchodzeniu w stan głębokiego relaksu. Taką umiejętność można zdobyć, zapisując się na specjalne warsztaty lub korzystając z kursów internetowych. W nauce pomagają różnorodne techniki, np. odsłuchiwanie nagrań z pozytywnymi sugestiami – tzw. afirmacje, wizualizacje i techniki kotwiczące.  

Afirmacje w postaci nagrań audio należy odsłuchiwać codziennie – w czasie relaksu lub wykonywania monotonnych czynności (np. w czasie podróży), jednak nie zaleca się ich słuchania, gdy jesteśmy kierowcą. Zawierają one pozytywne komunikaty, które mają za zadanie uwolnić od stresu, nadać pewności siebie i przekonania o pomyślnym biegu wydarzeń. Można również samodzielnie ułożyć afirmacje i powtarzać je w myślach lub na głos, a nawet poprosić bliską osobę o ich przeczytanie. Afirmacje do porodu mogą przybrać postać prostych zdań, np. „Moje ciało jest stworzone do porodu”, ”Wszystko będzie dobrze”, „Jestem otoczona najlepszą opieką”, „Miłość do dziecka daje mi wielką siłę” itp. 

Techniki wizualizacyjne polegają na skupieniu myśli na wyobrażaniu sobie miejsc lub wydarzeń, które wzbudzają w nas przyjemne uczucia – relaksu, szczęścia, spokoju, bezpieczeństwa. Przywoływanie pozytywnego skojarzenia pozwala rodzącej poczuć stan odprężenia. Wizualizacje mogą służyć również lepszemu zrozumieniu zachodzących w organizmie procesów (np. wyobrażanie sobie macicy owiniętej wstążkami, które skracają się w czasie skurczu). Jedną z odmian wizualizacji jest tzw. deptometr, który ma na celu skrócić subiektywne odczuwanie czasu (5 minut mija tak szybko niczym jedna minuta).  

Techniki kotwiczące wykorzystują głównie zmysł powonienia, który wyostrza się w czasie porodu. Kobieta wybiera zapach, który przy pomocy wizualizacji nasyca pozytywnymi skojarzeniami. W momencie gdy znów po niego sięgnie, już samo powąchanie może wprowadzić ją w stan relaksu. 

Hipnoporód – korzyści 

Propagatorzy hipnoporodów wymieniają szereg korzyści, które przynosi takie podejście do rodzenia: 

• mniejsze odczuwanie bólu, 
• krótszy czas trwania porodu, 
• mniej interwencji medycznych, 
• lepsze dotlenienie dziecka i matki, 
• niższe ryzyko komplikacji, 
• szybszy powrót do pełnej sprawności po porodzie, 
• pozytywne wspomnienia z porodu,  
• niższe ryzyko traumy i depresji poporodowej. 

Poza opiniami rodzących wciąż mało jest badań naukowych, które rzetelnie oceniłyby wiarygodność deklarowanych efektów. Badania, które objęły grupę prawie 3 tysięcy kobiet, wykazały, że zastosowanie hipnozy w czasie porodu zmniejszało zużycie leków przeciwbólowych, z wyłączeniem znieczulenia zewnątrzoponowego, po które równie często sięgały kobiety z grupy kontrolnej, jak i rodzące w hipnozie. Hipnoporód nie zwiększał także prawdopodobieństwa zakończenia porodu siłami natury. Według niektórych źródeł umiejętne zastosowanie technik relaksacyjnych skraca czas trwania porodu średnio o 4 godziny.  

Obecnie hipnoporody zyskują dużą popularność. W Internecie można znaleźć specjalne kursy on-line i nagrania dedykowane kobietom w ciąży. Coraz więcej douli oferuje pomoc w przygotowaniu do porodu w hipnozie, który ma zapewnić przeżycie tego wydarzenia bez traumy związanej z silnym bólem. Aby jednak udało się osiągnąć stan głębokiego relaksu, podczas akcji porodowej niezbędne jest włożenie pracy we wcześniejsze, regularne ćwiczenia.

Poznaj inne metody łagodzenia bólu porodowego:

• Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego – część pierwsza,
• Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego – część druga.
• Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego – część trzecia.

Przeczytaj również:

• Jakie są farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego? Część pierwsza,
• Jakie są farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego? Część druga,
• Jakie są farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego? Część trzecia.