Łupież liszajowaty – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie

Łupież liszajowaty – co to jest? 

Łupież liszajowaty (łac. pityriasis lichenoides) jest rzadko występującą chorobą skóry. Schorzenie przybiera dwie różne odmiany. Pierwsza z nich to postać ostra – pityriasis lichenoides et varioliformis acuta  (PLEVA), natomiast druga forma to postać przewlekła – pityriasis lichenoides chronica (PLC). Choroba może występować w każdym wieku, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. 

Pierwszy raz choroba została zidentyfikowana na przełomie XIX i XX wieku. Jako pierwsi schorzenie opisali Albert Neisser oraz Josef Jadassohn w dwóch niezależnych artykułach w 1894 r. Następnie Juliusberg opisał chroniczną postać pityriasis lichenoides w 1899 r. i wyodrębnił ją jako odrębną jednostkę chorobową, wprowadzając termin PLC. W 1916 r. Mucha opisał postać ostrą, rozróżniając ją od postaci przewlekłej, natomiast w 1925 r. Habermann nazwał tę formę choroby PLEVA. Dlatego też postać ostra łupieżu liszajowatego nosi również nazwę choroby Muchy-Habermanna, od nazwisk tych dwóch naukowców. 

Jak często występuje łupież liszajowaty? 

Choroba może pojawić się w każdym okresie życia, niezależnie od wieku. Postać ostra łupieżu liszajowatego w wielu przypadkach dotyczy młodych dorosłych, z przewagą występowania u mężczyzn. Natomiast forma przewlekła występuje częściej niż postać ostra i w 20% dotyczy dzieci. Łupież liszajowaty nie jest chorobą dziedziczną, zatem nie można przekazać jej potomstwu w genach. 

Przyczyny łupieżu liszajowatego – jakie są? 

Czynnik powodujący występowanie łupieżu liszajowatego jak do tej pory nie jest w pełni wyjaśniony. Podejrzewa się, że przyczyną powstawania infekcji ogniskowych mogą być utajone zakażenia wewnątrz organizmu, takie jak zapalenie migdałków lub próchnica zębów. Udowodniono natomiast pewien związek z pojawieniem się zmian skórnych a zakażeniem wirusem Epsteina-Barra – w odpowiedzi na antygeny bakteryjne oraz wirusowe dochodzi do powstania nacieków w skórze, złożonych głównie z limfocytów. W innej teorii rozważa się jako przyczynę powstawania choroby podłoże autoimmunologiczne.  

Objawy łupieżu liszajowatego – jakie są? 

W przebiegu łupieżu liszajowatego pojawiają się różnokształtne, rozsiane wykwity na skórze. Mają wygląd plam, grudek oraz pęcherzyków i mogą przypominać ospę wietrzną, czasami mają wgłębienie w środku. Zmiany są głównie umiejscowione na tułowiu chorego oraz na zgięciach kończyn. W formie ostrej, grudki często mają charakter krwotoczny, pęcherzykowy lub nekrotyczny. Kiedy cofają się i zanikają, mogą powstawać blizny oraz pozapalne zmiany depigmentacyjne. Mogą przekształcać się w owrzodzenia, nadżerki, strupy, wybroczyny lub ogniska martwicze. W postaci przewlekłej, zmiany ulegają spłaszczeniu i złuszczeniu. Wykwity są pokryte drobną łuską w kształcie czapeczki – objaw opłatka. Jest to charakterystyczny symptom tej postaci, który może czasem być mylony z łuszczycą. 

Pacjenci chorzy na łupież liszajowaty mogą uskarżać się na: 

• złe samopoczucie, 
• powiększone węzły chłonne,
• podwyższoną temperaturę ciała,
• ból stawów. 

Zmiany skórne w postaci przewlekłej zazwyczaj nie powodują świądu. Powodować swędzenie mogą natomiast pojawiające się w formie ostrej nadżerki i strupy.

Łupież liszajowaty – jak stawiana jest diagnoza? 

W przypadku występowania zmian skórnych, które mogą wskazywać na łupież liszajowaty, niezbędna jest wizyta u dermatologa.  

Rozpoznanie choroby odbywa się na podstawie badania dermatologicznego, które obejmuje zarówno wywiad lekarski, jak również szczegółowe oględziny oraz ocenę występujących zmian skórnych. Czasem konieczne może być pobranie wycinka zmiany i wysłanie go do badania histopatologicznego, w celu wykluczenia innych schorzeń. 

Leczenie łupieżu liszajowatego – jak przebiega? 

Zazwyczaj łupież liszajowaty ulega samoistnemu wyleczeniu. Jednak wszystkie przypadki muszą być konsultowane z lekarzem, ponieważ znane są przypadki transformacji choroby w nowotwór.   Najczęściej leczenie jest ukierunkowane na wyeliminowanie utajonych ognisk zakażenia, które mogą być potencjalną przyczyną choroby, dlatego niezbędna jest konsultacja stomatologiczna lub laryngologiczna. Zazwyczaj wprowadza się długotrwałą antybiotykoterapię, trwającą nawet do 4 tygodni. 

W przypadku formy przewlekłej łupieżu liszajowatego dobre efekty przynosi leczenie za pomocą sztucznego lub naturalnego światła, np. fotochemioterapii (PUVA-terapii). Poza promieniowaniem świetlnym stosuje się tu lek uwrażliwiający na działanie światła. Terapia jednak nie powinna być prowadzona zbyt długo.  Innymi lekami stosowanymi w leczeniu choroby są: 

• glikokortykosteroidy, 
• leki przeciwalergiczne, 
• miejscowe preparaty zawierające inhibitory kalcyneuryny (np. takrolimus),
• emolienty,
• leki immunosupresyjne. 

Łupież liszajowaty – profilaktyka. Jak zapobiec chorobie? 

Z powodu nie do końca poznanej przyczyny pojawiania się łupieżu liszajowatego, nie jest znana odpowiednia profilaktyka pozwalająca ustrzec się przed chorobą. Na pewno należy wyeliminować powstające w organizmie ogniska zapalne. Z tego względu niezwykle istotna jest np. dbałość o uzębienie.

Przeczytaj również:
Swędzenie skóry w ciąży – co może oznaczać? Przyczyny i sposoby na złagodzenie świądu